Naar inhoud springen

Koraalboom

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Voortman (overleg | bijdragen) op 17 apr 2020 om 18:50. (Typo gecorrigeerd: piscipula)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Koraalboom
Bloeiende Erythrina speciosa
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Clade:Angiospermae (bedektzadigen)
Clade:'nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade:'rosids'
Orde:Fabales
Familie:Fabaceae (Vlinderbloemenfamilie)
Onderfamilie:Faboideae
Geslacht
Erythrina[1]
L.
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Koraalboom op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

De koraalboom, koraalstruik of (Afrikaans leenwoord) kafferboom (wetenschappelijke naam: Erythrina, van het Griekse ερυθρός, erithrós, dat rood betekent) is een geslacht van bedektzadige planten uit de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae). Er zijn ongeveer 130 soorten, die alle in de tropen en subtropen groeien. De meeste soorten kunnen bomen van tot 30 m hoog worden. Veel soorten hebben opvallende rode bloemen.

Kenmerken

Vruchtomhulsel met zaden van de wiliwili (Erythrina sandwicensis).
Erythrina flabelliformis

De meeste koraalbomen zijn boomgrote planten of grote struiken, vaak met een wat knoestig profiel. De wortels vormen vaak knollen en zijn soms succulent. Het laatste geldt soms ook voor de stam, die bij veel soorten met stekels bedekt is. De bladeren groeien altijd met drie aan een stengel. Zowel deze stengels als de bladen apart gaan vergezeld van een steunblaadje.

De bloemen groeien in pluimen, vanuit de bladoksels of alleenstaand, afhankelijk van de soort. Ze bestaan uit vijf kelk- en kroonbladeren. De kelkbladeren zijn tot een schelpvormige structuur vergroeid, die afhankelijk van de soort vele vormen aan kan nemen. Typisch zijn de bloemen opvallend scharlaken- of koraalrood, vandaar de naam koraalboom. Dit is echter niet bij alle soorten het geval: de wiliwili (Erythrina sandwicensis), die inheems is op Hawaï, heeft zalmroze tot oranjekleurige bloemen.

Behalve enkele onvruchtbare kruisingen, dragen alle soorten peul-achtige ketens van vruchten, waarbij zich in elke vrucht een of meer zaden bevinden. De zaden zijn bijzonder licht en blijven drijven, zodat ze over grote afstanden door water getransporteerd kunnen worden.

Halsbandparkiet bij de bloemen van een Indische koraalboom (E. variegata).
Bladeren bij Erythrina speciosa.

Ecologie

De bladeren van koraalbomen dienen als voedsel voor de larven van veel vlindersoorten, waaronder de wortelboorder Endoclita damor en de beervlinders Hypercompe eridanus en Hypercompe icasia. De mijt Tydeus munsteri is een schadelijke parasiet op de koraalboom Erythrina caffra.

De nectarrijke bloemen van koraalbomen bieden veel vogelsoorten voedsel. In het Neotropisch gebied zijn dit meestal kolibries, zoals de zwaluwstaartkolibrie (Eupetomena macroura), de zwartkeelmango (Anthracothorax nigricollis) en de groenborstmango (Anthracothorax prevostii). In Azië voeden diverse soorten lori's, spreeuwen van het geslacht Leucopsar en de zwarte drongo (Dicrurus macrocercus) zich met nectar van koraalbomen.

De zaden worden door veel soorten vogels gegeten, waaronder de merel (Turdus merula).

Menselijk gebruik

Sommige soorten koraalbomen worden in de tropen als parkplant gebruikt. In plantages wordt de boom gebruikt om schaduw te geven aan koffieplanten of cacaoplanten. In het Surinaams wordt de koraalboom dan ook koffie-mama genoemd. Behalve voor schaduw worden koraalbomen op plantages ook als versteviging voor het wingewas aangeplant. De soort Erythrina lanceolata wordt gebruikt om vanilleplanten tegen aan te laten groeien. In Assam worden koraalbomen in plantages gebruikt om de pati betboom (Schumannianthus dichotoma) versteviging te bieden. Materiaal van de laatste soort wordt gebruikt om er matten van te vlechten.

In Vietnam worden de bladeren van koraalbomen gebruikt om nem in te wikkelen, een gerecht bestaande uit varkensvlees.

De zaden van een aantal soorten bevatten alkaloïden waaraan een geneeskrachtige werking wordt toegeschreven, zoals scoulerine, erythravine, erysodine en erysovine. Ze worden gebruikt in de traditionele geneeskunde, maar de zaden zijn giftig voor de mens en overdoses kunnen een fatale afloop hebben.

Culturele betekenis

Zowel in de hindoeïstische als boeddhistische mythologie spelen koraalbomen een rol. Volgens hindoeïstische geschriften zou in de tuinen van de hindoeïstische god Indra in de mythische wereld Svarga de koraalboom Erythrina stricta groeien. Volgens religieuze teksten van het mahayana-boeddhisme zou de koraalboom Erythrina variegata in het mythische land Sukhavati groeien.

De soort Erythrina crista-galli is de nationale bloem van Argentinië en Uruguay. De Venezolaanse deelstaten Mérida en Trujillo hebben respectievelijk Erythrina poeppigiana en Erythrina fusca als symbool. Erythrina caffra is een symbool van de Amerikaanse stad Los Angeles. De Japanse prefectuur Okinawa en de Thaise provincie Pathum Thani gebruiken Erythrina variegata als bloemsymbool.

Taxonomie

Bloemen van Erythrina ×sykesii, Auckland, Nieuw-Zeeland.
Bloemen van Erythina edulis, Cundinamarca, Colombia.
Bloemen van Erythrina lysistemon, Zuid-Afrika

Een aantal junior synoniemen zijn: Chirocalyx, Corallodendron, Duchassaingia, Hypaphorus, Micropteryx en Tetradapa. De soorten Butea monosperma en Piscidia piscipula werden vroeger ook tot het geslacht Erythrina gerekend, als respectievelijk Erythrina monosperma en Erythrina piscipula.

Incomplete lijst soorten

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koraalboom&oldid=56088383"