Indonesisch: verschil tussen versies

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
WezyBot (overleg | bijdragen)
910 bewerkingen
k {{{direkteur}}} => {{{directeur}}}
WezyBot (overleg | bijdragen)
910 bewerkingen
Versie 47029910 van WezyBot (overleg) ongedaan gemaakt.
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox taal
<table class="toccolours vatop infobox" cellpadding="1" cellspacing="1" style="float:right; clear:right; width:270px; padding:0px; margin:0px 0px 1em 1em; font-size:85%;">
| Naam in Nederlands =Indonesisch
<tr>
| Naam in taal =Bahasa Indonesia
<td style="background-color:#e3e3e3; color:#000000;" align="center" colspan="3"><b><big>Indonesisch (Bahasa Indonesia)</big></b></td>
| gesproken =[[Indonesië]], [[Oost-Timor]]
</tr>
| uitgestorven =
<tr>
| sprekers =17 - 30 miljoen als 1e taal,<br />140 - 200 miljoen totaal
<td style="font-weight:bold;">Gesproken&#160;in</td>
| rang =56
<td colspan="2"><a href="/wiki/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a>, <a href="/wiki/Oost-Timor" title="Oost-Timor">Oost-Timor</a></td>
| taalfamilie =[[Austronesische talen|Austronesisch]]<br />
</tr>
:[[Malayo-Polynesische talen|Malayo-Polynesisch]]
<tr>
::[[Maleis]]
<td style="font-weight:bold;">Sprekers</td>
:::Malayan
<td colspan="2">17 - 30 miljoen als 1e taal,<br />
::::Lokaal Maleis
140 - 200 miljoen totaal</td>
:::::'''Indonesisch'''
</tr>
| dialecten =
<tr>
| creolen =
<td style="font-weight:bold;">Rang</td>
| alfabet =[[Latijns alfabet]]
<td colspan="2">56</td>
| officieelin =[[Indonesië]]
</tr>
| organisatie =[[Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa|Pusat Bahasa]]
<tr>
| 639-1 =id
<td style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/Taalfamilie" title="Taalfamilie">Taalfamilie</a></td>
| 639-2 =ind
<td colspan="2">
| 639-3 =ind
<p><span><a href="/wiki/Austronesische_talen" title="Austronesische talen">Austronesisch</a><br /></span></p>
| gebarentaal =
<dl>
}}
<dd><span><a href="/wiki/Malayo-Polynesische_talen" title="Malayo-Polynesische talen">Malayo-Polynesisch</a></span>
Het '''Indonesisch''' (''Bahasa Indonesia'', letterlijk "taal van Indonesië") is de officiële taal van [[Indonesië]] en een van de werktalen van Oost-Timor. Indonesisch is een [[Austronesische talen|Austronesische taal]] en daarmee verwant aan de meeste talen van [[Oceanië]], de [[Filipijnen]] en [[Maleisië]] en ook aan een aantal talen van bergvolkeren in [[Vietnam]], [[Cambodja]], de oorspronkelijke talen van [[Taiwan]] en de [[Malagasitalen]] van [[Madagaskar]].
<dl>

<dd><span><a href="/wiki/Maleis" title="Maleis">Maleis</a></span>
== Geschiedenis ==
<dl>
=== Handelstalen ===
<dd><span>Malayan</span>
Vanaf de 7e eeuw bloeiden handelsrijken in het Maleissprekend gebied, langs de [[Straat Malakka]], de natuurlijke doorvaarroute tussen [[Chinese keizerrijk|China]] en Voor-Indië. Waarschijnlijk moeten er vanaf die tijd al variëteiten van [[Maleis]] geweest zijn, die functioneerden als contacttaal tussen de handelaren van verschillende etniciteit. Deze variëteiten zullen qua woordenschat en gereduceerde grammatica vergelijkbaar zijn geweest met het Pasar-Maleis ("pasar": markt). In deze periode (de oudst gedocumenteerde) ontwikkelde zich ook al een standaardvorm van Maleis, getuige de Oudmaleise inscripties uit de 7e eeuw.
<dl>

<dd><span>Lokaal Maleis</span>
=== Klassiek Maleis ===
<dl>
Uit het Oudmaleis ontstond het klassiek Maleis, hoewel het door schaarse documentatie onduidelijk is in hoeverre het klassiek Maleis rechtstreeks teruggaat op het Oudmaleis. Wat wel duidelijk is, is dat het Oudmaleis de taal was van een [[Boeddhisme|boeddhistische]] beschaving en het klassiek Maleis van een [[Islam|islamitische]] beschaving.
<dd><span><b>Indonesisch</b></span></dd>
Mede daardoor werd het klassiek Maleis tot ver buiten de traditioneel Maleis-sprekende gebieden gebruikt als taal van de lokale hofliteratuur en van de islam. Het verband tussen de godsdienst en de Maleise taal en cultuur werd zo innig dat de uitdrukking ''Masuk Melayu'' ("tot het Maleis toetreden") gebruikt werd in de betekenis van "zich bekeren tot de Islam".
</dl>

</dd>
=== Gouvernements-Maleis ===
</dl>
Met de verspreiding van de [[islam]] had het Maleis zich van zijn oorsprongsgebied op Oost-Sumatra en [[Malakka (schiereiland)|Malakka]] ook verbreid over de kustgebieden van [[Borneo]]. Het ''pasar Maleis'' werd bovendien als ''lingua franca'' in veel kustgebieden gesproken en verstaan.
</dd>

</dl>
De Nederlandse gezagdragers hebben nooit geprobeerd het [[Nederlands]] aan de massa van de Indonesische bevolking op te dringen. In tegendeel, Nederlands was de taal waarmee de Europese kolonisten onder elkaar communiceerden en waarmee zij zich onderscheidden van de massa der inheemsen. Hooguit werd van een minderheid van ontwikkelde Indonesiërs "getolereerd" dat zij zich af en toe ook van het Nederlands bedienden. Dit was heel anders in bijvoorbeeld Suriname, waar Nederlands je kans op ''succes'' betekende.
</dd>

</dl>
Om zich voor de contacten met de inheemse bevolking niet van honderden lokale talen te hoeven bedienen, bevorderde het Nederlandse koloniale bestuur de verdere verbreiding van een type Maleis dat destijds bekendstond als "Gouvernementsmaleis". Het "Pasar Maleis" (''Markt Maleis'') werd hiertoe verrijkt door ontleningen aan het klassiek Maleis, het [[Javaans]] en het Nederlands. Deze vorm van het Maleis werd bovendien geschreven met het [[Latijns alfabet|Latijnse schrift]].
</dd>

</dl>
Dit Maleis werd in de gehele archipel gebruikt als taal voor het [[lagere school|lager onderwijs]].
</td>

</tr>
=== Bahasa Indonesia ===
<tr>
De wijde spreiding van het Maleis, de traditionele rol (van variëteiten) van het Maleis als [[lingua franca]], en het feit dat het Standaardmaleis wel algemeen gebruikt werd als literaire en officiële taal maar niet de moedertaal was van enige dominerende bevolkingsgroep, maakten dat Indonesië als één van de weinige landen het nationale-taalprobleem heeft kunnen oplossen.
<td style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/Alfabet_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Alfabet (hoofdbetekenis)">Alfabet</a></td>

