Pravda: verschil tussen versies
k Wijzigingen door Colameteenrietje (Overleg) hersteld tot de laatste versie door ZéroBot |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[File:Pravda Gazeta logo.png|center|600px|De kop van de Pravda]] |
|||
{{Infobox krant |
|||
{{Zijbalk communisme}} |
|||
| titel = Pravda |
|||
| ⚫ | De '''''Pravda''''' ([[Russisch]]: Правда; ''De Waarheid'') was een [[Rusland|Russisch]] dagblad dat van [[1917]] tot en met [[22 augustus]] [[1991]] het officiële orgaan van het [[Centraal Comité]] van de [[Communistische Partij van de Sovjet-Unie|Communistische Partij]] van de [[Sovjet-Unie]] was. |
||
| logo = Газета Правда.GIF |
|||
| onderschrift = |
|||
| type = |
|||
| formaat = |
|||
| eerste editie = |
|||
| laatste editie = |
|||
| eigenaar = [[Communistische Partij van de Sovjet-Unie]], [[Communistische Partij van de Russische Federatie]] |
|||
| uitgeverij = |
|||
| oplage = 100.300 (2010) |
|||
| bereik = |
|||
| redacteur = |
|||
| hoofdredacteur = |
|||
| landen = [[Sovjet-Unie]], [[Rusland]] |
|||
| gevestigd te = |
|||
| regio = |
|||
| taal = [[Russisch]] |
|||
| issn = |
|||
| website = http://www.gazeta-pravda.ru/ |
|||
}} |
|||
| ⚫ | De '''''Pravda''''' ([[Russisch]]: Правда; ''De Waarheid'') was |
||
Een aantal andere Russische kranten wordt ook ''Pravda'' genoemd, waarvan de ''[[Komsomolskaja Pravda]]'', de vroegere officiële krant van de [[Komsomol]] en tegenwoordig het bestverkopende boulevardblad van Rusland, de bekendste is. |
Een aantal andere Russische kranten wordt ook ''Pravda'' genoemd, waarvan de ''[[Komsomolskaja Pravda]]'', de vroegere officiële krant van de [[Komsomol]] en tegenwoordig het bestverkopende boulevardblad van Rusland, de bekendste is. De [[Communistische Partij van de Russische Federatie]] heeft momenteel een krant die Pravda heet. |
||
== |
== Sovjetperiode == |
||
| ⚫ | |||
=== ''Pravda'' van Wenen === |
|||
De oorspronkelijke Pravda werd opgericht in 1905 door de Oekraïense [[Spilka]] partij. In oktober 1908 werd [[Trotski]] werd erbij gehaald om de krant te bewerken. Na een tijd, verliet de Spilka de krant en nam Trotski het over, die het omgezette in een Russisch sociaaldemocratische krant gericht op de Russische arbeiders. De krant werd in het buitenland gepubliceerd om censuur te vermijden en werd Rusland binnengesmokkeld. Het eerste exemplaar werd gepubliceerd in Wenen, Oostenrijk op 3 oktober 1908. Toen de [[Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij]] werd opgesplitst in meerdere fracties probeerde de krant de fracties te vereningen. De krant publiceerde de laatste uitgifte op 23 april 1912. |
|||
| ⚫ | De ''Pravda'' werd opgericht door [[Vladimir Lenin|Lenin]], met als doelstelling de vereniging van de arbeiders tegen de monarchie in Rusland. Het eerste nummer verscheen op [[5 mei]] [[1912]] en het blad bereikte al snel een oplage van meer dan 130.000 exemplaren. Onder Lenin, tijdens het Stalin-tijdperk en ook daarna was de krant een propagandainstrument van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie. |
||
=== ''Pravda'' van Sint-Petersburg === |
|||
| ⚫ | De Pravda werd opgericht door [[Vladimir Lenin|Lenin]], met als doelstelling de vereniging van de arbeiders tegen |
||
