Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Alkmaar (1888-1918)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Alkmaar (1888-1918) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Alkmaar in de periode 1888-1918.^[1]

Het kiesdistrict Alkmaar was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd gewijzigd na de grondwetsherziening van 1887; tevens werd het kiesdistrict toen omgezet in een enkelvoudig district.^[2] Tot het kiesdistrict behoorden de volgende gemeenten: Alkmaar, Barsingerhorn, Bergen, Broek op Langedijk, Harenkarspel, Heerhugowaard, Heilo, Koedijk, Nieuwe Niedorp, Noord-Scharwoude, Oterleek, Oude Niedorp, Oudkarspel, Oudorp, Schagen, Schoorl, Sint Maarten, Sint Pancras, Warmenhuizen, Wieringerwaard en Zuid-Scharwoude.

Het kiesdistrict Alkmaar vaardigde in deze periode per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geëindigd op de eerste of tweede plaats, en geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

6 maart 1888[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer.^[3]

	6 maart	20 maart^[4]
Kiesgerechtigden	4.797	4.797
Opkomst	4.332	4.384
Geldige stemmen	4.322	4.371
Blanco stemmen	1	6
Kandidaten
W. van der Kaay^[5]	1.490	2.470
C. Hartsen	1.492	1.901
I.A. Levy^[5]	954
H.W. van Marle	255
W.F. Stoel	128

9 juni 1891[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	9 juni	23 juni^[4]
Kiesgerechtigden	4.783	4.783
Opkomst	3.422	4.232
Geldige stemmen	3.405	4.199
Blanco stemmen	12	25
Kandidaten
W. van der Kaay^[5]	1.636	2.479
A. Goede	1.313	1.720
C.V. Gerritsen	954

1 maart 1892[bewerken | brontekst bewerken]

Willem van der Kaay, gekozen bij de verkiezingen van 9 en 23 juni 1891, trad op 8 februari 1892 af vanwege zijn benoeming als raadsheer bij het gerechtshof te 's-Gravenhage.^[6] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	1 maart
Kiesgerechtigden	4.783
Opkomst	1.399
Geldige stemmen	1.322
Blanco stemmen	74
Kandidaten
W. van der Kaay^[5]	1.283

10 april 1894[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	10 april	24 april^[4]
Kiesgerechtigden	4.760	4.760
Opkomst	3.161	3.850
Geldige stemmen	3.134	3.832
Blanco stemmen	23	16
Kandidaten
W. van der Kaay^[5]	1.427	2.291
M.W.F. Treub	1.205	1.537
J.A. van Gilse	483

5 juni 1894[bewerken | brontekst bewerken]

Willem van der Kaay, gekozen bij de verkiezingen van 10 en 24 april 1894, nam zijn benoeming niet aan vanwege zijn toetreding als minister van Justitie tot het na de verkiezingen geformeerde kabinet-Röell. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een naverkiezing gehouden.

	5 juni
Kiesgerechtigden	4.779
Opkomst	3.124
Geldige stemmen	3.099
Blanco stemmen	21
Kandidaten
A.P. de Lange	1.961
H.J. Smidt	1.075
J.P. Kraakman	48

20 april 1897[bewerken | brontekst bewerken]

Adrianus de Lange, gekozen bij de verkiezingen van 5 juni 1894, overleed op 23 maart 1897. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	20 april
Kiesgerechtigden	4.865
Opkomst	1.720
Geldige stemmen	1.683
Blanco stemmen	34
Kandidaten
E. Fokker	853
W. van der Kaay	802

Eduard Fokker werd, gezien de korte resterende zittingsduur tot de algemene verkiezingen van 15 juni 1897, niet meer geïnstalleerd.