<td colspan="2"><a href="/wiki/Latijns_alfabet" title="Latijns alfabet">Latijns alfabet</a></td>
Het (ideologische) beginpunt van het Indonesisch was de zogenaamde ''Sumpah Pemuda'' (de "Eed der Jongeren") van 28 oktober 1928 die gedaan werd door de deelnemers aan het Tweede nationale Jeugdcongres in [[Jakarta]], waarbij het Indonesisch tot taal van een toekomstig onafhankelijk Indonesië werd uitgeroepen. Het vanaf dat moment bestaande ''Bahasa Indonesia'' was echter taalkundig gezien een voortzetting van het Standaardmaleis, dat het klassiek Maleis als basis had.
</tr>
Naar de geest is het Indonesisch gebaseerd op zowel het ''lingua franca''- of Pasar-Maleis als op het Standaardmaleis. Naar de letter is het echter een voortzetting van het geschreven klassiek Maleis.
<tr>

<td style="background-color:#e3e3e3; color:#000000;" align="center" colspan="3"><b>Officiële status</b></td>
Om de taal ingang te doen vinden, vooral in en via het onderwijs op alle niveaus, was het nodig om op alle gebieden van wetenschap en kennis de noodzakelijke terminologie te creëren. Er waren ook op alle gebieden leermiddelen in het Indonesisch nodig en er moest een standaard [[grammatica]] en een standaard woordenboek worden samengesteld. Er werd met deze taken al een begin gemaakt tijdens de Japanse bezetting. Na de onafhankelijkheid werden en worden deze taken gecoördineerd door het Nationaal Centrum voor Taalcultivering en Taalontwikkeling (''Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa'') en zijn voorgangers te Jakarta. Deze instantie is in het algemeen verantwoordelijk voor de taalpolitiek van Indonesië.
</tr>

<tr>
=== Invloeden ===
<td style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/Offici%C3%ABle_taal" title="Officiële taal">Officieel&#160;in</a></td>
Er zijn drie belangrijke periodes van cultureel contact met de "buitenwereld", die hun sporen hebben nagelaten op de Indonesische woordenschat:
<td colspan="2">
* De Hindoe-Boeddhistische periode (ca. 600 - ca. 1500). Een groot aantal leenwoorden is afkomstig uit het Indo-Europese [[Sanskriet]]. Voorbeelden zijn: ''pura'' - '''टेंपल''' "''purå''" (tempel), ''kepala'' - '''सरपंच''' "''kappalå''" (hoofd), ''mantra'' - '''मंत्र''' "maņtrå" of '''मंत्रोंके''' "''maņtram''" (spreuk), ''cinta'' - '''इश्क''' "''cīņtthå''" (liefde), ''jaya'' - '''विज''' "''chaiyyå''" (zegevierend), ''acar'' - अचार "''acārå''" (augurken). Sommige oude Indonesische namen zijn genoemd naar het Sanskriet, bijvoorbeeld: ''Wijaya'' - "''Vīchaiyyå''" en ''Aditya'' - "''Ādittiyyå''".
<p><span><a href="/wiki/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a></span></p>
* De periode van de [[Islamisering]] (ongeveer vanaf de 13e eeuw). Veel [[Perzische]] en [[Arabische]] leenwoorden zijn hiervan getuige: ''mesjid'' - '''المسجد''' "''al-masjīd''" (moskee), ''kalbu'' - '''قلب''' "''qalb''" (hart, als plaats van emoties), ''kitab'' - '''كتاب''' "''kitāb''" (boek, meestal een religieus boek), ''kursi'' - '''كرسي''' "''kursīy''" (stoel), ''doa'' - '''الدعاء''' "''ad-du'ā''" (gebed), ''mustahil'' - '''مستحيل''' "''mustahīl''" (onmogelijk), ''paham'' - '''فهم''' "''faham''" (begrijpen), ''abdi'' - '''عبد''' "'abd''" (slaaf), en anderen.
</td>
* De koloniale periode, resulterend in eerst Portugese leenwoorden en vervolgens in Nederlandse leenwoorden (ongeveer 10.000 woorden).
</tr>
** Voorbeelden van Portugese leenwoorden zijn: ''gereja'' - "''igreja''" (kerk), ''biola'' - "''viola''" (viool), ''keju'' - "''queijo''" (kaas), ''bangku'' - "''banco''" (bankje), ''kartu'' - "''cartão''" (kaart), ''peluru'' - "''pellouro''" (kogel), ''tempo'' - "''tempo''" (tempo), ''Natal'' - "''Natal''" (Kerstmis), ''tenda'' - "''tenda''" (tent), ''tinta'' - "''tinta''" (inkt), ''Belanda'' - "''Holanda''" (Nederland), ''Inggris'' - "''Inglês''" (Engels), ''Perancis'' of ''Prancis'' - "''Françese''" (Frankrijk).
<tr>
** Voorbeelden uit het Nederlands zijn ''buku'' - "boek", ''mah'' - "maag" (pijn), ''wasbak'' - "wasbak", ''handuk'' - "handdoek", ''bolpen'' - "balpen", ''toh'' - "toch", ''oke'' - "oke", ''kopling'' - "koppeling", ''rem'' - "rem", ''helm'' - "helm", ''lotere'' - "loterij", ''dinas'' - "dienst", ''aksi'' - "actie", ''mode'' - "mode", ''musik'' - "muziek". Ook de woorden ''polisi'' - "politie", ''kantor'' - "kantoor" en ''asbak'' - "asbak" zijn via het Nederlands in het Indonesisch terechtgekomen. Er is een aantal intellectuele termen dat ook afkomstig is van de Nederlandse taal: ''generasi'' - 'generatie', ''konfederasi'' - 'confederatie', ''demokrasi'' - "demokratie", ''konsentrasi'' - "concentratie", ''eksklusif'' - "exclusief", ''komandan'' - "commandant" (ook ''komando'' - "commando"), ''direktur'' - "direkteur", ''komunisme'' - "communisme", ''idealisme'' - "idealisme", ''periode'' - "periode", ''sineas'' - "cineast", ''fungsi'' - "functie". En dan de woorden die hetzelfde vocabulaire, maar verschillende betekenis hebben: ''maskapai'' - "maatschapij" (''maskapai'' is alleen voor luchtvaartmaatschappijen), ''makelar'' - "makelaar" (kan worden gebruikt voor tussenpersoon of soms voor de handelaar), ''kongsi'' - "kongsi" (het woord is alleen gebruikt voorvennootschap), ''kompor'' - "komfoor" (het is eigenlijk voor fornuis), ''kontan'' - "contant" (contant geld).
<td style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/Taalunie" title="Taalunie">Taalorganisatie</a></td>
* Moderne periode (hedendaagse tijd), dat is gedeeld door het Engels, Chinees (Mandarijn), en regionale talen (Javaans, Sundanezen, Minangkabau, Buginees, anderen).
<td colspan="2"><a href="/w/index.php?title=Pusat_Pembinaan_dan_Pengembangan_Bahasa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa (de pagina bestaat niet)">Pusat Bahasa</a></td>
** Voorbeelden van Engels leenwoorden zijn (dezelfde of soortgelijke spellingen, maar andere uitspraak): ''dekade'' - "''decade''" (decennium), ''glamor'' - "''glamour''" (betoverend), ''sampel'' - "''sample''" (monster). Verschillende spellingen, zelfde uitspraak: ''fesyen'' - "''fashion''" (mode), ''manajer'' - "''manager''" (manager), ''rileks'' - "''relax''" (ontspannen), ''beranda'' - "''veranda''" (veranda), ''voli'' - "''volley''" (volleybal). Dezelfde of soortgelijke spelling, zelfde uitspraak: ''aerobik'' - "''aerobic''" (aerobe), ''optik'' - "optic" (optica), ''legislatif'' - "''legislative''" (wetgevend), ''prematur'' - "''premature''" (voorbarig).
</tr>

