Telmasaurus
| Telmasaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Telmasaurus Gilmore, 1943 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Telmasaurus grangeri | |||||||||||||
Telmasaurus op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Telmasaurus[1] is een geslacht van uitgestorven varanoïde hagedissen uit het Laat-Krijt van Mongolië. Er zijn fossielen gevonden van de Djadokha- en Barun Goyot-formaties die dateren tussen het Vroeg- en Midden-Campanien van ongeveer 80 tot 75 miljoen jaar geleden.
Naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
De typesoort Telmasaurus grangeri werd in 1943 benoemd door Charles Whitney Gilmore. Deze gaf geen etymologie van de geslachtsnaam maar telma betekent 'moeras' in het Oudgrieks. De soortaanduiding eert wijlen Walter Granger die het fossiel in 1925 ontdekte bij Sjabarach Oesjoe.
Het holotype is AMNH 6645, een fragmentarisch skelet met schedel. Toegewezen is specimen AMNH 6643, het achterdeel van een skelet.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Telmasaurus grangeri is nu bekend van verschillende fossielen. Er zijn slechts twee schedels bekend en het snuitgebied ontbreekt bij beide. Op basis van de grootte van deze schedels was Telmasaurus groter dan andere varanoïde hagedissen uit het Krijt, en benaderde hij de grootte van moderne varanen. Zijn schedel is platter dan de meeste andere varanoïden. De fusie van twee botten in de schedel, voorhoofdsbeenderen genaamd, verbindt Telmasaurus met andere vroege varanoïden zoals Paravaranus. Het traanbeen van Telmasaurus heeft een enkel gat erin, net als dat van andere vroege varanoïden. De wervels van Telmasaurus zijn ook bekend, en de manier waarop ze aan elkaar hechten is heel anders dan die van moderne varanen. Een kleine kam die tussen de oogkassen loopt is een onderscheidend kenmerk van het geslacht.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Telmasaurus werd eerst ingedeeld in de familie Varanidae, waardoor het een naaste verwant zou zijn van levende varanen. In een fylogenetische analyse uit 1998 werd Telmasaurus in een meer basale positie binnen Varanoidea geplaatst. Onder deze plaatsing was het een vorm tussen de helodermatiden en de groep met varanen en slangen. Hieronder is een cladogram van de analyse uit 1998:
| Varanoidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
In een analyse uit 2008 bleef de basale positionering van Telmasaurus goed ondersteund, maar deze werd gegroepeerd met de varanoïde Saniwides. Saniwides was ooit geclassificeerd in Varanidae als een naaste verwant van levende varanen. Andere varanoïden uit het Krijt zoals Cherminotus en Aiolosaurus lijken qua uiterlijk op Telmasaurus, maar Telmasaurus is een basaler lid van Varanoidea. Hieronder is een cladogram uit de analyse van 2008:
| Varanoidea |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|