De krant werd zwaar gecensureerd en de hoofdredactie stond in nauw contact met de Sovjet-leiders in [[Politbureau]] en [[Praesidium]] van de [[Opperste Sovjet]]. De krant bracht de partijleider dagelijks op de voorpagina, ook wanneer er geen nieuwswaardige feiten waren en bij de Sovjet-leiders werd in een artikel steeds opnieuw de complete aanduiding van hun functie genoemd. Dat maakte de Pravda tot een slecht leesbare krant. De journalisten moesten steeds opbeurend nieuws brengen over de Sovjet-Unie, haar bondgenoten en met name over de economie. Dat de lezing van de Pravda niet strookte met de werkelijkheid zorgde ervoor dat men deze krant, en de andere Sovjet-kranten, niet langer vertrouwde. Voor werkelijk nieuws waren de Sovjets, ook de leidinggevenden, aangewezen op de [[samizdat]], de gestencilde ondergrondse pers, en buitenlandse radiozenders zoals [[Radio Free Europe]], de [[British Broadcasting Corporation|BBC]]-Worldservice en de [[Voice of America]]. |
|||
| ⚫ | Toen [[Michail Gorbatsjov|Gorbatsjov]] eind jaren tachtig meer openheid voorstond, verloor de krant populariteit en liep het aantal lezers terug. In de nieuwe vrijheden die [[glasnost]] en [[perestrojka]] brachten, was het blad terughoudend. Dit veranderde toen hoofdredacteur [[Viktor Afanasjev]] in [[1989]] werd vervangen door de hervormingsgezinde [[Ivan Frolov]]. Bij de val van de Sovjet-Unie was de oplage ongeveer zes miljoen. |
||
De Pravda was onmisbaar voor wie wilde weten hoe de vlag er in het Kremlin bijhing. Wanneer een prominent Sovjet-politicus niet of weinig werd genoemd betekende dat in de ogen van de "kremlin-watchers" dat hij in politieke problemen was gekomen. Ook zijn plek in een opsomming van personen en op een foto was een indicatie van zijn belang. [[Chroetsjov]] gebruikte een bondgenoot in de hoofdredactie van de Pravda om zijn rivaal [[Malenkov]] monddood te maken. Soms werd de Pravda gebruikt om een discussie te starten of juist te beeindigen. Dat was conform de begindelen van het "[[Democratisch centralisme]]" zoals dat door Lenin was geformuleerd. De Communistische Partij discussieerde onder toezicht van de partijleiding en wanneer er consensus was, of een vleugel zijn mening had doorgezet, werd het standpunt van boven naar beneden door de partijorganen doorgegeven. |
|||
| ⚫ | |||
[[Bestand:Pravda-2011.jpeg|left|thumb|Een editie van de krant uit 2011]] |
|||
Na de [[augustusstaatsgreep in Moskou]] liet president [[Boris Jeltsin]] op [[22 augustus]] [[1991]] een decreet uitvaardigen waarmee de CPSU werd opgeheven en op al haar bezittingen beslag werd gelegd inclusief haar spreekbuis de ''Pravda''. Een aantal werknemers van ''Pravda'' vochten voor de krant en hun vrijheid van meningsuiting en richtten enkele weken later een nieuwe ''Pravda'' op. |
|||
Bij de discussies was de Pravda de vertolker van het standpunt van de partijorganisatie, de "[[nomenklatura]]". Andere kranten en bladen waren de spreekbuis van de (niet erg invloedrijke) vakbonden, de Opperste Sovjet, de ministeries en de bureaucratie vonden in de [[Izvestia]] hun spreekbuis, de strijdkrachten of de KGB. De kranten waren door cliënilisme en patronage aan de machtige mannen in het Kremlin gebonden. |
|||
Een paar maanden later verkocht de toenmalige redacteur [[Gennady Seleznev]] Pravda aan familie van Griekse ondernemers, de Yannikoses. Tegen die tijd vond er een splitsing plaats in de redactie. Meer dan 90% van de journalisten die al voor de Pravda te werkte in 1991 stoppen met hun werk. Zij richtte hun eigen versie van de krant op, die later werd stilgelegd onder druk van de regering. Diezelfde journalisten, onder leiding van oud Pravda redactie Vadim Gorshenin en Viktor Linnik, werd in januari 1999 de Pravda Online gelanceerd, de eerste web-based krant in het Russisch. |
|||