<tr>
In de huidige post-koloniale periode worden meer woorden geïntroduceerd, ''konsumen'', ''isyu'' of ''isu'' (issue). Ook zogenaamde neo-sanskritismen (neologismen gebaseerd op het Sanskriet), vaak eufemismen of afkomstig uit nationalistisch taalgebruik: ''dasawarsa'' - decennium, ''lokakarya'' - workshop, ''tunasusila'' - onzedig, zedeloos.
<td style="background-color:#e3e3e3; color:#000000;" align="center" colspan="3"><b>Taalcodes</b></td>

</tr>
Ook kenmerkend voor het hedendaags Indonesisch is de voorliefde voor [[acroniem]]en. Voorbeelden zijn ''krismon'' (van ''Krisis Moneter'' - Monetaire Crisis), ''Dirjen'' (''Direktorat Jenderal'' - Directoraat-Generaal), ''Depdikbud'' (''Departemen Pendidikan dan Kebudayaan'' - Departement van Onderwijs en Cultuur).
<tr>

<td style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/ISO_639" title="ISO 639">ISO 639</a>-1</td>
== Schrift en spelling ==
<td colspan="2">id</td>
Het Indonesisch wordt geschreven in het Latijnse schrift. In 1972 is een nieuwe officiële spelling ingevoerd. Deze spelling is tegelijkertijd in Maleisië en Indonesië ingevoerd en hief de verschillen in spelling tussen de twee talen op.
</tr>

<tr>
Veranderingen:
<td style="font-weight:bold;">ISO 639-2</td>

<td colspan="2">ind</td>
{| class="wikitable"
</tr>
! '''Indonesisch voor 1972''' !! '''Maleisisch voor 1972'''
<tr>
! '''Gezamenlijk na 1972'''
<td style="font-weight:bold;">ISO 639-3</td>
|-
<td colspan="2">ind</td>
| tj || ch || c
</tr>
|-
<tr>
| dj || j || j
<td style="background-color:#e3e3e3;" align="center" colspan="3">
|-
<table style="background:transparent; color:#000000; text-align:center;" cellspacing="0" cellpadding="0" align="center">
| ch || kh || kh
<tr>
|-
<td style="vertical-align:middle; text-align:center;"><b>Portaal</b>&#160; <a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="image" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" width="22" height="20" class="noviewer" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a> &#160;</td>
| nj || ny || ny
<td align="left"><b><a href="/wiki/Portaal:Taal" title="Portaal:Taal">Taal</a></b></td>
|-
</tr>
| sj || sh || sy
</table>
|-
</td>
| j || y || y
</tr>
|-
</table>
| u, oe* || u, o || u
<p>Het <b>Indonesisch</b> (<i>Bahasa Indonesia</i>, letterlijk "taal van Indonesië") is de officiële taal van <a href="/wiki/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a> en een van de werktalen van Oost-Timor. Indonesisch is een <a href="/wiki/Austronesische_talen" title="Austronesische talen">Austronesische taal</a> en daarmee verwant aan de meeste talen van <a href="/wiki/Oceani%C3%AB" title="Oceanië">Oceanië</a>, de <a href="/wiki/Filipijnen" title="Filipijnen">Filipijnen</a> en <a href="/wiki/Maleisi%C3%AB" title="Maleisië">Maleisië</a> en ook aan een aantal talen van bergvolkeren in <a href="/wiki/Vietnam" title="Vietnam">Vietnam</a>, <a href="/wiki/Cambodja" title="Cambodja">Cambodja</a>, de oorspronkelijke talen van <a href="/wiki/Taiwan" title="Taiwan">Taiwan</a> en de <a href="/wiki/Malagasitalen" title="Malagasitalen">Malagasitalen</a> van <a href="/wiki/Madagaskar" title="Madagaskar">Madagaskar</a>.</p>
|}
<p></p>
'''*''' In 1947 is oe al vervangen door u
<div id="toc" class="toc">

