Nepal

Sjabloon:Landtabel plus Nepal, officieel de Federale Democratische Republiek Nepal, is een land in Azië, gelegen in de Himalaya tussen India en China (Tibet). Het zuidelijke gedeelte van Nepal ligt op het Indische subcontinent.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Nepal voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nepal heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot voor het begin van de christelijke jaartelling. Het is de geboorteplaats van de Boeddha. Door de ligging van het land heeft het zowel Indiase als Tibetaanse invloeden. In 1962 kreeg Nepal een nieuwe grondwet. De macht van de koning werd zeer uitgebreid en politieke partijen werden verboden. Daarvoor in de plaats kreeg Nepal het Panchayat-model, een partijloze "democratie", die volgens de koning beter bij de volksaard paste. Alle volwassenen moesten voortaan 15% van de partijloze leden voor de Nationale Panchayat (parlement) kiezen, terwijl de overige 85% van de leden door de koning werden benoemd.

In 1972 volgde Birendra Mahendra op als koning.

Na een volksopstand in 1990 schafte koning Birenda het Panchayat-model af en voerde een democratische grondwet in. Sindsdien wordt Nepal geregeerd door de Nepalese Congrespartij. Van 1994 tot 1995 stond een communist aan het hoofd van de regering.

Op 1 juni 2001 werd het koninklijk huis bijna uitgeroeid door de kroonprins Dipendra. Hij was boos op zijn ouders omdat die zijn keuze voor een echtgenote niet accepteerden. Hij schoot hierop zijn vader, koning Birendra, en zijn moeder, koningin Aishwarya, neer en vermoordde ook nog een aantal andere koninklijke familieleden. Hierna schoot hij zichzelf neer, maar hij overleed niet meteen. Terwijl hij in coma lag, werd hij tot nieuwe koning uitgeroepen. Een paar uur na deze benoeming overleed hij. Zijn oom, de broer van zijn vader, Gyanendra Bir Bikram Shah Dev, werd hierop de nieuwe koning op 4 juni.

In 2002 trok koning Gyanendra tijdelijk de macht naar zich toe, maar herstelde later dat jaar de democratie.

Op 1 februari 2005 nam koning Gyanendra alle macht in handen en stelde de grondwet buiten werking. Hij ontsloeg minister-president Sher Bahadur Deuba van de Nepalese Congrespartij (premier sinds 3 juni 2004) en nam zelf het premierschap op zich. De koning verweet Deuba dat hij niet in staat was de rust in het land te herstellen. Koning Gyanendra regeerde sindsdien als autoritair monarch, maar werd in 2006 gedwongen zijn macht op te geven.

Op 28 december 2007 stemde een overgrote meerderheid in het Nepalese parlement voor afschaffing van de monarchie. De Nepalese Grondwetgevende Vergadering besloot op 28 mei 2008 deze wet officieel in werking te stellen, waarmee het Koninkrijk Nepal is overgegaan in de Democratische Federale Republiek Nepal.

Maoïstische opstand

Zie Burgeroorlog Nepal voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tussen 1996 en 2006 was Nepal verwikkeld in een burgeroorlog, waarin meer dan 12.000 mensen om het leven zijn gekomen. Met hun 10.000 tot 15.000 strijders bezetten de Maoïstische opstandelingen meer dan 60% van Nepal. Hun grootste doel was om de koning Gyanendra Bir Bikram Shah af te zetten en een communistische natie te beginnen zoals China na de revolutie. Ondanks het feit dat Gyanendra veel buitenlandse steun genoot bleven de rebellen terrein winnen. Op 21 november 2006 werd tussen de democratische regering en de maoïstische rebellen een vredesovereenkomst gesloten.

Geografie

Een groot gedeelte van Nepal is zeer bergachtig. Van de tien hoogste bergen in de wereld liggen er acht in Nepal, waaronder de hoogste berg ter wereld, de Mount Everest, die aan de grens met China (Tibet) ligt. In het zuiden van het land langs de grens met India zijn lager gelegen gebieden. Ongeveer 20% van de oppervlakte is bruikbaar voor de landbouw. Van het zuiden naar het noorden kent Nepal drie zones, het laagland (Terai-regio) in het zuiden, heuvels en lage bergen in het centrum, en de Himalaya in het noorden.

Enkele andere hoge bergen en ruggen in Nepal zijn de Dhaulagiri, Kangchenjunga, Lhotse en Annapurna.

