Categorieën van manuscripten van het Nieuwe Testament

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een manier om de handschriften van het Nieuwe Testament onder te verdelen, is een indeling in vijf categorieën. Deze is in 1981 voorgesteld door Kurt en Barbara Aland van het Institut für neutestamentliche Textforschung van de Westfälische Wilhelms Universiteit in Münster. Zij deden het voorstel in hun boek Der Text des Neuen Testaments.[1]

De aanleiding voor deze indeling in categorieën was het inzicht dat in de beoordeling van tekstverschillen het gewicht van een handschrift niet (uitsluitend) door de ouderdom ervan bepaald zou moeten worden, maar door de kwaliteit van de tekst in het betreffende handschrift. Het onderscheid in kwaliteit wordt bepaald door de aard van de tekstverschillen ten opzichte van andere handschriften. Daarbij geldt als vuistregel: hoe meer oude of oorspronkelijke lezingen een handschrift heeft, hoe hoger de kwaliteit ervan.

Andere tekstcritici hebben kritiek geleverd op de door de Alands voorgestelde categorisering en deze is dan ook niet algemeen aanvaard. Zo is geopperd dat de categorisering te veel gebaseerd is op het onderscheid tussen de Alexandrijnse tekst en de Byzantijnse tekst, terwijl andere teksttypes, met name de Westerse tekst, onvoldoende op waarde geschat zijn. Het uitgangspunt dat de tekstkwaliteit zwaarder weegt dan (uitsluitend) de ouderdom van een handschrift wordt echter breed gedeeld en er is nog geen voorstel gedaan dat op meer instemming kan rekenen.

Vanaf Papyrus 89 en Unciaal 0275 zijn de Papyri en Uncialen nog niet in categorieën geplaatst.

Categorieën[bewerken | brontekst bewerken]

De vijf categorieën kunnen als volgt omschreven worden.

Categorie I[bewerken | brontekst bewerken]

In deze categorie zijn de oudste en beste handschriften opgenomen, die de basis vormen voor de standaardtekst van het Nieuwe Testament, het Novum Testamentum Graece, ook wel bekend als de Nestle-Aland-editie. Deze categorie omvat vrijwel alle handschriften tot aan het begin van de vierde eeuw, ongeacht de tekst die zij vertegenwoordigen.[2] Ook handschriften van iets later datum met vrijwel uitsluitend tekstlezingen die tot het Alexandrijnse teksttype behoren, worden tot deze categorie gerekend. Vandaar dat ook enkele latere papyri, teksten in unciaal schrift (hoofdletters) en zelfs een aantal teksten in minuskelschrift (kleine letter) tot deze categorie gerekend worden.[3]

Tot deze categorie worden onder meer de beroemde Codex Sinaiticus en Codex Vaticanus gerekend.

Categorie II[bewerken | brontekst bewerken]

De handschriften uit deze categorie komen grotendeels overeen met die uit categorie I, maar zij vertonen sporen van vreemde invloeden. Evenals de handschriften in categorie I zijn zij van groot belang bij het vaststellen van de oorspronkelijke tekst.

Categorie III[bewerken | brontekst bewerken]

Deze categorie bevat handschriften met een eigen karakter, die vooral een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de tekstoverlevering van het Nieuwe Testament, maar die van iets minder groot belang zijn in het vaststellen van de oorspronkelijke tekst. Deze categorie omvat onder meer de tekstfamilies f1, f13.

Categorie IV[bewerken | brontekst bewerken]

Hiertoe behoren de handschriften uit de Westelijke traditie van de tekstoverlevering van het Nieuwe Testament, waarvan Codex Bezae de belangrijkste vertegenwoordiger is.

Categorie V[bewerken | brontekst bewerken]

Deze categorie omvat de handschriften die (geheel of grotendeels) behoren tot het Byzantijnse teksttype. Deze handschriften komen uit de middeleeuwen en de tekst die zij vertegenwoordigen is dan ook relatief laat. Omdat evenwel de meeste handschriften van het Nieuwe Testament tot het Byzantijnse teksttype behoren, is deze categorie de grootste van de vijf. Voor het bepalen van de oorspronkelijke tekst zijn zij echter van minder groot belang. Van de minuskels zijn verreweg de meeste in deze categorie ingedeeld.

Overzicht van handschriften per categorie[bewerken | brontekst bewerken]

In de onderstaande tabel worden de handschriften van het Nieuwe Testament opgenomen door vermelding van de standaardafkorting voor het manuscript. In de linkerkolom staan jaartallen. De in de kolommen I-V opgenomen manuscripten zijn rond het in de linkerkolom vermelde jaar geschreven. De Romeinse cijfers I-V verwijzen naar de bovengenoemde categorieën van Handschriften.

De lijst volgt Aland & Aland (zie bibliografie), p. 167-171.