<div id="toctitle">
In deze tabel is niet te zien dat het Maleisisch heel veel meer heeft moeten veranderen dan het Indonesisch.<br />
<h2>Inhoud</h2>
De zeer vele Arabische leenwoorden werden in het Maleisisch namelijk zo getrouw mogelijk in Latijnse letters weergegeven.
</div>
Na 1972 werd de Indonesische manier van weergeven gezamenlijk.<br />
<ul>
<li class="toclevel-1"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a>
<ul>
<li class="toclevel-2"><a href="#Handelstalen"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Handelstalen</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Klassiek_Maleis"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Klassiek Maleis</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Gouvernements-Maleis"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Gouvernements-Maleis</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Bahasa_Indonesia"><span class="tocnumber">1.4</span> <span class="toctext">Bahasa Indonesia</span></a></li>
<li class="toclevel-2"><a href="#Invloeden"><span class="tocnumber">1.5</span> <span class="toctext">Invloeden</span></a></li>
</ul>
</li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Schrift_en_spelling"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Schrift en spelling</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Fonologie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Fonologie</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Zie_ook"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Zie ook</span></a></li>
<li class="toclevel-1"><a href="#Externe_link"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Externe link</span></a></li>
</ul>
</div>
<p></p>
<h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-1" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<h3><span class="mw-headline" id="Handelstalen">Handelstalen</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-2" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>Vanaf de 7e eeuw bloeiden handelsrijken in het Maleissprekend gebied, langs de <a href="/wiki/Straat_Malakka" title="Straat Malakka">Straat Malakka</a>, de natuurlijke doorvaarroute tussen <a href="/wiki/Chinese_keizerrijk" class="mw-redirect" title="Chinese keizerrijk">China</a> en Voor-Indië. Waarschijnlijk moeten er vanaf die tijd al variëteiten van <a href="/wiki/Maleis" title="Maleis">Maleis</a> geweest zijn, die functioneerden als contacttaal tussen de handelaren van verschillende etniciteit. Deze variëteiten zullen qua woordenschat en gereduceerde grammatica vergelijkbaar zijn geweest met het Pasar-Maleis ("pasar": markt). In deze periode (de oudst gedocumenteerde) ontwikkelde zich ook al een standaardvorm van Maleis, getuige de Oudmaleise inscripties uit de 7e eeuw.</p>
<h3><span class="mw-headline" id="Klassiek_Maleis">Klassiek Maleis</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-3" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>Uit het Oudmaleis ontstond het klassiek Maleis, hoewel het door schaarse documentatie onduidelijk is in hoeverre het klassiek Maleis rechtstreeks teruggaat op het Oudmaleis. Wat wel duidelijk is, is dat het Oudmaleis de taal was van een <a href="/wiki/Boeddhisme" title="Boeddhisme">boeddhistische</a> beschaving en het klassiek Maleis van een <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamitische</a> beschaving. Mede daardoor werd het klassiek Maleis tot ver buiten de traditioneel Maleis-sprekende gebieden gebruikt als taal van de lokale hofliteratuur en van de islam. Het verband tussen de godsdienst en de Maleise taal en cultuur werd zo innig dat de uitdrukking <i>Masuk Melayu</i> ("tot het Maleis toetreden") gebruikt werd in de betekenis van "zich bekeren tot de Islam".</p>
<h3><span class="mw-headline" id="Gouvernements-Maleis">Gouvernements-Maleis</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-4" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>Met de verspreiding van de <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a> had het Maleis zich van zijn oorsprongsgebied op Oost-Sumatra en <a href="/wiki/Malakka_(schiereiland)" title="Malakka (schiereiland)">Malakka</a> ook verbreid over de kustgebieden van <a href="/wiki/Borneo" title="Borneo">Borneo</a>. Het <i>pasar Maleis</i> werd bovendien als <i>lingua franca</i> in veel kustgebieden gesproken en verstaan.</p>
<p>De Nederlandse gezagdragers hebben nooit geprobeerd het <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a> aan de massa van de Indonesische bevolking op te dringen. In tegendeel, Nederlands was de taal waarmee de Europese kolonisten onder elkaar communiceerden en waarmee zij zich onderscheidden van de massa der inheemsen. Hooguit werd van een minderheid van ontwikkelde Indonesiërs "getolereerd" dat zij zich af en toe ook van het Nederlands bedienden. Dit was heel anders in bijvoorbeeld Suriname, waar Nederlands je kans op <i>succes</i> betekende.</p>
<p>Om zich voor de contacten met de inheemse bevolking niet van honderden lokale talen te hoeven bedienen, bevorderde het Nederlandse koloniale bestuur de verdere verbreiding van een type Maleis dat destijds bekendstond als "Gouvernementsmaleis". Het "Pasar Maleis" (<i>Markt Maleis</i>) werd hiertoe verrijkt door ontleningen aan het klassiek Maleis, het <a href="/wiki/Javaans" title="Javaans">Javaans</a> en het Nederlands. Deze vorm van het Maleis werd bovendien geschreven met het <a href="/wiki/Latijns_alfabet" title="Latijns alfabet">Latijnse schrift</a>.</p>
<p>Dit Maleis werd in de gehele archipel gebruikt als taal voor het <a href="/wiki/Lagere_school" title="Lagere school">lager onderwijs</a>.</p>
<h3><span class="mw-headline" id="Bahasa_Indonesia">Bahasa Indonesia</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-5" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>De wijde spreiding van het Maleis, de traditionele rol (van variëteiten) van het Maleis als <a href="/wiki/Lingua_franca" title="Lingua franca">lingua franca</a>, en het feit dat het Standaardmaleis wel algemeen gebruikt werd als literaire en officiële taal maar niet de moedertaal was van enige dominerende bevolkingsgroep, maakten dat Indonesië als één van de weinige landen het nationale-taalprobleem heeft kunnen oplossen.</p>
<p>Het (ideologische) beginpunt van het Indonesisch was de zogenaamde <i>Sumpah Pemuda</i> (de "Eed der Jongeren") van 28 oktober 1928 die gedaan werd door de deelnemers aan het Tweede nationale Jeugdcongres in <a href="/wiki/Jakarta" title="Jakarta">Jakarta</a>, waarbij het Indonesisch tot taal van een toekomstig onafhankelijk Indonesië werd uitgeroepen. Het vanaf dat moment bestaande <i>Bahasa Indonesia</i> was echter taalkundig gezien een voortzetting van het Standaardmaleis, dat het klassiek Maleis als basis had. Naar de geest is het Indonesisch gebaseerd op zowel het <i>lingua franca</i>- of Pasar-Maleis als op het Standaardmaleis. Naar de letter is het echter een voortzetting van het geschreven klassiek Maleis.</p>
<p>Om de taal ingang te doen vinden, vooral in en via het onderwijs op alle niveaus, was het nodig om op alle gebieden van wetenschap en kennis de noodzakelijke terminologie te creëren. Er waren ook op alle gebieden leermiddelen in het Indonesisch nodig en er moest een standaard <a href="/wiki/Grammatica" title="Grammatica">grammatica</a> en een standaard woordenboek worden samengesteld. Er werd met deze taken al een begin gemaakt tijdens de Japanse bezetting. Na de onafhankelijkheid werden en worden deze taken gecoördineerd door het Nationaal Centrum voor Taalcultivering en Taalontwikkeling (<i>Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa</i>) en zijn voorgangers te Jakarta. Deze instantie is in het algemeen verantwoordelijk voor de taalpolitiek van Indonesië.</p>
<h3><span class="mw-headline" id="Invloeden">Invloeden</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-6" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h3>
<p>Er zijn drie belangrijke periodes van cultureel contact met de "buitenwereld", die hun sporen hebben nagelaten op de Indonesische woordenschat:</p>
<ul>
<li>De Hindoe-Boeddhistische periode (ca. 600 - ca. 1500). Een groot aantal leenwoorden is afkomstig uit het Indo-Europese <a href="/wiki/Sanskriet" title="Sanskriet">Sanskriet</a>. Voorbeelden zijn: <i>pura</i> - <b>टेंपल</b> "<i>purå</i>" (tempel), <i>kepala</i> - <b>सरपंच</b> "<i>kappalå</i>" (hoofd), <i>mantra</i> - <b>मंत्र</b> "maņtrå" of <b>मंत्रोंके</b> "<i>maņtram</i>" (spreuk), <i>cinta</i> - <b>इश्क</b> "<i>cīņtthå</i>" (liefde), <i>jaya</i> - <b>विज</b> "<i>chaiyyå</i>" (zegevierend), <i>acar</i> - अचार "<i>acārå</i>" (augurken). Sommige oude Indonesische namen zijn genoemd naar het Sanskriet, bijvoorbeeld: <i>Wijaya</i> - "<i>Vīchaiyyå</i>" en <i>Aditya</i> - "<i>Ādittiyyå</i>".</li>
<li>De periode van de <a href="/wiki/Islamisering" title="Islamisering">Islamisering</a> (ongeveer vanaf de 13e eeuw). Veel <a href="/wiki/Perzische" class="mw-redirect" title="Perzische">Perzische</a> en <a href="/wiki/Arabische" class="mw-redirect" title="Arabische">Arabische</a> leenwoorden zijn hiervan getuige: <i>mesjid</i> - <b>المسجد</b> "<i>al-masjīd</i>" (moskee), <i>kalbu</i> - <b>قلب</b> "<i>qalb</i>" (hart, als plaats van emoties), <i>kitab</i> - <b>كتاب</b> "<i>kitāb</i>" (boek, meestal een religieus boek), <i>kursi</i> - <b>كرسي</b> "<i>kursīy</i>" (stoel), <i>doa</i> - <b>الدعاء</b> "<i>ad-du'ā</i>" (gebed), <i>mustahil</i> - <b>مستحيل</b> "<i>mustahīl</i>" (onmogelijk), <i>paham</i> - <b>فهم</b> "<i>faham</i>" (begrijpen), <i>abdi</i> - <b>عبد</b> "'abd<i>" (slaaf), en anderen.</i></li>
<li>De koloniale periode, resulterend in eerst Portugese leenwoorden en vervolgens in Nederlandse leenwoorden (ongeveer 10.000 woorden).
<ul>
<li>Voorbeelden van Portugese leenwoorden zijn: <i>gereja</i> - "<i>igreja</i>" (kerk), <i>biola</i> - "<i>viola</i>" (viool), <i>keju</i> - "<i>queijo</i>" (kaas), <i>bangku</i> - "<i>banco</i>" (bankje), <i>kartu</i> - "<i>cartão</i>" (kaart), <i>peluru</i> - "<i>pellouro</i>" (kogel), <i>tempo</i> - "<i>tempo</i>" (tempo), <i>Natal</i> - "<i>Natal</i>" (Kerstmis), <i>tenda</i> - "<i>tenda</i>" (tent), <i>tinta</i> - "<i>tinta</i>" (inkt), <i>Belanda</i> - "<i>Holanda</i>" (Nederland), <i>Inggris</i> - "<i>Inglês</i>" (Engels), <i>Perancis</i> of <i>Prancis</i> - "<i>Françese</i>" (Frankrijk).</li>
<li>Voorbeelden uit het Nederlands zijn <i>buku</i> - "boek", <i>mah</i> - "maag" (pijn), <i>wasbak</i> - "wasbak", <i>handuk</i> - "handdoek", <i>bolpen</i> - "balpen", <i>toh</i> - "toch", <i>oke</i> - "oke", <i>kopling</i> - "koppeling", <i>rem</i> - "rem", <i>helm</i> - "helm", <i>lotere</i> - "loterij", <i>dinas</i> - "dienst", <i>aksi</i> - "actie", <i>mode</i> - "mode", <i>musik</i> - "muziek". Ook de woorden <i>polisi</i> - "politie", <i>kantor</i> - "kantoor" en <i>asbak</i> - "asbak" zijn via het Nederlands in het Indonesisch terechtgekomen. Er is een aantal intellectuele termen dat ook afkomstig is van de Nederlandse taal: <i>generasi</i> - 'generatie', <i>konfederasi</i> - 'confederatie', <i>demokrasi</i> - "demokratie", <i>konsentrasi</i> - "concentratie", <i>eksklusif</i> - "exclusief", <i>komandan</i> - "commandant" (ook <i>komando</i> - "commando"), <i>direktur</i> - "directeur", <i>komunisme</i> - "communisme", <i>idealisme</i> - "idealisme", <i>periode</i> - "periode", <i>sineas</i> - "cineast", <i>fungsi</i> - "functie". En dan de woorden die hetzelfde vocabulaire, maar verschillende betekenis hebben: <i>maskapai</i> - "maatschapij" (<i>maskapai</i> is alleen voor luchtvaartmaatschappijen), <i>makelar</i> - "makelaar" (kan worden gebruikt voor tussenpersoon of soms voor de handelaar), <i>kongsi</i> - "kongsi" (het woord is alleen gebruikt voorvennootschap), <i>kompor</i> - "komfoor" (het is eigenlijk voor fornuis), <i>kontan</i> - "contant" (contant geld).</li>
</ul>
</li>
<li>Moderne periode (hedendaagse tijd), dat is gedeeld door het Engels, Chinees (Mandarijn), en regionale talen (Javaans, Sundanezen, Minangkabau, Buginees, anderen).
<ul>
<li>Voorbeelden van Engels leenwoorden zijn (dezelfde of soortgelijke spellingen, maar andere uitspraak): <i>dekade</i> - "<i>decade</i>" (decennium), <i>glamor</i> - "<i>glamour</i>" (betoverend), <i>sampel</i> - "<i>sample</i>" (monster). Verschillende spellingen, zelfde uitspraak: <i>fesyen</i> - "<i>fashion</i>" (mode), <i>manajer</i> - "<i>manager</i>" (manager), <i>rileks</i> - "<i>relax</i>" (ontspannen), <i>beranda</i> - "<i>veranda</i>" (veranda), <i>voli</i> - "<i>volley</i>" (volleybal). Dezelfde of soortgelijke spelling, zelfde uitspraak: <i>aerobik</i> - "<i>aerobic</i>" (aerobe), <i>optik</i> - "optic" (optica), <i>legislatif</i> - "<i>legislative</i>" (wetgevend), <i>prematur</i> - "<i>premature</i>" (voorbarig).</li>
</ul>
</li>
</ul>
<p>In de huidige post-koloniale periode worden meer woorden geïntroduceerd, <i>konsumen</i>, <i>isyu</i> of <i>isu</i> (issue). Ook zogenaamde neo-sanskritismen (neologismen gebaseerd op het Sanskriet), vaak eufemismen of afkomstig uit nationalistisch taalgebruik: <i>dasawarsa</i> - decennium, <i>lokakarya</i> - workshop, <i>tunasusila</i> - onzedig, zedeloos.</p>
<p>Ook kenmerkend voor het hedendaags Indonesisch is de voorliefde voor <a href="/wiki/Acroniem" title="Acroniem">acroniemen</a>. Voorbeelden zijn <i>krismon</i> (van <i>Krisis Moneter</i> - Monetaire Crisis), <i>Dirjen</i> (<i>Direktorat Jenderal</i> - Directoraat-Generaal), <i>Depdikbud</i> (<i>Departemen Pendidikan dan Kebudayaan</i> - Departement van Onderwijs en Cultuur).</p>
<h2><span class="mw-headline" id="Schrift_en_spelling">Schrift en spelling</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-7" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<p>Het Indonesisch wordt geschreven in het Latijnse schrift. In 1972 is een nieuwe officiële spelling ingevoerd. Deze spelling is tegelijkertijd in Maleisië en Indonesië ingevoerd en hief de verschillen in spelling tussen de twee talen op.</p>
<p>Veranderingen:</p>
<table class="wikitable">
<tr>
<th><b>Indonesisch voor 1972</b></th>
<th><b>Maleisisch voor 1972</b></th>
<th><b>Gezamenlijk na 1972</b></th>
</tr>
<tr>
<td>tj</td>
<td>ch</td>
<td>c</td>
</tr>
<tr>
<td>dj</td>
<td>j</td>
<td>j</td>
</tr>
<tr>
<td>ch</td>
<td>kh</td>
<td>kh</td>
</tr>
<tr>
<td>nj</td>
<td>ny</td>
<td>ny</td>
</tr>
<tr>
<td>sj</td>
<td>sh</td>
<td>sy</td>
</tr>
<tr>
<td>j</td>
<td>y</td>
<td>y</td>
</tr>
<tr>
<td>u, oe*</td>
<td>u, o</td>
<td>u</td>
</tr>
</table>
<p><b>*</b> In 1947 is oe al vervangen door u</p>
<p>In deze tabel is niet te zien dat het Maleisisch heel veel meer heeft moeten veranderen dan het Indonesisch.<br />
De zeer vele Arabische leenwoorden werden in het Maleisisch namelijk zo getrouw mogelijk in Latijnse letters weergegeven. Na 1972 werd de Indonesische manier van weergeven gezamenlijk.<br />
Dus werd na 1972 "dz" een z (dzalim werd zalim)<br />
Dus werd na 1972 "dz" een z (dzalim werd zalim)<br />
"dh" werd een d (kadhi werd kadi)<br />
"dh" werd een d (kadhi werd kadi)<br />
"th" werd een s (ithnin werd isnin)<br />
"th" werd een s (ithnin werd isnin)<br />
De Arabische keelklank die in het Maleisisch eerst werd weergegeven met een ' werd geschrapt. Dus ma'af werd maaf, en op het einde van een lettergreep veranderde het in een "k", dus ra'yat werd rakyat.<br />
De Arabische keelklank die in het Maleisisch eerst werd weergegeven met een ' werd geschrapt.
Dus ma'af werd maaf, en op het einde van een lettergreep veranderde het in een "k", dus ra'yat werd rakyat.<br />
Ook de Engelse manier van spellen werd in het Maleisisch veranderd.<br />
Ook de Engelse manier van spellen werd in het Maleisisch veranderd.<br />
Niet meer ka-rumah, maar ke rumah. Niet meer bubok, maar bubuk. Tevens werd de "ye"-vorm veranderd in "i". Dus ayer werd air.</p>
Niet meer ka-rumah, maar ke rumah. Niet meer bubok, maar bubuk.
Tevens werd de "ye"-vorm veranderd in "i". Dus ayer werd air.

