Orden, onderscheidingen en medailles van Oekraïne

De regering van Oekraïne stelde sinds de onafhankelijkheid in 1991 diverse Oekraïense orden, onderscheidingen en medailles in. De basis daarvoor is gelegd in artikel 106 van de Oekraïense grondwet, hetgeen nader is uitgewerkt in de Wet op de Staatsonderscheidingen van Oekraïne.^[1]

Staatsonderscheidingen

Het Oekraïense decoratiesysteem kent de volgende typen van officiële staatsonderscheidingen: de eretitel Held van Oekraïne, orden, medailles, de onderscheiding "persoonlijk vuurwapen”, eretitels van Oekraïne, staatsprijzen van Oekraïne en presidentiële onderscheidingen. Deze onderscheidingen kunnen worden uitgereikt aan burgers en militairen, vaak ook aan niet-Oekraïners.^[1] Elke ridderorde kent een eigen instellingsbesluit en ordestatuut.

De Eretitel Held van Oekraïne

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
De Eretitel Held van Oekraïne звання Герой України		23 augustus 1998	De hoogste Oekraïense onderscheiding. Kan alleen aan Oekraïeners worden uitgereikt. Gedecoreerden worden benoemd in de Orde van de Gouden Ster of de Orde van de Natie.^[2]
	Orde van de Gouden Ster орден "Золота Зірка"	23 augustus 1998	Voor persoonlijke heldenmoed.
	Orde van de Natie орден Держави	23 augustus 1998	Voor uitmuntende arbeidsprestaties.

Orden

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	Orde van de Vrijheid орден Свободи	10 april 2008	Voor erkenning van buitengewone verdiensten ter bevordering van de soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne, de consolidatie van de Oekraïense maatschappij, het ontwikkelen van de democratie, sociaaleconomische en politieke hervormingen, het verdedigen van constitutionele rechten, burgerlijke vrijheden en mensenrechten.^[3]
	Orde van Vorst Jaroslav de Wijze орден князя Ярослава Мудрого	23 augustus 1995	Graden: I-V. Voor erkenning van buitengewone verdiensten aan Oekraïne op het gebied van staatsvorming, het vergroten van het internationale aanzien van Oekraïne, het bevorderen van de economie, de wetenschap, het onderwijs, de cultuur, de kunsten en de gezondheidszorg en voor buitengewone charitatieve, humanistische en maatschappelijke activiteiten.^[4] Vernoemd naar de vorst van het Kievse Rijk Jaroslav de Wijze.
	Orde van Verdienste орден "За заслуги"	22 september 1996	Graden: I-III Voor erkenning van buitengewone verdiensten op economisch, wetenschappelijk, sociocultureel, militair of staatkundig gebied en andere maatschappelijke inzet.^[5] Oorspronkelijk ingesteld op 19 augustus 1992 als Ere-onderscheiding van de President van Oekraïne.^[6]
	Orde van Bohdan Chmelnytskyj орден Богдана Хмельницького	3 mei 1995	Graden: I-III. Militaire onderscheiding voor Oekraïners voor erkenning van uitzonderlijke verdiensten ter bescherming van de soevereiniteit van de staat en de territoriale integriteit, ter versterking van de landsverdediging en de staatsveiligheid.^[7] Vernoemd naar de 17e-eeuwse kozakkenleider Bogdan Chmelnitski.
	Orde van de Helden van de Hemelse Honderd орден Героїв Небесної Сотні	1 juli 2014	Voor erkenning van burgermoed, patriottisme, het verdedigen van de constitutionele principes van de democratie, liefdadige, humanistische of maatschappelijke activiteit in Oekraïne en onbaatzuchtige diensten ten gunste van het Oekraïense volk getoond tijdens de Revolutie van de Waardigheid (november 2013-februari 2014) en andere gebeurtenissen die verband houden met de bescherming van de onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne.^[8] Vernoemd naar de dodelijke slachtoffers die vielen in Kiev in januari en februari 2014 ten tijde van Euromaidan.
	Orde voor Dapperheid орден "За мужність"	21 augustus 1996	Graden: I-III Voor persoonlijke heldenmoed, getoond bij het redden van personen en zaken van materiële waarde tijdens noodsituaties of tijdens het bestrijden van criminaliteit en andere vormen van militair en plichtsgetrouw optreden en gevallen van burgermoed in levensbedreigende situaties.^[9] Oorspronkelijk ingesteld op 29 april 1995 als Onderscheiding van de President van Oekraïne (de ster en het kruis) voor Dapperheid.^[10]
	Orde van Vorstin Olha орден княгині Ольги	15 augustus 1997	Graden: I-III Voor "verdienste voor Oekraïne en de samenleving door vrouwen" en bijzondere verdiensten op het gebied van bestuur, cultuur, wetenschap, industrie, de samenleving, liefdadigheid en andere publieke activiteiten. De enige Oekraïense damesorde.^[11] Vernoemd naar de vorst van het Kievse Rijk Olga van Kiev.
	Orde van Daniel van Galicië орден Данила Галицького	20 februari 2003	Voor personeelsleden van de Oekraïense strijdkrachten en ambtenaren voor de erkenning van hun betekenisvolle persoonlijke bijdrage aan de ontwikkeling van Oekraïne, en eerlijke en onberispelijke dienstverlening aan het Oekraïense volk.^[12] Vernoemd naar de 13e-eeuwse vorst Daniel van Galicië.
	Orde voor Dapper Werk in de Mijnen орден "За доблесну шахтарську працю"	2 september 2008	Graden: I-III. Voor mijnbouwarbeiders die betrokken zijn bij de winning van steenkool, ijzererts, ferro- en zeldzame metalen, mangaan- en uraniumerts, en aan mijnbouwarbeiders die voltijds ondergronds werken.^[13]