Periode Categorie I Categorie II Categorie III Categorie IV Categorie V
150 P52, P90, P104
200 P32, P46, P64/67, P66, P77, 0189
250 P1, P4, P5, P9, P12, P15, P20, P22, P23, P27, P28, P29, P30, P39, P40, P45, P47, P49, P53, P65, P70, P75, P80, P87, 0220 0212 P48, P69
300 P13, P16, P18, P37, P72, P78, 0162, P115 P38, 0171
350 P10, P24, P35, 01, 03 P6, P8, P17, P62, P71, P81, P86, 0185 P88, 058?, 0169, 0188, 0206, 0207, 0221, 0228, 0231, 0242
400 057 P19, P51, P57, P82, P85, 0181, 0270 P21, P50, 059, 0160, 0176, 0214, 0219
450 02 (behalve evv), 0254 P14, 04, 016, 029, 048, 077, 0172, 0173, 0175, 0201, 0240, 0244, 0274 02 (evv), 032, 062, 068, 069, 0163, 0165?, 0166, 0182, 0216, 0217, 0218, 0226, 0227, 0236, 0252, 0261 05 026, 061
500 P56, 071, 076, 088, 0232, 0247 P54, P63, 072, 0170, 0186, 0213
550 P33+58, 06, 08, 073, 081, 085, 087, 089, 091, 093 (behalve Hand.) , 094, 0184, 0223, 0225, 0245 P2, P36, P76, P83, P84, 06, 015, 035, 040, 060, 066, 067, 070, 078, 079, 082, 086, 0143, 0147, 0159, 0187, 0198, 0208, 0222, 0237, 0241, 0251, 0260, 0266 022, 023, 024, 027, 042, 043, 064, 065, 093 (Hand.), 0246, 0253, 0265?
600 P26 P43, P44, P55, 083 P3, 0164, 0199
650 P74, 098 P11, P31, P34, P79, 0102, 0108, 0111, 0204 P59, P68, 096, 097, 099, 0106, 0107, 0109, 0145, 0167, 0183, 0200, 0209, 0210, 0239, 0259, 0262 0103, 0104, 0211
700 P42, P61, P60
750 019, 0101, 0114, 0156, 0205, 0234 P41, 095, 0126, 0127, 0146, 0148, 0161, 0229, 0233, 0238, 0250, 0256 07, 047, 054?, 0116, 0134
800 044 (kath) 044 (buiten kath)
850 33 (buiten de evv) 010, 038, 0155, 0271, 33 (evv), 892, 2464 012, 025 (behalve Hand., Opb), 037, 050, 0122, 0128, 0130, 0131, 0132, 0150, 0269, 565 09, 011, 013, 014, 017, 018, 020, 021, 025 (Hand., Opb), 030, 031, 034, 039, 041, 045, 049, 053?, 063, 0120, 0133, 0135, 0136?, 0151, 0197, 0248, 0255, 0257, 0272, 0273?, 461
900 1841 0115, 1424 1424, 1841
950 1739 0177, 0243?, 1739, 1891, 2329 051, 075, 0105, 0121a, 0121b, 0140, 0141, 0249, 307, 1582, 1836, 1845, 1874, 1875, 1912, 2110, 2193, 2351 028, 033, 036, 046, 052, 056, 0142, 1874, 1891
1050 1175, 1243, 2344 81, 323, 945, 1006, 1854, 1962, 2298 28, 104, 181, 323, 398, 424, 431, 436, 451, 459, 623, 700, 788, 1243, 1448, 1505, 1838, 1846, 1908, 2138, 2147, 2298, 2344, 2596? 103, 104, 181, 398, 431, 451, 459, 945, 1006, 1448, 1505, 1846, 1854, 2138, 2147, 2298
1100 256, 1735 1735, 1910 256
1150 1241 36, 610, 1611, 2050, 2127 1, 36, 88, 94?, 157, 326, 330, 346, 378, 543, 826, 828, 917, 983, 1071, 1241, 1319, 1359, 1542b, 1611, 1718, 1942, 2030, 2412, 2541, 2744 1, 180, 189, 330, 378, 610, 911, 917, 1010, 1241, 1319, 1359, 1542b?, 2127, 2541
1200 1573 1573
1250 2053, 2062 442, 579, 1292, 1852 6, 13, 94, 180, 206, 218, 263, 365, 441, 614, 720, 915, 1398, 1563, 1641, 1852, 2374, 2492, 2516, 2542, 2718? 6, 94?, 180, 206, 218, 263, 365, 597, 720, 1251?, 1292, 1398, 1642, 1852, 2374, 2400, 2492?, 2516
1300 1342
1350 2427 1067, 1409, 1506, 1881 5, 209, 254, 429, 453, 621, 629, 630, 1523, 1534, 1678?, 1842, 1877, 2005, 2197, 2200, 2377 5?, 189, 209, 254, 429, 1067, 1409, 1506, 1523, 1524, 1877, 2200
1400 2495
1450 322 69, 205, 322, 467, 642, 1751, 1844, 1959, 2523, 2652 69, 181, 205, 429, 467, 642, 886, 2523, 2623, 2652?
1500 61, 522, 918, 1704, 1884 61, 522, 918, 1704
1550 849, 2544 (Pls) 2544 (behalve Pls)

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Lijsten
Artikelen

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

  1. Aland, 116 e.v.
  2. Aland, 346.
  3. Aland, 140vv. Minuskel 33 bijvoorbeeld behoort in de evangeliën tot categorie II, maar daarbuiten tot categorie I (Aland, 141).

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • Kurt und Barbara Aland, Der Text des Neuen Testaments. Einführung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie in Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart, 2., ergänzte und erweiterte Auflage 1989, ISBN 3-438-06011-6

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]