<h2><span class="mw-headline" id="Fonologie">Fonologie</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-8" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
== Fonologie ==
<p>Er zijn zes zuivere klinkers: <i>a</i> (als in <i>kat</i>), <i>e</i> (als in <i>pet</i>), <i>i</i> (als in <i>riet</i>), <i>o</i> (als in <i>kop</i>), <i>u</i> (als in <i>hoed</i>) en een stomme e, ook gespeld als <i>e</i> (als in <i>de</i>). Verder zijn er drie tweeklanken: <i>ai</i>, <i>au</i> en <i>oi</i>. De consonanten zijn <i>p</i>, <i>b</i>, <i>t</i>, <i>d</i>, <i>k</i>, <i>g</i>, <i>c</i> (als <i>tj</i> in <i>ketjap</i>), <i>j</i> (als in <i>John</i>), <i>h</i>, <i>ng</i> (die ook aan het begin van het woord voorkomt), <i>ny</i> (als in <i>anjer</i>), <i>m</i>, <i>n</i>, <i>s</i>, <i>w</i>, <i>l</i>, <i>r</i> en <i>y</i> (als in <i>yoghurt</i>). Er zijn nog vier andere consonanten die enkel in leenwoorden voorkomen: <i>f</i>, <i>sy</i> (als in <i><b>sj</b>aal</i>), <i>z</i> en <i>kh</i> (als in <i>ka<b>ch</b>el</i>).</p>
Er zijn zes zuivere klinkers: ''a'' (als in ''kat''), ''e'' (als in ''pet''), ''i'' (als in ''riet''), ''o'' (als in ''kop''), ''u'' (als in ''hoed'') en een stomme e, ook gespeld als ''e'' (als in ''de''). Verder zijn er drie tweeklanken: ''ai'', ''au'' en ''oi''. De consonanten zijn ''p'', ''b'', ''t'', ''d'', ''k'', ''g'', ''c'' (als ''tj'' in ''ketjap''), ''j'' (als in ''John''), ''h'', ''ng'' (die ook aan het begin van het woord voorkomt), ''ny'' (als in ''anjer''), ''m'', ''n'', ''s'', ''w'', ''l'', ''r'' en ''y'' (als in ''yoghurt''). Er zijn nog vier andere consonanten die enkel in leenwoorden voorkomen: ''f'', ''sy'' (als in '''''sj'''aal''), ''z'' en ''kh'' (als in ''ka'''ch'''el'').
<h2><span class="mw-headline" id="Zie_ook">Zie ook</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-9" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>