Medailles

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	voor Militaire Dienst van Oekraïne "За військову службу Україні"	5 oktober 1996	^[14]
	voor Onberispelijke Dienst "За бездоганну службу"	5 oktober 1996	Graden: I-III.^[15]
	voor de Beschermer van het Vaderland "Захиснику Вітчизни"	8 oktober 1999	Naar aanleiding van de Oekraïnecrisis en het gebruik van het oranje-zwarte Sint-jorislintje door pro-Russische sympathisanten, is het oorspronkelijke ontwerp van het lint van de medaille uit 1999, waarin oranje-zwarte elementen werden gebruikt, in 2015 vervangen.^[16]
	voor een Gered Leven "За врятоване життя"	10 april 2008	^[17]

De onderscheiding "Persoonlijk Vuurwapen"

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	Onderscheiding "Persoonlijk Vuurwapen" відзнака "Іменна вогнепальна зброя"	29 april 1995	Het betreft het semiautomatische pistool FORT-12 van Oekraïense makelij.^[18]

Eretitels van Oekraïne

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	Eretitels van Oekraïne почесне звання України	vanaf 1934	Er waren al eretitels in de tijd van de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek, 1934-1991. Onder de Wet op de Staatsonderscheidingen van Oekraïne^[1] zijn er sinds 2010 in totaal 41 Eretitels.

Staatsprijzen van Oekraïne

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	Nationale Taras Sjevtsjenko-prijs van Oekraïne Національна премія України імені Тараса Шевченка	20 mei 1961	Vernoemd naar de 19e-eeuwse Oekraïense schrijver, dichter, kunstschilder, tekenaar en humanist Taras Sjevtsjenko.^[19]
	Staatprijs van Oekraïne op het gebied van Wetenschap en Techniek Державна премія України в галузі науки і техніки	23 april 1969
	Staatprijs van Oekraïne op het gebied van Architectuur Державна премія України в галузі архітектури	12 april 1988
	De Oleksandr Dovzjenko-Staatsprijs van Oekraïne Державна премія України імені Олександра Довженка	10 september 1994	Vernoemd naar de filmregisseur en scenarioschrijver Oleksandr Dovzjenko.^[20]
	Staatprijs van Oekraïne op het gebied van Onderwijs Державна премія України в галузі освіти	21 september 2006

Presidentiële onderscheidingen

Versiersel	Naam (Nederlands/Oekraïens)	Instelling	Bijzonderheden
	Ivan Mazepa-Kruis Хрест Івана Мазепи	26 maart 2009	Blijk van erkenning voor een betekenisvolle bijdrage aan de herleving van het nationale, cultureel-artistieke, geestelijke, architectonische, of militair-historische erfgoed en voor verdiensten op het gebied van staatsvorming, diplomatie, humanisme, wetenschap, onderwijs, of liefdadigheid. Vernoemd naar de 17e-eeuwse kozakkenhetman Ivan Mazepa. Hoewel het geen ridderorde is, is in het instellingsbesluit vastgelegd dat het kruis in de draagvolgorde na de Orde van Daniel van Galicië (en dus voor de Orde voor Dapper Werk in de Mijnen) komt.^[21]
	medaille "Voor Arbeid en Overwinning" медаль "За працю і звитягу"	16 mei 2001	^[22]
	herinneringsmedaille "60 jaar bevrijding van Oekraïne van de fascistische bezetter" ювілейна медаль "60 років визволення України від фашистських загарбників"	17 september 2004	^[23]
	herinneringsmedaille "20 jaar Onafhankelijkheid van Oekraïne" ювілейна медаль "20 років незалежності України"	30 mei 2011	^[24]
	herinneringsmedaille "25 jaar Onafhankelijkheid van Oekraïne" ювілейна медаль «25 років незалежності України»	17 februari 2016	^[25] Op 22 augustus 2016 ontving Vira Ivanivna Lutsenko, als voorzitter van Stichting “Oekraïners in Nederland”, deze herinneringsmedaille uit handen van president Petro Porosjenko.^[26]
	herdenkingsmedaille "25 jaar na de terugtrekking van de troepen uit Afganistan" пам'ятна медаль «25 років виведення військ з Афганістану»	14 februari 2014	^[27]
	medaille "70 jaar bevrijding van Oekraïne van de fascistische bezetter" медаль "70 років визволення України від фашистських загарбників"	28 oktober 2014	^[28]
	herinneringsmedaille "70 jaar Overwinning op het Nazisme" ювілейна медаль «70 років Перемоги над нацизмом»	29 april 2015	^[29]
	onderscheiding van de President van Oekraïne "voor deelname aan de antiterroristische operatie" відзнака Президента України «За участь в антитерористичній операції»	17 februari 2016	^[30]
	onderscheiding van de President van Oekraïne "voor een humanitaire bijdrage aan de antiterroristische operatie" відзнака Президента України «За гуманітарну участь в антитерористичній операції»	17 februari 2016	^[31]