Wanneer de Pravda (dat wil zeggen de hoofdredactie en een groep communisten onder bescherming van een of meer leden van de partijtop) een probleem op de politieke agenda wilde zetten werd soms een opinieartikel over dat onderwerp gepubliceerd. Soms koos men voor een al dan niet gefingeerde of in scene gezette ingezonden brief van een "verontwaardigde Sovjet-burger" die een misstand aan de kaak stelde. De Pravda was meer dan eens de vertolker van [[antisemitisme|antisemitische]] vooroordelen die onder de bedriegelijke term "kosmopolitisme" werd veroordeeld. Ook terreurcampagnes, bijvoorbeeld tegen de vaak Joodse Kremlinartsen werden door de Pravda ingeluid. |
|||
In 1996 hadden twee Griekse investeerders de Pravda Pyat gelanceerd, een wekelijkse tabloid gericht op de jongere lezers.<ref>http://www.nytimes.com/1996/07/31/world/russia-s-purveyor-of-truth-pravda-dies-after-84-years.html</ref> |
|||
De Pravda had [[Censuur (informatie)|censors]] die de teksten vooraf goed- of afkeurden. Het aantal verboden onderwerpen was groot, misoogsten, misdaad, alcoholmisbruik, statistieken over levensverwachting en geboortecijfers, godsdienst, de emigratiewensen van Russische Joden, economische problemen, de misdaden van Stalin en Lenin, de democratische [[Februarirevolutie (1917) |Februarirevolutie in 1917]], de werkelijke gang van zaken tijdens de [[Oktoberrevolutie]], schaarste aan woningruimte en slechte bevoorrading van de winkels, [[dissident]]en, bedrijfsongevallen, incidenten in de kernindustrie, sociale spanningen, milieuverontreiniging, de levensstandaard in West-Europa en Amerika, vliegtuigongelukken (tenzij er buitenlanders aan boord waren) en de censuur zèlf stonden op de lijst van min of meer verboden onderwerpen. Alleen wanneer een van de machthebbers in de Communistische Partij een probleem wilde aankaarten was er ruimte voor enige vrijheid. |
|||
In 1997 richtte de [[Communistische Partij van de Russische Federatie]] de partij de krant opnieuw op, en het werd de officiële krant van de partij. |
|||
De burgers van de Sovjet-Unie hadden geen toegang tot buitenlandse kranten of weekbladen. De Pravda gaf een zeer negatief beeld van de levens- en werkomstandigheden buiten de Sovjet-Unie en overdreef de successen van de Sovjet-Unie. Dat maakte de propaganda en agitatie ("agitprop") tot een relatief succes. |
|||
De Sovjet-pers was opvallend humorloos en ook de Pravda was een dorre en saaie krant met weinig foto's en zonder advertenties. Voor humor was er het satirische tijdschrift "[[Krokodil (tijdschrift)|Krokodil]]" dat iets meer vrijheid genoot dan de kranten. |
|||
| ⚫ | Toen [[Michail Gorbatsjov|Gorbatsjov]] eind jaren tachtig meer openheid voorstond, verloor de krant populariteit en liep het aantal lezers terug. In de nieuwe vrijheden die [[glasnost]] en [[perestrojka]] brachten, was het blad terughoudend. Dit veranderde toen hoofdredacteur [[Viktor Afanasjev]] in [[1989]] werd vervangen door de hervormingsgezinde [[Ivan Frolov]]. Bij de val van de Sovjet-Unie was de oplage ongeveer zes miljoen. |
||
| ⚫ | |||
Na de [[augustusstaatsgreep in Moskou]] liet president [[Boris Jeltsin]] op [[22 augustus]] [[1991]] een decreet uitvaardigen waarmee de CPSU werd opgeheven en op al haar bezittingen beslag werd gelegd inclusief haar spreekbuis de ''Pravda''. Een aantal werknemers van ''Pravda'' vochten voor hun vrijheid van meningsuiting en richtten enkele weken later een nieuwe ''Pravda'' op. Het blad raakte echter in grote financiële moeilijkheden en enkele maanden later verkocht hoofdredacteur [[Gennadi Seleznjov]] (nu een Doema-afgevaardigde) de ''Pravda'' aan de Grieks-Cypriotische