<ul>
== Zie ook ==
<li><a href="/wiki/Verschillen_tussen_Indonesisch_en_Maleisisch" title="Verschillen tussen Indonesisch en Maleisisch">Verschillen tussen Indonesisch en Maleisisch</a></li>
* [[Verschillen tussen Indonesisch en Maleisisch]]
</ul>
<h2><span class="mw-headline" id="Externe_link">Externe link</span><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Indonesisch&amp;action=edit&amp;section=T-10" title="Indonesisch">bewerken</a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></h2>
<ul>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.salindo.com/bahasa/">Introductiecursus Indonesisch voor beginners.</a></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thesaurus.art.officelive.com/Documents/FlashThesaurus.html">Bahasa Indonesia Flash Thesaurus</a></li>
<li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sederet.com">Indonesian English Dictionary</a></li>
</ul>
<table style="margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; width:100%; clear:both;" class="toccolours">
<tr>
<td width="40"><a href="/wiki/Bestand:Wikipedia-logo-v2.svg" class="image"><img alt="Wikipedia-logo-v2.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg/20px-Wikipedia-logo-v2.svg.png" width="20" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg/30px-Wikipedia-logo-v2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg/40px-Wikipedia-logo-v2.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></td>
<td>Zie de <a href="//id.wikipedia.org/wiki/" class="extiw" title="id:">APIe uitgave</a> van <a href="/wiki/Wikipedia" title="Wikipedia">Wikipedia</a>.</td>
</tr>
</table>
<div class="interProject" style="display:none;"><a href="//nl.wiktionary.org/wiki/Indonesisch" class="extiw" title="wikt:Indonesisch">WikiWoordenboek</a></div>
<table id="wiktsjab" class="toccolours interProjectTemplate zusterprojectsjab" style="margin:1em auto -0.5em auto; clear:both; width:100%;">
<tr>
<td width="40"><a href="/wiki/Bestand:Wiktfavicon_en.svg" class="image" title="Icoontje WikiWoordenboek"><img alt="Icoontje WikiWoordenboek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Wiktfavicon_en.svg/18px-Wiktfavicon_en.svg.png" width="18" height="18" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Wiktfavicon_en.svg/27px-Wiktfavicon_en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Wiktfavicon_en.svg/36px-Wiktfavicon_en.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></a></td>
<td>Zoek <i><b><a href="//nl.wiktionary.org/wiki/Indonesisch" class="extiw" title="wikt:Indonesisch">Indonesisch</a></b></i> op in het <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">WikiWoordenboek</a>.</td>
</tr>
</table>


== Externe link ==
* [http://www.salindo.com/bahasa/ Introductiecursus Indonesisch voor beginners.]
* [http://thesaurus.art.officelive.com/Documents/FlashThesaurus.html Bahasa Indonesia Flash Thesaurus]
* [http://www.sederet.com Indonesian English Dictionary]