Klimaat

Door de grote hoogteverschillen kent het land veel uiteenlopende klimaatzones, van een hooggebergteklimaat in de Himalaya tot een subtropisch klimaat langs de grens met India.

Regenval

In het oosten van Nepal valt er ongeveer 2500 mm regen per jaar, in het midden rond Kathmandu ongeveer 1420 mm en in het westen ongeveer 1000 mm.

Demografie

De bevolking van Nepal woont voornamelijk in de laaggelegen gebieden langs de grens met India en in de vallei rond Kathmandu. De gemiddelde levensverwachting in Nepal is 59 jaar. De bevolking groeit met ongeveer 2,3% per jaar en verdubbelt zich dus elke 30,5 jaar. Nepal kent vele bevolkingsgroepen waaronder de Newah of Newars, Bhote, Rai, Limbu, Sherpa, Gurung, Tamang, Magar, Thakali, Brahman en vele andere bevolkingsgroepen.

Religie

De meerderheid van de bevolking (80,6%) belijdt het hindoeïsme. De grondwet bepaalt dat Nepal een hindoekoninkrijk is, maar het hindoeïsme is niet ingesteld als staatsgodsdienst. Ook het boeddhisme is er belangrijk: 10,7% van de bevolking hangt deze godsdienst aan. Hiernaast hangt 4,2% van de bevolking de islam aan en 3,6% is aanhanger van het inheemse kirant-geloof.

Op 19 mei 2006 verklaarde het Huis van Afgevaardigden dat Nepal een seculier land is, ook al bleef het wel het enige officiële Hindoe-land in de wereld.

Taal

De officiële taal van Nepal is het Nepali, dat door ongeveer 60% van de bevolking wordt gesproken. De taal wordt in het Devanagarischrift geschreven. Het Nepali kent net als het Hindi zijn oorsprong in het Sanskriet. Naast het Nepali worden er nog vele andere lokale talen en dialecten gesproken, waaronder het Maithili, het Tamang en het Bhojpuri.

Politiek

De koning van Nepal was tot 1990 een absolute monarch. Koning Birendra heeft na een referendum staatshervormingen doorgevoerd en Nepal omgevormd tot een parlementaire democratie. De moeilijkheden tussen de verschillende politieke partijen hebben echter tot een burgeroorlog geleid. De laatste koning probeerde meer macht naar zich toe te trekken. Hij hoopte zo effectiever de opstand en andere problemen te kunnen aanpakken. Begin 2005 stuurde de koning het parlement naar huis.

Vanaf 28 mei 2008 is Nepal, nadat het parlement daartoe besloot, een republiek.

Staatshoofd

Het staatshoofd van juni 2001 tot mei 2008 was koning Gyanendra Bir Bikram Shah Dev. Hij kwam aan de macht na een dramatische schietpartij in het koninklijk paleis, waarbij de koning en andere edelen om het leven kwamen.

Nadat Nepal een republiek was geworden werd de post van president in het leven geroepen om als staatshoofd te dienen. De president wordt gekozen door het parlement. De functie van president in Nepal is overigens vooral ceremonieel. Wel speelt de president een rol bij de vorming van een regering en benoemt hij de premier.

Regering

De minister-president van Nepal was sinds juni 2004 Sher Bahadur Deuba. Na maanden van touwtrekken tussen de vijf parlementaire partijen werd hij naar voren geschoven toen de koning een ultimatum stelde. Deuba kreeg de opdracht verkiezingen voor te bereiden die in het voorjaar van 2005 moesten worden gehouden – een zware opgave in een land dat grotendeels in handen van maoïstische opstandelingen was.

Op 5 februari 2005 nam koning Gyanendra van Nepal alle macht in handen. Hij nam zelf het premierschap op zich.

Op 18 mei 2006 ontnam het parlement hem zijn gezag over het leger, zijn juridische immuniteit en zijn vrijstelling van het betalen van belasting. Volgens premier Koirala weerspiegelt deze uitspraak, die unaniem is aangenomen, de stemming onder het volk. Gyanendra verliest ook zijn formele positie als staatshoofd. De term 'Zijner Majesteits regering' wordt vervangen door 'de Nepalese regering'. De koning trad terug na wekenlange straatprotesten. Ook India drong erop aan dat hij het veld zou ruimen.

Op 21 juli 2008 werd Ram Baran Yadav (arts, voormalig minister van Gezondheidszorg) gekozen tot de eerste president van de republiek Nepal. Yadav versloeg in de verkiezingsstrijd de maoïstische tegenkandidaat Ramraja Prasad Singh.