ondernemersfamilie Yannikos. Dit viel in slechte aarde bij een deel van het personeel, dat vervolgens zelf een nieuwe ''Pravda'' oprichtte, die echter later weer werd gesloten onder dwang van de regering. De "oude ''Pravda''" werd in 1993 kortstondig gesloten tijdens de [[Russische constitutionele crisis]]. Sindsdien wordt het weer uitgegeven als het partijblad van de [[Communistische Partij van de Russische Federatie|CPRF]]. Het blad ging later over op [[tabloid]]formaat. Het blad heeft nu een oplage van ongeveer 100.300 exemplaren (september 2007). |
|||
Journalisten van de gesloten ''Pravda'' richtten in januari [[1999]] de [[nieuwswebsite]] Pravda Online (pravda.ru) op, de eerste nieuwswebsite van Rusland, die het nieuws vaak vanuit een [[nationalisme|nationalistische]] en [[sensatie|sensationalistische]] invalshoek weergeeft. Deze website wordt gedeeltelijk ook vertaald naar het Engels, Italiaans en Portugees. |
|||
Beide Pravda's staan niet met elkaar in verband, maar de journalisten hebben wel vaak contact met elkaar. Hiernaast zijn er in andere ex-Sovjetstaten ook Pravda's gelanceerd, zoals in Litouwen<ref>[http://www.pravda.lt/ Pravda Litouwen]</ref> en Oekraïne,<ref>[http://www.pravda.com.ua/ Pravda Oekraïne]</ref> al hebben deze niet altijd dezelfde achtergrond. |
|||
Op 10 februari 2006 verwoestte een brand het gebouw van de ''Pravda'', waardoor het hele archief, alle historische uitgaven inclusief alle beelden verloren gingen. |
Op 10 februari 2006 verwoestte een brand het gebouw van de ''Pravda'', waardoor het hele archief, alle historische uitgaven inclusief alle beelden verloren gingen. |
||
| Regel 48: | Regel 48: | ||
In de Sovjet-Unie was er naast de ''Pravda'' nog een ander belangrijk dagblad, genaamd ''[[Izvestia]]'' ("nieuwsberichten"). |
In de Sovjet-Unie was er naast de ''Pravda'' nog een ander belangrijk dagblad, genaamd ''[[Izvestia]]'' ("nieuwsberichten"). |
||
In kringen van [[dissident]]en deed het volgende grapje de ronde, als een negatieve "verklaring" van de beide namen: ''V Pravde njet izvestij, v Izvestiach pravdy njet'' ("In de Waarheid staan er geen nieuwsberichten, in de Nieuwsberichten staat er geen waarheid"). |
In kringen van [[dissident]]en deed het volgende grapje de ronde, als een negatieve "verklaring" van de beide namen: ''V Pravde njet izvestij, v Izvestiach pravdy njet'' ("In de Waarheid staan er geen nieuwsberichten, in de Nieuwsberichten staat er geen waarheid"). |
||
== Galerij == |
|||
<gallery> |
|||
| ⚫ | |||
Bestand:Lenin leser Pravda.jpg|Vladimir Lenin leest de Pravda |
|||
Bestand:RIAN archive 669616 Wartime city life - Moscow in October - December 1941.jpg|Een soldaat in oorlogstijd leest de Pravda - december 1941 |
|||
Bestand:URSS sello Pravda 1982 4k.jpg|Postzegel uit de Sovjet-Unie dat het 70 jarig bestaan van de krant viert |
|||
Bestand:Prawda.16.3.1917.png|Een exemplaar van de krant van 16 maart 1917 |
|||
Bestand:Pravda-np.jpg|Een exemplaar van de krant uit 1944 |
|||
</gallery> |
|||
== Zie ook == |
== Zie ook == |
||
| Regel 63: | Regel 53: | ||
== Externe links == |
== Externe links == |
||
* {{ru}} [http://www.gazeta-pravda.ru/ |
* {{ru}} [http://www.gazeta-pravda.ru/ Gazeta.pravda.ru] (CPRF) |
||
* {{ru}} [http://www.pravda.ru/ Pravda.ru] |
|||
{{Appendix}} |
{{Appendix}} |
||
Versie van 30 jun 2012 10:51
| Communisme |
 |
Portaal  Communisme
|
De Pravda (Russisch: Правда; De Waarheid) was een Russisch dagblad dat van 1917 tot en met 22 augustus 1991 het officiële orgaan van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie was.
