Boterdiep

Het Boterdiep (Gronings: Botterdaip) is een kanaal in de provincie Groningen, lopend van de haven van Uithuizen tot het Van Starkenborghkanaal bij Noorderhoogebrug. Het kanaal is 25 km lang. Het kanaal zou zijn naam te danken hebben aan het transport van melkproducten.

Het kanaal is in de 17e eeuw aangelegd. Bij de aanleg is zo veel mogelijk gebruikgemaakt van bestaande waterlopen. Het oudste gedeelte, de verbinding van Bedum naar Groningen (op kaarten uit die tijd steevast aangeduid als de Cleisloot) stamt uit 1625. In 1660 werd het verlengd tot Kantens.

Voor de aanleg van het Van Starkenborghkanaal eindigde het diep in de Turfsingel in de stad Groningen. Dit gedeelte is in 1912 gedempt. Een gedeelte daarvan draagt nog de naam van het kanaal.

In het Boterdiep staat halverwege Fraamklap en Onderdendam het gemaal Den Deel. Dit gemaal is gebouwd om de gevolgen van de relatieve waterstijging als gevolg van de bodemdaling door de winning van aardgas te compenseren.

Langs het kanaal liggen: Uithuizen, Doodstil, Kantens, Middelstum, Fraamklap, Onderdendam, Bedum, Zuidwolde en Noorderhoogebrug.

1759

Beschrijving van het Boterdiep uit 1759 zoals dat is beschreven in het specificq Register van alle sodanige Zijllen &c. als waar over het Generale Zijlvest van Winsumer en Schaphalster Zijllen het opsight is hebbende

Het opsight over de Generale / Trekvaart of wateringen / beginnende van de Stad Groningen / langs Hogerbrugge, Zuijdwolde, / Noordwolde, Ellerhuijsen, Bedum, / tot an Onderdendam. Edogh / moet de gravinge en onderhoudinge / of opschoninge van voorn: vaart / op volgende wijse geschieden. / Van Groningen tot Noorder / Hogerbrugge Twe parten door / de provincie, en een part door de / Stad Groningen. / Van Hogerbrugge tot Onderdendam / Twe parten door de Provincie / en een part door het Zijlvest van / Winsumer en Schaphalster Zijllen.

Ten oosten van Onderdendam heeft het diep in het register de namen:

• het Deelster Maar (van Onderdendam naar Fraamklap, overigens werd het huidige Westerwijtwerdermaar in het register als deel van het Deelstermaar beschouwd)
• het Trekdiep — van Fraamklap naar de Stenenpijp (= O. van Ewsumlaan?)
• de Oude Kolk of het Laensterdiep — van de Nieuwetil tot de Menthedalaan (= O. van Ewsumlaan?)
• het Oude Maar — van de Nieuwetil tot het dorp Kantens

Opmerkelijk is dat de beschrijvingen elkaar af en toe overlapten.

• 
  Het Boterdiep in Bedum met de scheve toren van de Walfriduskerk op de achtergrond
• 
  Het Boterdiep in Middelstum
• 
  Het Boterdiep bij de kerk van Zuidwolde

Externe link

• De laatmiddeleeuwse Cleisloot blootgelegd, 2007

Mediabestanden

Zie de categorie Boterdiep van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.