Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen op Zoom - Tholen
| Tramlijn Antwerpen - Tholen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Spoorwijdte Antwerpen - Zandvliet: kaapspoor (1887-1919) Antwerpen - Zandvliet: meterspoor (1919-1960) Zandvliet - Tholen: kaapspoor | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aangelegd door | ABT | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geopend Antwerpen - Bergen op Zoom: 1887 Bergen op Zoom - Tholen: 15 september 1882 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gesloten Antwerpen - Zandvliet: 1960 Zandvliet - Tholen: 1934 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Huidige status | opgebroken | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geëlektrificeerd | Antwerpen - Kabeljauw: 1931 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aantal sporen | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Traject | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen op Zoom - Tholen (afgekort als ABT) was een naamloze vennootschap die tram- en busvervoer verzorgde tussen de plaatsen Tholen, Antwerpen en Bergen op Zoom.
Het bedrijf werd opgericht op 17 april 1882 als NV Stoomtramweg Bergen op Zoom - Tholen (BT). Op 22 juni 1882 veranderde de naam in Stoomtramweg-Maatschappij Bergen op Zoom - Tholen. Op 15 september 1882 werd de tramlijn Bergen op Zoom – Tholen in gebruik genomen. Net als de andere Brabantse tramlijnen maakte deze lijn gebruik van kaapspoor (1067 mm). Er werden plannen gemaakt om de tramlijn naar Antwerpen door te trekken. Dit bleek lastig, te meer omdat op 28 mei 1884 de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen (NMVB) in België werd opgericht.
Problemen met de statuten zorgden ervoor dat op 6 juli 1886 een nieuw bedrijf werd opgericht, de Stoomtramweg-Maatschappij Antwerpen - Bergen op Zoom - Tholen (ABT). De BT liquideerde en alle eigendommen gingen over naar de nieuwe ABT. De ABT had aanvankelijk beschikking over 7 locomotieven. Twee waren er afkomstig van de BT, en 3 van de WFTM (West-Friesche Tramweg-Maatschappij).
In 1887 werd een trambaan aangelegd tussen Antwerpen en Bergen op Zoom, met name ten bate van het vervoer van suikerbieten naar Bergen op Zoom. Ook personenvervoer vond plaats. ABT werkte hierbij samen met de NMVB.
In Nederland waren er haltes in Tholen (pas na de aanleg van de oude Tholense brug in 1928 stopte de tram in de stad zelf, voor die tijd was er een veerverbinding), Halsteren, Bergen op Zoom, Hoogerheide, Calfven, Ossendrecht en de rijksgrens bij Kabeljauw (ook gespeld Kabeljouw). Bij Kabeljauw was er een rangeerterrein en een douanepost. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de grensovergang bij Kabeljauw gesloten. Deze halte werd toen een keerpunt voor de trams. Het gebouw van de douanepost werd in 1945 vernietigd door de inslag van een V1.
In 1919 besloot de NMVB het Belgische kaapspoor gedeelte te versmallen naar meterspoor om het aan te laten sluiten op het Antwerpse netwerk. Hierdoor werd de doorgaande verbinding verbroken en moesten reizigers voortaan overstappen in Zandvliet. Op 18 november 1929 wordt de kortere route via Oorderen in gebruik genomen. Voorheen reed de tram langs Stabroek en Hoevenen. Op 3 mei 1931 is de lijn van Antwerpen tot net over de Nederlandse grens (Kabeljauw) geëlektrificeerd. Voor de Tweede Wereldoorlog reed de tram naar Zandvliet onder de lijnletter S en na de Tweede Wereldoorlog onder het lijnnummer 77. De tramlijn naar Zandvliet is op 5 november 1960 verbust en kort daarna opgebroken. Na de Tweede Wereldoorlog is de busverbinding van Antwerpen naar Bergen op Zoom verplaatst naar de route via Kapellen en Putte, waarop rechtstreekse bussen hebben gereden.
In 1922 werd de ABT overgenomen door een nieuwe maatschappij, die dezelfde naam droeg. Na 1927 begon de ABT ook met busvervoer. Vanaf 1934 werd de ABT door de BBA geëxploiteerd, en in 1935 werd zij door de BBA overgenomen, evenals 5 andere Brabantse vervoersmaatschappijen. Vanaf 1934 verdwenen bijna alle tramlijnen uit Noord-Brabant, en daarmee ook de trambaan van de voormalige ABT.
Zie ook
Literatuur
- Leideritz, W.J.M. (1977) Trams en tramlijnen (30): De stoomtrams van Noord-Brabant Rotterdam: Wyt. ISBN 90-6007-802-0
- Leideritz, W.J.M. (1978) De Tramwegen van Noord-Brabant: Een historische terugblik op ruim een halve eeuw tram- en autobusexploitatie in de provincie Noord-Brabant Leiden: E.J. Brill. ISBN 90-04-05706-4
- Stefan Justens & Dick van der Spek, Rail Atlas Vicinal, Rail memories, 2006
- Krantenartikel: 'Een fietspad met een rijke historie', BN De Stem, 15 december 2007