Politieke partijen

Sinds het einde van de jaren '40 bestaat de politiek in Nepal uit drie verschillende politieke stromingen:

• Congres: De Nepalese Congrespartij is een gematigd socialistische partij, waarin de Koirala-familie veel invloed heeft, zoals de huidige premier Girija Prasad Koirala. Was vroeger een voorstander van een constitutionele monarchie in het land, maar sinds het einde van de burgeroorlog heeft de partij het idee geaccepteerd van de vorming van een republiek.
• Communisten: De Communistische Partij van Nepal werd in 1949 opgericht, maar viel later uiteen in een gematigde partij, genaamd de Communistische Partij van Nepal (Verenigd Marxistisch-Leninistisch), en een radicale partij, genaamd de Communistische Partij van Nepal (Eenheidscentrum). De Communistische Partij van Nepal (VML) werd een dominante politieke partij in het parlement. De Communistische Partij van Nepal (EC) viel in 1994 uiteen, waaronder de Communistische Partij van Nepal (Maoïstisch). Deze partij werkte voor het einde van de burgeroorlog buiten het parlementair systeem, maar neemt sinds het einde actief deel aan het parlementair systeem.
• Royalisten: De Rastriya Prajatantra Partij is een rechtse, pro-monarchistische politieke partij in Nepal. Bij de laatste verkiezingen in 2008 won de partij 8 van de 601 zetels.

Bestuurlijke indeling

Nepal is staatkundig onderverdeeld in 14 zones, die weer worden onderverdeeld in districten. De zones zijn: Bagmati, Bheri, Dhawalagiri, Gandaki, Janakpur, Karnali, Koshi, Lumbini, Mahakali, Mechi, Narayani, Rapti, Sagarmatha en Seti.

Economie

Nepal wordt tot de ontwikkelingslanden met een laag gemiddeld inkomen gerekend. Veel mensen in de steden en op het platteland zijn extreem arm. Meer dan de helft van de bevolking leeft beneden de armoedegrens. In 2001 lag het gemiddelde jaarinkomen op 240 Amerikaanse dollar. De werkloosheid is ongeveer 1%.

• BNP: $5,6 miljard ($240 per persoon)
• Jaarlijkse BNP-groei: 6,5%
• Verdeling BNP: landbouw 40%, industrie 22%, diensten 37%
• Buitenlandse schuld: $2,8 miljard
• Exportproducten: tapijten, textiel, Felle (=bont?), jute, kunstnijverheid
• Importproducten: machines en transportmiddelen (19%), chemische en farmaceutische producten (12%)
• Export naar: Duitsland (34%), Verenigde Staten (33%) (1996)
• Import uit: India (27%), Hongkong (15%), Japan (11%) (1996)

Landbouw

Landbouw is de belangrijkste sector van de economie. Deze verschaft werk aan bijna 80% van de bevolking. De waarde van de landbouw bedraagt ongeveer 40% van het BNP. De productie in de landbouw stijgt met ongeveer 5% per jaar, wat meer is dan de bevolkingsgroei van 2,3%.

Industrie

De industrie verwerkt voornamelijk landbouwproducten zoals jute, suikerriet, tabak en graan. De productie van textiel en tapijten kent een snelle groei. Bijna 80% van de waarde van de export bestaat uit industriële producten. De waarde van de industrie bedraagt ongeveer 22% van het BNP.

Dienstensector

Nepal heeft een vrij kleine dienstensector, er zijn veel meer mensen die in de primaire sector werken.

Toerisme

Het toerisme vormt een belangrijke bron van inkomsten voor het land. De toeristen worden voornamelijk getrokken door de relatieve ongereptheid van het land en de Himalaya. Het toerisme is ook één van de weinige sectoren waarin buitenlandse investeringen plaatsvinden.

Overige wetenswaardigheden

• De tijdrekening in Nepal geschiedt volgens een maankalender.
• Uit het Gurung-gebied komen de beroemde Gurkhasoldaten die bij het Britse leger dienen. Zij staan bekend als zeer trouw en blijven overeind tijdens de meest erbarmelijke omstandigheden.

Zie ook

• Nepal van A tot Z voor een overzicht van alle pagina's met betrekking tot Nepal op Wikipedia
• Monumenten op de Werelderfgoedlijst
• Lijst van koningen van Nepal

Externe links

Mediabestanden

• The World Factbook – Nepal - CIA's Factbook over Nepal (Engels)
• Nepal.nl Informatie over Nepal (consulaat-generaal van Nederland)

">[bron?]