Een aantal andere Russische kranten wordt ook Pravda genoemd, waarvan de Komsomolskaja Pravda, de vroegere officiële krant van de Komsomol en tegenwoordig het bestverkopende boulevardblad van Rusland, de bekendste is. De Communistische Partij van de Russische Federatie heeft momenteel een krant die Pravda heet.
Sovjetperiode
De Pravda werd opgericht door Lenin, met als doelstelling de vereniging van de arbeiders tegen de monarchie in Rusland. Het eerste nummer verscheen op 5 mei 1912 en het blad bereikte al snel een oplage van meer dan 130.000 exemplaren. Onder Lenin, tijdens het Stalin-tijdperk en ook daarna was de krant een propagandainstrument van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie.
De krant werd zwaar gecensureerd en de hoofdredactie stond in nauw contact met de Sovjet-leiders in Politbureau en Praesidium van de Opperste Sovjet. De krant bracht de partijleider dagelijks op de voorpagina, ook wanneer er geen nieuwswaardige feiten waren en bij de Sovjet-leiders werd in een artikel steeds opnieuw de complete aanduiding van hun functie genoemd. Dat maakte de Pravda tot een slecht leesbare krant. De journalisten moesten steeds opbeurend nieuws brengen over de Sovjet-Unie, haar bondgenoten en met name over de economie. Dat de lezing van de Pravda niet strookte met de werkelijkheid zorgde ervoor dat men deze krant, en de andere Sovjet-kranten, niet langer vertrouwde. Voor werkelijk nieuws waren de Sovjets, ook de leidinggevenden, aangewezen op de samizdat, de gestencilde ondergrondse pers, en buitenlandse radiozenders zoals Radio Free Europe, de BBC-Worldservice en de Voice of America.
De Pravda was onmisbaar voor wie wilde weten hoe de vlag er in het Kremlin bijhing. Wanneer een prominent Sovjet-politicus niet of weinig werd genoemd betekende dat in de ogen van de "kremlin-watchers" dat hij in politieke problemen was gekomen. Ook zijn plek in een opsomming van personen en op een foto was een indicatie van zijn belang. Chroetsjov gebruikte een bondgenoot in de hoofdredactie van de Pravda om zijn rivaal Malenkov monddood te maken. Soms werd de Pravda gebruikt om een discussie te starten of juist te beeindigen. Dat was conform de begindelen van het "Democratisch centralisme" zoals dat door Lenin was geformuleerd. De Communistische Partij discussieerde onder toezicht van de partijleiding en wanneer er consensus was, of een vleugel zijn mening had doorgezet, werd het standpunt van boven naar beneden door de partijorganen doorgegeven.
Bij de discussies was de Pravda de vertolker van het standpunt van de partijorganisatie, de "nomenklatura". Andere kranten en bladen waren de spreekbuis van de (niet erg invloedrijke) vakbonden, de Opperste Sovjet, de ministeries en de bureaucratie vonden in de Izvestia hun spreekbuis, de strijdkrachten of de KGB. De kranten waren door cliënilisme en patronage aan de machtige mannen in het Kremlin gebonden.
Wanneer de Pravda (dat wil zeggen de hoofdredactie en een groep communisten onder bescherming van een of meer leden van de partijtop) een probleem op de politieke agenda wilde zetten werd soms een opinieartikel over dat onderwerp gepubliceerd. Soms koos men voor een al dan niet gefingeerde of in scene gezette ingezonden brief van een "verontwaardigde Sovjet-burger" die een misstand aan de kaak stelde. De Pravda was meer dan eens de vertolker van antisemitische vooroordelen die onder de bedriegelijke term "kosmopolitisme" werd veroordeeld. Ook terreurcampagnes, bijvoorbeeld tegen de vaak Joodse Kremlinartsen werden door de Pravda ingeluid.