15 juni 1897[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni	25 juni^[4]
Kiesgerechtigden	7.236	7.236
Opkomst	6.464	6.668
Geldige stemmen	6.405	6.625
Blanco stemmen	59	44
Kandidaten
E. Fokker^[5]	2.158	3.795
T.A.J. van Asch van Wijck	2.719	2.830
W. van der Kaay	1.413
J.G. van Kuykhof	115

14 juni 1901[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	14 juni	27 juni^[4]
Kiesgerechtigden	7.824	7.824
Opkomst	6.236	6.856
Geldige stemmen	6.133	6.799
Blanco stemmen	103	57
Kandidaten
E. Fokker^[5]	2.590	3.888
N. Oosterbaan	2.175	2.911
W.C. Bosman	941
J.G. van Kuykhof	427

31 maart 1903[bewerken | brontekst bewerken]

Eduard Fokker, gekozen bij de verkiezingen van 14 en 27 juni 1901, trad op 1 maart 1903 af vanwege zijn benoeming als voorzitter van de Centrale Raad van Beroep. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	31 maart	7 april^[4]
Kiesgerechtigden	8.414	8.414
Opkomst	6.645	6.721
Geldige stemmen	6.592	6.661
Blanco stemmen	53	60
Kandidaten
P. van Foreest	1.706	3.666
G.J. Sybrandy	2.645	2.995
C.A. Zelvelder	1.585
J.G. van Kuykhof	656

16 juni 1905[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	16 juni	28 juni^[4]
Kiesgerechtigden	9.543	9.543
Opkomst	8.621	8.707
Geldige stemmen	8.564	8.683
Blanco stemmen	57	24
Kandidaten
P. van Foreest^[5]	3.275	5.174
J.H. Blum	3.420	3.509
F.C.J. Netscher	1.509
M. Mendels	360

11 juni 1909[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	11 juni	23 juni^[4]
Kiesgerechtigden	10.270	10.270
Opkomst	8.988	8.771
Geldige stemmen	8.867	8.712
Blanco stemmen	121	59
Kandidaten
P. van Foreest^[5]	2.806	4.953
N. Glinderman	3.562	3.759
F.C.J. Netscher	2.245
J.G. van Kuykhof	254

17 juni 1913[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	17 juni	25 juni^[4]
Kiesgerechtigden	11.523	11.523
Opkomst	10.819	10.732
Geldige stemmen	10.729	10.688
Blanco stemmen	90	44
Kandidaten
P. van Foreest^[5]	4.621	6.144
J.R. Snoeck Henkemans	4.505	4.544
A.H. Gerhard	1.603

15 juni 1917[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.

	15 juni
Kiesgerechtigden	12.557
Kandidaten
P. van Foreest^[5]

De zeven in de vorige Tweede Kamer vertegenwoordigde partijen hadden afgesproken in elkaars kiesdistricten geen tegenkandidaten te stellen.^[7] Van Foreest was derhalve de enige kandidaat; hij werd zonder nadere stemming gekozen verklaard.

Opheffing[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezing van 1917 was de laatste verkiezing voor het kiesdistrict Alkmaar. In 1918 werd voor verkiezingen voor de Tweede Kamer overgegaan op een systeem van evenredige vertegenwoordiging met kandidatenlijsten van politieke partijen.

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Alkmaar op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.
↑ Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.
↑ Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Alkmaar.
↑ De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1] De verkiezingen in 1888 waren de eerste verkiezingen waarbij een Tweede Kamer van 100 leden gekozen werd; de verkiezingen in 1918 waren na de opheffing van de kiesdistricten de eerste verkiezingen waarbij de uitslag bepaald werd op grond van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

[2] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer.

[3] Bij de grondwetsherziening van 1887 was het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van een variabel aantal, afhankelijk van de bevolkingsomvang, naar een vast aantal van 100. Tegelijkertijd werd het aantal kiesdistricten uitgebreid.

[tweede_ronde-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[zittend-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Alkmaar.

[6] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[7] Na de verkiezingen in 1917 zou een grondwetsherziening van kracht worden waarbij het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd ter vervanging van het districtenstelsel. Het was daarom te verwachten dat er op korte termijn nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Zie ook het artikel over de Pacificatie van 1917.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]