Naast de presidentiële onderscheidingen is er in 1999 een Presidentieel Erecertificaat ingesteld voor actieve liefdadigheid op humanitair gebied (Oekraïens: відзнака Президента України - Почесної Грамоти Президента України за активну благодійницьку діяльність у гуманітарній сфері).^[32]

Draagvolgorde van Oekraïense staatsonderscheidingen

Batons in draagvolgorde

Bij de instelling van de onderscheidingen na de onafhankelijkheid heeft Oekraïne in de wet geen expliciete draagvolgorde vastgesteld.

De draagvolgorde van de ridderorden in Oekraïne is afhankelijk van de hiërarchie en de plaats waar de verschillende versierselen (ordeketen, grootlint, lint, uitreikversiersel, ster) gedragen worden en volgt de volgorde waarin de orden worden genoemd in de Wet op de Staatsonderscheidingen van Oekraïne.^[1]

De uitreikversierselen van de meeste Oekraïense ridderorden die niet om de hals worden gedragen, worden in de volgorde van de hiërarchie op de linkerborst gedragen. Een belangrijke uitzondering hierop wordt gevormd door het Ivan Mazepa-Kruis, dat geen ridderorde maar een presidentiële onderscheiding is, maar waarbij in het instellingsbesluit van 26 maart 2009 is vastgelegd dat deze in de draagvolgorde na de Orde van Daniel van Galicië (en dus voor de Orde voor Dapper Werk in de Mijnen) komt.^[33] De sterren volgen onder de uitreikversierselen.

Andere uitzonderingen worden gevormd door de versierselen van de Orde van Bohdan Chmelnytskyj in de Tweede en Derde Klasse die op de rechterborst worden gedragen.

De volledige draagvolgorde wordt daarmee als volgt:

Aan de ordeketen, om de hals:
- De Orde van Vorst Jaroslav de Wijze in Klasse I

Over de rechterschouder:
- het grootlint van de Orde van Vorst Jaroslav de Wijze in Klasse I met onderaan de ster

Om de hals, aan een lint:
- De Orde van de Vrijheid
- De Orde van Vorst Jaroslav de Wijze in Klassen II en III
- De Orde van Verdienste in Klasse I
- De Orde van Bohdan Chmelnytskyj in Klasse I
- De Orde van de Helden van de Hemelse Honderd
- De Orde voor Dapperheid in Klasse I

Op de linkerborst:
- De Orde van de Gouden Ster en de Orde van de Natie (boven alle andere orden)
- De Orde van Vorst Jaroslav de Wijze in Klassen IV en V
- De Orde van Verdienste in Klassen II en III en de Ere-onderscheiding van de President van Oekraïne
- De Orde voor Dapperheid in Klassen II en III en de Onderscheiding van de President van Oekraïne, het kruis voor Dapperheid
- De Orde van Vorstin Olha in Klassen I, II en III
- De Orde van Daniel van Galicië
- Het Ivan Mazepa-Kruis
- De Orde voor Dapper Werk in de Mijnen in Klassen I, II en III

gevolgd door de overige draagtekens (medailles en onderscheidingen) die op de linkerborst worden gedragen. Van de Orde van de Gouden Ster, de Orde van de Natie, de Orde van Vorst Jaroslav de Wijze en de Orde van Verdienste bestaan ook miniaturen die in plaats van het uitreikversiersel gedragen kunnen worden.

