Ndyuka (volk): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 3 sep 2020 17:27

De Ndyuka (Nederlands voorheen ook Djoeka en Djuka), ook Okanisi of Aukaners genoemd, is een groep Surinaamse marrons. Het zijn afstammelingen van Afrikanen die vanaf de zeventiende eeuw door de Nederlanders per slavenschip naar Suriname werden gebracht om verkocht te worden aan slavenhouders. Ze ontvluchtten de slechte omstandigheden op de plantages en bevrijdden zichzelf zo uit de slavernij. Ze vestigden zich in de bossen van het oosten van Suriname.

Naar geografische verspreiding worden de Ndyuka wel verdeeld in opu die langs het bovenstroomse gedeelte van de rivieren in de binnenlanden zijn gevestigd en bilo die aan het benedenstroomse gedeelte wonen van Tapanahoni, Marowijne, Lawa, Cottica, Commewijne en Saramaka.

Verdrag

In oktober 1760, honderdendrie jaar voor de algehele afschaffing van de slavernij in Suriname, sloten de Ndyuka een vredesverdrag met het Nederlandse bewind en daarmee werden ze vrij en onafhankelijk.^[1] Adyáko Benti Basiton, ook bekend als Boston Bendt en afkomstig uit Jamaica, speelde daarbij een belangrijke rol. Dit verdrag van 10 oktober 1760 tussen het koloniaal bestuur en de marrons werd getekend in het marrondorp Bongodoti aan de Mama Ndyukakreek.

Naam

Het dorp Bongodoti kon bereikt worden via de plantage Auka aan de Boven-Suriname vandaar dat de Ndyuka ook vaak Aukaners of Okanisi werden genoemd. De naam Ndyuka ontleenden zij aan de kreek Mama Ndyuka, waar de eerste leden van deze groep marrons zich vestigden. De naam betekent broedplaats van de vogel Ndyuka.

Lo

De Ndyuka zijn onderverdeeld in veertien lo. Officieel zijn het er twaalf, de dertiende is de 'neutrale' lo waaruit de granman komt en een veertiende sloot zich later aan. Een lo is een bundeling van mensen met eenzelfde matrilinie.

Dorpen

Zie ook

Literatuur

Huttar, George L. & Mary L. Huttar, Ndyuka. London / New York: Routledge
Köbben, A.J.F., 1967 Unity and disunity – Cottica Djuka as a kinship system, Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 123 (1967), no: 1, Leiden, 10-52, KITLV,
Köbben, A.J.F., 1968, Continuity in change – Cottica Djuka society as a changing system, Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 124, no: 1, 56-90, KITLV
André R.M. Pakosie, Benpenimaunsu: Gaanman der Ndyuka van 1759-heden van Fabi Labi tot Gazon Matodja. Utrecht: Siboga/Stichting Sabanapeti, 1993. (Siboga, 3 (1993), nr. 1.)
André R.M. Pakosie, 'Maroon leadership and the Surinamese state (1760-1990).' In: Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law, 1996, nr. 37-38, pp. 263–277.
André R.M. Pakosie, Gazon Matodja: Surinaams stamhoofd aan het einde van een tijdperk. Stichting Sabanapeti, 1999.
André R.M. Pakosie, De Marrons van Suriname. In: Siboga jrg. 15, nr. 1, 2005. Stichting Sabanapeti, 1999.
Thoden van Velzen, H.U.E., The Great Father and the Danger: Religious Cults, Material Forces, and Collective Fantasies in the World of the Surinamese Maroons. Dordrecht: Foris Publications, 1988 (met W. van Wetering).
Thoden van Velzen, H.U.E., In the Shadow of the Oracle: Religion as Politics in a Suriname Maroon Society. Long Grove (Illinois): Waveland Press, 2004 (met W. van Wetering).
Thoden van Velzen, H.U.E., Een Zwarte Vrijstaat in Suriname. De Okaanse samenleving in de 18e eeuw. Leiden: KITLV Uitgeverij, 2011 (met Wim Hoogbergen).
Thoden van Velzen, H.U.E., Een Zwarte Vrijstaat in Suriname. De Okaanse samenleving in de 19e en 20e eeuw. Leiden: E.J. Brill, 2013 (met W. van Wetering).
Vernon, Diane, 1989, Some prominent features of Ndjuka Maroon medicine, New West Indian Guide / Nieuwe West-Indische Gids 63, no: 3/4, Leiden, 209-222, KITLV
Wilhelmina van Wetering, Hekserij bij de Djoeka; een sociologische benadering. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 1968

Externe link

Website van het Marron-instituut Stichting Sabanapeti

Bronnen, noten en/of referenties

↑ 'Nederlanden', Leydse courant, Leyden, woensdag 18 februari 1761 – in dit artikel worden acht artikelen beschreven, de Ndyuka worden Negers en Marrons genoemd, hun opperhoofd Arabi

[1] 'Nederlanden', Leydse courant, Leyden, woensdag 18 februari 1761 – in dit artikel worden acht artikelen beschreven, de Ndyuka worden Negers en Marrons genoemd, hun opperhoofd Arabi