{{InterWiki|code=id}}
<!--
{{Wikt|Indonesisch}}
NewPP limit report
Parsed by mw1191
Cached time: 20160703172737
Cache expiry: 2592000
Dynamic content: false
CPU time usage: 0.071 seconds
Real time usage: 0.094 seconds
Preprocessor visited node count: 851/1000000
Preprocessor generated node count: 0/1500000
Post‐expand include size: 23515/2097152 bytes
Template argument size: 1859/2097152 bytes
Highest expansion depth: 8/40
Expensive parser function count: 0/500
Number of Wikibase entities loaded: 1-->


[[Categorie:Indonesisch| ]]
<!--
Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template)
100.00% 56.249 1 - Indonesisch
100.00% 56.249 1 - -total
78.48% 44.144 1 - Sjabloon:Infobox_taal
73.19% 41.167 1 - Sjabloon:Infobox_generiek
16.08% 9.042 1 - Sjabloon:Wikidata_afbeelding
7.81% 4.395 1 - Sjabloon:Wikt
4.96% 2.791 1 - Sjabloon:InterWiki
3.92% 2.207 1 - Sjabloon:Infobox/breedte
3.86% 2.170 1 - Sjabloon:InterProject
3.44% 1.936 10 - Sjabloon:!!
-->

Versie van 3 jul 2016 19:29

Indonesisch
Gesproken in Indonesië, Oost-Timor
Sprekers 17 - 30 miljoen als 1e taal,
140 - 200 miljoen totaal
Rang 56
Taalfamilie

Austronesisch

Malayo-Polynesisch
Maleis
Malayan
Lokaal Maleis
Indonesisch
Alfabet Latijns alfabet
Officiële status
Officieel in
Taalorganisatie Pusat Bahasa
Taalcodes
ISO 639-1 id
ISO 639-2 ind
ISO 639-3 ind
Portaal  Portaalicoon   Taal

Het Indonesisch (Bahasa Indonesia, letterlijk "taal van Indonesië") is de officiële taal van Indonesië en een van de werktalen van Oost-Timor. Indonesisch is een Austronesische taal en daarmee verwant aan de meeste talen van Oceanië, de Filipijnen en Maleisië en ook aan een aantal talen van bergvolkeren in Vietnam, Cambodja, de oorspronkelijke talen van Taiwan en de Malagasitalen van Madagaskar.

Geschiedenis

Handelstalen

Vanaf de 7e eeuw bloeiden handelsrijken in het Maleissprekend gebied, langs de Straat Malakka, de natuurlijke doorvaarroute tussen China en Voor-Indië. Waarschijnlijk moeten er vanaf die tijd al variëteiten van Maleis geweest zijn, die functioneerden als contacttaal tussen de handelaren van verschillende etniciteit. Deze variëteiten zullen qua woordenschat en gereduceerde grammatica vergelijkbaar zijn geweest met het Pasar-Maleis ("pasar": markt). In deze periode (de oudst gedocumenteerde) ontwikkelde zich ook al een standaardvorm van Maleis, getuige de Oudmaleise inscripties uit de 7e eeuw.

Klassiek Maleis

Uit het Oudmaleis ontstond het klassiek Maleis, hoewel het door schaarse documentatie onduidelijk is in hoeverre het klassiek Maleis rechtstreeks teruggaat op het Oudmaleis. Wat wel duidelijk is, is dat het Oudmaleis de taal was van een boeddhistische beschaving en het klassiek Maleis van een islamitische beschaving. Mede daardoor werd het klassiek Maleis tot ver buiten de traditioneel Maleis-sprekende gebieden gebruikt als taal van de lokale hofliteratuur en van de islam. Het verband tussen de godsdienst en de Maleise taal en cultuur werd zo innig dat de uitdrukking Masuk Melayu ("tot het Maleis toetreden") gebruikt werd in de betekenis van "zich bekeren tot de Islam".

Gouvernements-Maleis

Met de verspreiding van de islam had het Maleis zich van zijn oorsprongsgebied op Oost-Sumatra en Malakka ook verbreid over de kustgebieden van Borneo. Het pasar Maleis werd bovendien als lingua franca in veel kustgebieden gesproken en verstaan.

De Nederlandse gezagdragers hebben nooit geprobeerd het Nederlands aan de massa van de Indonesische bevolking op te dringen. In tegendeel, Nederlands was de taal waarmee de Europese kolonisten onder elkaar communiceerden en waarmee zij zich onderscheidden van de massa der inheemsen. Hooguit werd van een minderheid van ontwikkelde Indonesiërs "getolereerd" dat zij zich af en toe ook van het Nederlands bedienden. Dit was heel anders in bijvoorbeeld Suriname, waar Nederlands je kans op succes betekende.

Om zich voor de contacten met de inheemse bevolking niet van honderden lokale talen te hoeven bedienen, bevorderde het Nederlandse koloniale bestuur de verdere verbreiding van een type Maleis dat destijds bekendstond als "Gouvernementsmaleis". Het "Pasar Maleis" (Markt Maleis) werd hiertoe verrijkt door ontleningen aan het klassiek Maleis, het Javaans en het Nederlands. Deze vorm van het Maleis werd bovendien geschreven met het Latijnse schrift.

Dit Maleis werd in de gehele archipel gebruikt als taal voor het lager onderwijs.

Bahasa Indonesia

De wijde spreiding van het Maleis, de traditionele rol (van variëteiten) van het Maleis als lingua franca, en het feit dat het Standaardmaleis wel algemeen gebruikt werd als literaire en officiële taal maar niet de moedertaal was van enige dominerende bevolkingsgroep, maakten dat Indonesië als één van de weinige landen het nationale-taalprobleem heeft kunnen oplossen.

Het (ideologische) beginpunt van het Indonesisch was de zogenaamde Sumpah Pemuda (de "Eed der Jongeren") van 28 oktober 1928 die gedaan werd door de deelnemers aan het Tweede nationale Jeugdcongres in Jakarta, waarbij het Indonesisch tot taal van een toekomstig onafhankelijk Indonesië werd uitgeroepen. Het vanaf dat moment bestaande Bahasa Indonesia was echter taalkundig gezien een voortzetting van het Standaardmaleis, dat het klassiek Maleis als basis had. Naar de geest is het Indonesisch gebaseerd op zowel het lingua franca- of Pasar-Maleis als op het Standaardmaleis. Naar de letter is het echter een voortzetting van het geschreven klassiek Maleis.

Om de taal ingang te doen vinden, vooral in en via het onderwijs op alle niveaus, was het nodig om op alle gebieden van wetenschap en kennis de noodzakelijke terminologie te creëren. Er waren ook op alle gebieden leermiddelen in het Indonesisch nodig en er moest een standaard grammatica en een standaard woordenboek worden samengesteld. Er werd met deze taken al een begin gemaakt tijdens de Japanse bezetting. Na de onafhankelijkheid werden en worden deze taken gecoördineerd door het Nationaal Centrum voor Taalcultivering en Taalontwikkeling (Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa) en zijn voorgangers te Jakarta. Deze instantie is in het algemeen verantwoordelijk voor de taalpolitiek van Indonesië.