Op de linkerborst onder de draagtekens:
- De ster van de Orde van Vorst Jaroslav de Wijze in Klassen II en III
- De ster van de Orde van Verdienste in Klasse I
- De ster van de Orde voor Dapperheid in Klasse I en de Onderscheiding van de President van Oekraïne, de ster voor Dapperheid

Op de rechterborst:
- De Orde van Bohdan Chmelnytskyj in Klassen II en III

gevolgd door de insignes horende bij de eretitels en staatsprijzen.

Historische orden

Ook de beide 20e-eeuwse voorgangers van de huidige republiek Oekraïne hebben elk een ridderorde ingesteld:

Op 19 oktober 1920 ondertekende otaman Symon Petljoera van de Oekraïense Volksrepubliek de ordestatuten voor de Orde van het IJzeren Kruis. Deze werd in 1921 in productie genomen en werd daarmee de enige orde van de volksrepubliek die daadwerkelijk is uitgegeven.^[34]
In de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek werden Sovjet-orden, alle van het type socialistische orde, verleend. Daarvan was er één, de Orde van de Rode Vlag van de Arbeid, die in 1921 door de OEkrSSR zelf was ingesteld.

Pseudo-orden

In Oekraïne worden ten minste twee pseudo-orden uitgegeven, de Orde van Nicolaas Thaumaturgus, een internationale orde en de Orde van Sint-Nicolaas Thaumaturgus, een Oekraïense orde. Beide zijn vernoemd naar Sint-Nicolaas de Wonderdoener en zijn niet door een legitieme "Fons honorum" zoals een regering of een voorheen regerend vorst ingesteld.

Verwonderd op

prijzen van Oekraïne

Bronnen, noten en/of referenties

Zie de categorie Orders, decorations and medals of Ukraine van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Державні нагороди України op de Oekraïenstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

[wet-1] Wet op de Staatsonderscheidingen van Oekraïne

[2] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 1114/2002 over de titel Held van Oekraïne

[3] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 460/2008 over de Orde van de Vrijheid

[4] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 766/95 tot instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "Orde van Vorst Jaroslav de Wijze"

[5] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 870/96 tot instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "Orde van Verdienste"

[6] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 418/92 tot instelling van de Ere-onderscheiding van de President van Oekraïne

[7] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 112/2004 over de Orde van Bohdan Chmelnytskyj

[8] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 844/2014 over de Orde van de Helden van de Hemelse Honderd

[9] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 720/96 tot instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "Orde voor Dapperheid"

[10] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 340/95 tot instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "voor Dapperheid"

[11] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 827/97 tot instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "Orde van Orde van Vorstin Olha"

[12] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 769/2003 over de Orde van Daniel van Galicië

[13] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 282/2009 over de Orde voor Dapper Werk in de Mijnen

[14] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 931/96 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - de medaille voor Militaire Dienst van Oekraïne

[15] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 932/96 over de onderscheiding van de President van Oekraïne - de medaille voor Onberispelijke Dienst

[16] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 41/2015 over de medaille voor de Beschermer van het Vaderland

[17] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 461/2008 over de medaille voor een Gered Leven

[18] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 341/95 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne "Persoonlijk Vuurwapen"

[19] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 1228/99 over de Nationale Taras Sjevtsjenko-prijs van Oekraïne

[20] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 833/94 over de Oleksandr Dovzjenko-Staatsprijs van Oekraïne

[21] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 189/2009 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - Ivan Mazepa-Kruis

[22] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 310/2001 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - medaille "Voor Arbeid en Overwinning"

[23] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 1095/2004 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - herinneringsmedaille "60 jaar bevrijding van Oekraïne van de fascistische bezetter"

[24] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 615/2011 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - herinneringsmedaille "20 jaar Onafhankelijkheid van Oekraïne"

[25] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 52/2016 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - herinneringsmedaille "25 jaar Onafhankelijkheid van Oekraïne"

[2016n340-26] Besluit van de President van Oekraïne No. 340/2016

[27] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 79/2014 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - herdenkingsmedaille "25 jaar na de terugtrekking van de troepen uit Afganistan"

[28] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 829/2014 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - medaille "70 jaar bevrijding van Oekraïne van de fascistische bezetter"

[29] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 249/2015 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - herinneringsmedaille "70 jaar Overwinning op het Nazisme"

[30] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 53/2016 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - "voor deelname aan de antiterroristische operatie"

[31] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 54/2016 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - "voor een humanitaire bijdrage aan de antiterroristische operatie"

[32] (uk) Besluit van de President van Oekraïne No. 880/99 over de instelling van de onderscheiding van de President van Oekraïne - Erecertificaat voor actieve liefdadigheid op humanitair gebied

[33] Besluit van de President van Oekraïne No. 189/2009 over de onderscheiding van de President van Oekraïne - Ivan Mazepa-Kruis

[34] Залізний Хрест УНР. "Невідома війна... Незакінчена війна". Geraadpleegd op 1 september 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]