Latijns schrift
| Latijns schrift | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
De Bijbel kalligrafisch geschreven in de 15de eeuw
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Type | alfabetisch schrift | |||
| Periode | ca. 700 v.Chr. tot heden | |||
| Schrijfrichting | Links-naar-rechts | |||
| Verwantschap | ||||
| Moederschriften | Grieks alfabet | |||
| Zusterschriften | o.a. Cyrillisch alfabet | |||
| Indeling | ||||
| ISO 15924 | Latn, 215 | |||
| ||||
Het Latijnse schrift[1] is een alfabetisch schrift waarvoor in de loop der eeuwen een aantal alfabetten zijn ontwikkeld voor gebruik in vrijwel alle westerse geschreven talen, voornamelijk Noord- en Zuid-Amerika, bijna heel Europa, sub-Saharaans Afrika en een aantal andere Aziatische landen in vooral Australazië en Centraal-Azië.
Geschiedenis
De voorloper van het Latijnse schrift is ontwikkeld door het Semitische volk in Egypte (zie Proto-Sinaïtisch). In gewijzigde vorm is het door de Feniciërs overgenomen. De Oude Grieken hebben daar weer een eigen alfabet van afgeleid, dat in een aantal tekens van de voorloper verschilde. Het klassieke Latijnse alfabet is weer van het Etruskische en Griekse alfabet afgeleid en telde in de tijd van Cicero 21 letters. Voor het weergeven van Griekse woorden werden later de Y en de Z toegevoegd. De I en de V hadden zowel vocalische als consonantische waarde. In de middeleeuwen kwamen de J (consonant = medeklinker) en de U (vocaal = klinker) erbij. De W is een dubbele V om /w/ weer te geven (de bilabiale semivocaal van bijvoorbeeld: weg, wet, sneeuw).
Letters
Afgezien van diakritische tekens bestaan de meeste Latijnse alfabetten uit de volgende 26 letters. De Nederlandse namen van de letters zijn, op een enkele uitzondering na, niets anders dan de letters zelf. In de tabel is een laatste kolom toegevoegd met een weergave van de naam van de letter in het Nederlands en IPA. In andere talen zijn de namen soms anders.
letter "fonetisch" Nederlands IPA A a aa [a] B b bee [be] C c cee [se] D d dee [de] E e ee [e] F f ef [ɛf] G g gee [ɣe] H h haa [ha] I i ie [i] J j jee [je] K k kaa [ka] L l el [ɛl] M m em [ɛɱ] N n en [ɛɴ] O o oo [o] P p pee [pe] Q q quu [ky] R r er [ɛɹ] S s es [ɛs] T t tee [te] U u uu [y] V v vee [ve] W w wee [ʋe] X x ix [ɪks] Y y ij, Griekse ij, i-grec, ypsilon Z z zet [zɛt]
De letter Y wordt ook in Nederlandse wetenschappelijke begrippen gebruikt, zoals in Y-as en Y-chromosoom, maar daarin uitgesproken als ij. Worden de letters van het alfabet op volgorde opgezegd, dan zegt men ook meestal ij. Wordt een woord gespeld, dan zegt men vaak i-grec of ypsilon.
Diverse talen hebben extra tekens aan het alfabet toegevoegd om te voorzien in taalspecifieke schrijfwijzen voor taaleigen klanken. Soms worden deze als aparte letters beschouwd (zoals de Ñ in het Spaans en de Å en Ø in Scandinavische talen) die een eigen plaats in de alfabetische volgorde hebben, en soms worden ze als varianten van bestaande letters beschouwd.
- Letters met diakritische tekens (accenten).
- Dubbele letters (digrafen of ligaturen). Een Nederlands voorbeeld is IJ. Verder Æ, Œ en de Spaanse Ll.
- Andere tekens, zoals de IJslandse Ð (edh) en Þ (thorn).
Het uiterlijk van een letter kan zeer verschillend zijn:
- Het gekozen lettertype kan bij sommige letters, onder andere de g, een groot verschil maken.
- De hoofdletter is groter dan de kleine letter, maar vaak is er nog meer verschil. Dit is onder andere het geval bij a, b, d, e g, l, n, q, r, t.
- In handschrift is het uiterlijk van een letter weer anders. Dit is natuurlijk afhankelijk van de schrijver. In verschillende landen wordt vaak een ander handschrift onderwezen, waardoor lezers soms moeite hebben om het handschrift te lezen van iemand uit een ander land.
- Cursieve drukletters zijn soms gelijk aan romein, door de letters onder een hoek te zetten, maar meestal zijn er meer verschillen en dan is de cursieve letter veelal van de schrijfletter afgeleid.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 