Invloeden

Er zijn drie belangrijke periodes van cultureel contact met de "buitenwereld", die hun sporen hebben nagelaten op de Indonesische woordenschat:

  • De Hindoe-Boeddhistische periode (ca. 600 - ca. 1500). Een groot aantal leenwoorden is afkomstig uit het Indo-Europese Sanskriet. Voorbeelden zijn: pura - टेंपल "purå" (tempel), kepala - सरपंच "kappalå" (hoofd), mantra - मंत्र "maņtrå" of मंत्रोंके "maņtram" (spreuk), cinta - इश्क "cīņtthå" (liefde), jaya - विज "chaiyyå" (zegevierend), acar - अचार "acārå" (augurken). Sommige oude Indonesische namen zijn genoemd naar het Sanskriet, bijvoorbeeld: Wijaya - "Vīchaiyyå" en Aditya - "Ādittiyyå".
  • De periode van de Islamisering (ongeveer vanaf de 13e eeuw). Veel Perzische en Arabische leenwoorden zijn hiervan getuige: mesjid - المسجد "al-masjīd" (moskee), kalbu - قلب "qalb" (hart, als plaats van emoties), kitab - كتاب "kitāb" (boek, meestal een religieus boek), kursi - كرسي "kursīy" (stoel), doa - الدعاء "ad-du'ā" (gebed), mustahil - مستحيل "mustahīl" (onmogelijk), paham - فهم "faham" (begrijpen), abdi - عبد "'abd" (slaaf), en anderen.
  • De koloniale periode, resulterend in eerst Portugese leenwoorden en vervolgens in Nederlandse leenwoorden (ongeveer 10.000 woorden).
    • Voorbeelden van Portugese leenwoorden zijn: gereja - "igreja" (kerk), biola - "viola" (viool), keju - "queijo" (kaas), bangku - "banco" (bankje), kartu - "cartão" (kaart), peluru - "pellouro" (kogel), tempo - "tempo" (tempo), Natal - "Natal" (Kerstmis), tenda - "tenda" (tent), tinta - "tinta" (inkt), Belanda - "Holanda" (Nederland), Inggris - "Inglês" (Engels), Perancis of Prancis - "Françese" (Frankrijk).
    • Voorbeelden uit het Nederlands zijn buku - "boek", mah - "maag" (pijn), wasbak - "wasbak", handuk - "handdoek", bolpen - "balpen", toh - "toch", oke - "oke", kopling - "koppeling", rem - "rem", helm - "helm", lotere - "loterij", dinas - "dienst", aksi - "actie", mode - "mode", musik - "muziek". Ook de woorden polisi - "politie", kantor - "kantoor" en asbak - "asbak" zijn via het Nederlands in het Indonesisch terechtgekomen. Er is een aantal intellectuele termen dat ook afkomstig is van de Nederlandse taal: generasi - 'generatie', konfederasi - 'confederatie', demokrasi - "demokratie", konsentrasi - "concentratie", eksklusif - "exclusief", komandan - "commandant" (ook komando - "commando"), direktur - "direkteur", komunisme - "communisme", idealisme - "idealisme", periode - "periode", sineas - "cineast", fungsi - "functie". En dan de woorden die hetzelfde vocabulaire, maar verschillende betekenis hebben: maskapai - "maatschapij" (maskapai is alleen voor luchtvaartmaatschappijen), makelar - "makelaar" (kan worden gebruikt voor tussenpersoon of soms voor de handelaar), kongsi - "kongsi" (het woord is alleen gebruikt voorvennootschap), kompor - "komfoor" (het is eigenlijk voor fornuis), kontan - "contant" (contant geld).
  • Moderne periode (hedendaagse tijd), dat is gedeeld door het Engels, Chinees (Mandarijn), en regionale talen (Javaans, Sundanezen, Minangkabau, Buginees, anderen).
    • Voorbeelden van Engels leenwoorden zijn (dezelfde of soortgelijke spellingen, maar andere uitspraak): dekade - "decade" (decennium), glamor - "glamour" (betoverend), sampel - "sample" (monster). Verschillende spellingen, zelfde uitspraak: fesyen - "fashion" (mode), manajer - "manager" (manager), rileks - "relax" (ontspannen), beranda - "veranda" (veranda), voli - "volley" (volleybal). Dezelfde of soortgelijke spelling, zelfde uitspraak: aerobik - "aerobic" (aerobe), optik - "optic" (optica), legislatif - "legislative" (wetgevend), prematur - "premature" (voorbarig).

In de huidige post-koloniale periode worden meer woorden geïntroduceerd, konsumen, isyu of isu (issue). Ook zogenaamde neo-sanskritismen (neologismen gebaseerd op het Sanskriet), vaak eufemismen of afkomstig uit nationalistisch taalgebruik: dasawarsa - decennium, lokakarya - workshop, tunasusila - onzedig, zedeloos.

Ook kenmerkend voor het hedendaags Indonesisch is de voorliefde voor acroniemen. Voorbeelden zijn krismon (van Krisis Moneter - Monetaire Crisis), Dirjen (Direktorat Jenderal - Directoraat-Generaal), Depdikbud (Departemen Pendidikan dan Kebudayaan - Departement van Onderwijs en Cultuur).

Schrift en spelling

Het Indonesisch wordt geschreven in het Latijnse schrift. In 1972 is een nieuwe officiële spelling ingevoerd. Deze spelling is tegelijkertijd in Maleisië en Indonesië ingevoerd en hief de verschillen in spelling tussen de twee talen op.

Veranderingen:

Indonesisch voor 1972 Maleisisch voor 1972 Gezamenlijk na 1972
tj ch c
dj j j
ch kh kh
nj ny ny
sj sh sy
j y y
u, oe* u, o u

* In 1947 is oe al vervangen door u

In deze tabel is niet te zien dat het Maleisisch heel veel meer heeft moeten veranderen dan het Indonesisch.
De zeer vele Arabische leenwoorden werden in het Maleisisch namelijk zo getrouw mogelijk in Latijnse letters weergegeven. Na 1972 werd de Indonesische manier van weergeven gezamenlijk.
Dus werd na 1972 "dz" een z (dzalim werd zalim)
"dh" werd een d (kadhi werd kadi)
"th" werd een s (ithnin werd isnin)
De Arabische keelklank die in het Maleisisch eerst werd weergegeven met een ' werd geschrapt. Dus ma'af werd maaf, en op het einde van een lettergreep veranderde het in een "k", dus ra'yat werd rakyat.
Ook de Engelse manier van spellen werd in het Maleisisch veranderd.
Niet meer ka-rumah, maar ke rumah. Niet meer bubok, maar bubuk. Tevens werd de "ye"-vorm veranderd in "i". Dus ayer werd air.

Fonologie

Er zijn zes zuivere klinkers: a (als in kat), e (als in pet), i (als in riet), o (als in kop), u (als in hoed) en een stomme e, ook gespeld als e (als in de). Verder zijn er drie tweeklanken: ai, au en oi. De consonanten zijn p, b, t, d, k, g, c (als tj in ketjap), j (als in John), h, ng (die ook aan het begin van het woord voorkomt), ny (als in anjer), m, n, s, w, l, r en y (als in yoghurt). Er zijn nog vier andere consonanten die enkel in leenwoorden voorkomen: f, sy (als in sjaal), z en kh (als in kachel).

Zie ook

Externe link

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Indonesisch&oldid=47029921"