De Pravda had censors die de teksten vooraf goed- of afkeurden. Het aantal verboden onderwerpen was groot, misoogsten, misdaad, alcoholmisbruik, statistieken over levensverwachting en geboortecijfers, godsdienst, de emigratiewensen van Russische Joden, economische problemen, de misdaden van Stalin en Lenin, de democratische Februarirevolutie in 1917, de werkelijke gang van zaken tijdens de Oktoberrevolutie, schaarste aan woningruimte en slechte bevoorrading van de winkels, dissidenten, bedrijfsongevallen, incidenten in de kernindustrie, sociale spanningen, milieuverontreiniging, de levensstandaard in West-Europa en Amerika, vliegtuigongelukken (tenzij er buitenlanders aan boord waren) en de censuur zèlf stonden op de lijst van min of meer verboden onderwerpen. Alleen wanneer een van de machthebbers in de Communistische Partij een probleem wilde aankaarten was er ruimte voor enige vrijheid.
De burgers van de Sovjet-Unie hadden geen toegang tot buitenlandse kranten of weekbladen. De Pravda gaf een zeer negatief beeld van de levens- en werkomstandigheden buiten de Sovjet-Unie en overdreef de successen van de Sovjet-Unie. Dat maakte de propaganda en agitatie ("agitprop") tot een relatief succes.
De Sovjet-pers was opvallend humorloos en ook de Pravda was een dorre en saaie krant met weinig foto's en zonder advertenties. Voor humor was er het satirische tijdschrift "Krokodil" dat iets meer vrijheid genoot dan de kranten.
Toen Gorbatsjov eind jaren tachtig meer openheid voorstond, verloor de krant populariteit en liep het aantal lezers terug. In de nieuwe vrijheden die glasnost en perestrojka brachten, was het blad terughoudend. Dit veranderde toen hoofdredacteur Viktor Afanasjev in 1989 werd vervangen door de hervormingsgezinde Ivan Frolov. Bij de val van de Sovjet-Unie was de oplage ongeveer zes miljoen.
Na de Sovjet-Unie
Na de augustusstaatsgreep in Moskou liet president Boris Jeltsin op 22 augustus 1991 een decreet uitvaardigen waarmee de CPSU werd opgeheven en op al haar bezittingen beslag werd gelegd inclusief haar spreekbuis de Pravda. Een aantal werknemers van Pravda vochten voor hun vrijheid van meningsuiting en richtten enkele weken later een nieuwe Pravda op. Het blad raakte echter in grote financiële moeilijkheden en enkele maanden later verkocht hoofdredacteur Gennadi Seleznjov (nu een Doema-afgevaardigde) de Pravda aan de Grieks-Cypriotische ondernemersfamilie Yannikos. Dit viel in slechte aarde bij een deel van het personeel, dat vervolgens zelf een nieuwe Pravda oprichtte, die echter later weer werd gesloten onder dwang van de regering. De "oude Pravda" werd in 1993 kortstondig gesloten tijdens de Russische constitutionele crisis. Sindsdien wordt het weer uitgegeven als het partijblad van de CPRF. Het blad ging later over op tabloidformaat. Het blad heeft nu een oplage van ongeveer 100.300 exemplaren (september 2007).
Journalisten van de gesloten Pravda richtten in januari 1999 de nieuwswebsite Pravda Online (pravda.ru) op, de eerste nieuwswebsite van Rusland, die het nieuws vaak vanuit een nationalistische en sensationalistische invalshoek weergeeft. Deze website wordt gedeeltelijk ook vertaald naar het Engels, Italiaans en Portugees.
Beide Pravda's staan niet met elkaar in verband, maar de journalisten hebben wel vaak contact met elkaar. Hiernaast zijn er in andere ex-Sovjetstaten ook Pravda's gelanceerd, zoals in Litouwen[1] en Oekraïne,[2] al hebben deze niet altijd dezelfde achtergrond.
Op 10 februari 2006 verwoestte een brand het gebouw van de Pravda, waardoor het hele archief, alle historische uitgaven inclusief alle beelden verloren gingen.
Trivia
In de Sovjet-Unie was er naast de Pravda nog een ander belangrijk dagblad, genaamd Izvestia ("nieuwsberichten"). In kringen van dissidenten deed het volgende grapje de ronde, als een negatieve "verklaring" van de beide namen: V Pravde njet izvestij, v Izvestiach pravdy njet ("In de Waarheid staan er geen nieuwsberichten, in de Nieuwsberichten staat er geen waarheid").
Zie ook
Externe links
- (ru) Gazeta.pravda.ru (CPRF)
- (ru) Pravda.ru
| Bronnen, noten en/of referenties |