[1]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Bestand:Tropenmuseum_Royal_Tropical_Institute_Objectnumber_10031753_Groepsportret_van_Aukaner_Marrons_in.jpg|thumb|groepsportret van Aukaner Marrons]]
+[[Bestand:Tropenmuseum_Royal_Tropical_Institute_Objectnumber_10031753_Groepsportret_van_Aukaner_Marrons_in.jpg|thumb|groepsportret van Aukaner marrons]]
-De '''Ndyuka''' (Nederlands voorheen ook Djoeka en Djuka), ook '''Okanisi''' of '''Aukaners''' genoemd, is een groep [[Suriname|Surinaamse]] [[Marrons van Suriname|Marrons]]. Het zijn afstammelingen van Afrikanen die vanaf de zeventiende eeuw door de Nederlanders per [[slavenschip]] naar Suriname werden gebracht om verkocht te worden aan [[slavenhouder]]s. Ze ontvluchtten de slechte omstandigheden op de [[plantage]]s en bevrijdden zichzelf zo uit de slavernij. Ze vestigden zich in de bossen van het oosten van [[Suriname]].
+De '''Ndyuka''' (Nederlands voorheen ook Djoeka en Djuka), ook '''Okanisi''' of '''Aukaners''' genoemd, is een groep [[Suriname|Surinaamse]] [[Marrons van Suriname|marrons]]. Het zijn afstammelingen van Afrikanen die vanaf de zeventiende eeuw door de Nederlanders per [[slavenschip]] naar Suriname werden gebracht om verkocht te worden aan [[slavenhouder]]s. Ze ontvluchtten de slechte omstandigheden op de [[plantage]]s en bevrijdden zichzelf zo uit de slavernij. Ze vestigden zich in de bossen van het oosten van [[Suriname]].
 Naar geografische verspreiding worden de Ndyuka wel verdeeld in ''opu'' die langs het [[bovenstrooms]]e gedeelte van de rivieren in de binnenlanden zijn gevestigd en ''bilo'' die aan het [[benedenstrooms]]e gedeelte wonen van [[Tapanahoni (rivier)|Tapanahoni]], [[Marowijne (rivier)|Marowijne]], [[Lawa (rivier)|Lawa]], [[Cottica (rivier)|Cottica]], [[Commewijne (rivier)|Commewijne]] en [[Saramacca (rivier)|Saramaka]].
 == Verdrag ==
-In oktober [[1760]], honderdendrie jaar voor de algehele afschaffing van de slavernij in Suriname, sloten de Ndyuka een vredesverdrag met het Nederlandse bewind en daarmee werden ze vrij en onafhankelijk.<ref>[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010911075:mpeg21:a0003 'Nederlanden', ''Leydse courant'', Leyden, woensdag 18 februari 1761] – in dit artikel worden acht artikelen beschreven, de Ndyuka worden Negers en Marrons genoemd, hun opperhoofd Arabi</ref> [[Adyáko Benti Basiton]], ook bekend als [[Boston Bendt]] en afkomstig uit [[Jamaica]], speelde daarbij een belangrijke rol. Dit [[Vredesverdrag van 1760|verdrag van 10 oktober 1760]] tussen het koloniaal bestuur en de Marrons werd getekend in het Marrondorp [[Bongodoti]] aan de Mama Ndyukakreek.
+In oktober [[1760]], honderdendrie jaar voor de algehele afschaffing van de slavernij in Suriname, sloten de Ndyuka een vredesverdrag met het Nederlandse bewind en daarmee werden ze vrij en onafhankelijk.<ref>[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010911075:mpeg21:a0003 'Nederlanden', ''Leydse courant'', Leyden, woensdag 18 februari 1761] – in dit artikel worden acht artikelen beschreven, de Ndyuka worden Negers en Marrons genoemd, hun opperhoofd Arabi</ref> [[Adyáko Benti Basiton]], ook bekend als [[Boston Bendt]] en afkomstig uit [[Jamaica]], speelde daarbij een belangrijke rol. Dit [[Vredesverdrag van 1760|verdrag van 10 oktober 1760]] tussen het koloniaal bestuur en de marrons werd getekend in het marrondorp [[Bongodoti]] aan de Mama Ndyukakreek.
 == Naam ==
-Het dorp Bongodoti kon bereikt worden via de plantage [[Auka]] aan de [[Suriname (rivier)|Boven-Suriname]] vandaar dat de Ndyuka ook vaak Aukaners of Okanisi werden genoemd. De naam Ndyuka ontleenden zij aan de [[Djoekakreek|kreek Mama Ndyuka]], waar de eerste leden van deze groep Marrons zich vestigden. De naam betekent broedplaats van de vogel Ndyuka.
+Het dorp Bongodoti kon bereikt worden via de plantage [[Auka]] aan de [[Suriname (rivier)|Boven-Suriname]] vandaar dat de Ndyuka ook vaak Aukaners of Okanisi werden genoemd. De naam Ndyuka ontleenden zij aan de [[Djoekakreek|kreek Mama Ndyuka]], waar de eerste leden van deze groep marrons zich vestigden. De naam betekent broedplaats van de vogel Ndyuka.
 == Lo ==