Delorhynchus
| Delorhynchus Status: Uitgestorven | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Schedels van D. cifellii | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| geslacht | |||||||||||||||
| Delorhynchus Fox, 1962 | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Delorhynchus[1] is een geslacht van uitgestorven lanthanosuchide parareptielen, bekend uit het late Vroeg-Perm (Artinskien) uit de Garberformatie van Comanche County. Het bevat drie soorten: de typesoort Delorhynchus priscus is gebaseerd op een reeks maxillae. De tweede benoemde soort D. cifellii is bekend van een groter aantal goed bewaard gebleven schedels en skeletmateriaal. De derde soort D. multidentatus is gebaseerd op een fragmentarische schedel met meerdere rijen tanden op de kaak.
Ontdekking[bewerken | brontekst bewerken]
De typesoort D. priscus werd voor het eerst beschreven en benoemd door Richard C. Fox in 1962. De geslachtsnaam Delorhynchus is afgeleid van het Griekse rhynchos/ρυγχος, wat 'snavel' betekent (een algemeen achtervoegsel bij uitgestorven reptielengeslachten). De soortaanduiding van de typesoort D. priscus is het Latijn priscus, wat 'oude' of 'eerbiedwaardige' betekent in verwijzing naar de fragmentarische aard van de bekende overblijfselen. D. priscus is bekend van het holotype KU 11117, een fragmentarisch linkerbovenkaaksbeen met vier tanden, en van de fragmentarische toegewezen exemplaren KU 11118 en KU 11119, respectievelijk een rechter- en een linkermaxilla, elk met vier tanden. Alle bekende exemplaren van D. priscus maken deel uit van de collectie van de University of Kansas Natural History Museum in Lawrence.
D. cifellii werd voor het eerst beschreven en benoemd door Robert R. Reisz, Mark J. Macdougall en Sean P. Modesto in 2014. De soortaanduiding eert dr. Richard L. Cifelli, een paleontoloog in het Sam Noble Oklahoma Museum of Natural History (OMNH), voor zijn bijdragen aan de paleontologie van Oklahoma en ondersteuning bij het bestuderen van D. cifellii. In tegenstelling tot de typesoort, is D. cifellii bekend van een goed bewaard gebleven gedeeltelijk volwassen skelet, een volwassen schedel en andere ongearticuleerde elementen, allemaal ondergebracht bij de OMNH. Het jongvolwassen individu behoudt zowel de gedeeltelijke schedel als de postcraniale overblijfselen in articulatie en werd daarom gekozen als het holotype, vertegenwoordigd door OMNH 73515. OMNH 73362 vertegenwoordigt de volledige schedel van het grote, volwassen individu. Andere overblijfselen die aan D. cifellii werden toegewezen, zijn onder meer OMNH 73363, een volledige rechteronderkaak van een individu dat even groot is als OMNH 73362, evenals het rechterbovenkaaksbeen OMNH 73524.
D. multidentatus werd beschreven door Dylan C.T. Rowe, Diane M. Scott, Joseph J. Bevitt en Robert Reisz in 2021. Het is gebaseerd op ROMVP 87042, een fragmentarische schedel die is gehuisvest in het Royal Ontario Museum of Toronto. De soortaanduiding verwijst naar de meerdere rijen tanden op de onderkaak van de schedel, een uniek kenmerk dat het onderscheidde van andere Delorhynchus-soorten.
Delorhynchus wordt alleen gevonden in de kleisteen en het conglomeraat van OMNH Locality V51. Deze vindplaats, ook bekend als Richards Spur, is te vinden in de kalksteengroeve van Dolese Brothers in de buurt van Fort Sill in Comanche County. De spleetvullende sedimenten van Richards Spur zijn waarschijnlijk gelijk aan de Garberformatie van Oklahoma en de Arroyoformatie van Texas. Uranium-looddatering van speleothermen in de grotafzettingen suggereert dat de fossielen van Richards Spur werden afgezet in het Artinskien van het Cisuralien (Vroeg-Perm).
Classificatie[bewerken | brontekst bewerken]
Tot voor kort was de fylogenetische positie van Delorhynchus binnen de Procolophonomorpha onzeker, vanwege de fragmentarische aard van de overblijfselen van D. priscus. Echter, met de beschrijving van D. cifellii door Reisz et al. (2014), kon Delorhynchus voor het eerst worden toegevoegd aan een fylogenetische analyse om zijn positie te bepalen. Reisz et al. (2014) herstelde Delorhynchus in een zustertaxonpositie van de clade gevormd door Acleistorhinus en Lanthanosuchus. Zo werd Delorhynchus ofwel beschouwd als het zustertaxon van Lanthanosuchoidea of een basale lanthanosuchide, afhankelijk van de gebruikte definitie van Lanthanosuchoidea. Het volgende cladogram is vereenvoudigd naar de fylogenetische analyse van MacDougall en Reisz (2014), een bijgewerkte versie van Reisz et al. (2014), en toont de plaatsing van D. cifellii binnen Parareptilia. Relaties binnen vetgedrukte clades worden niet getoond.
| Parareptilia |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleoecologie[bewerken | brontekst bewerken]
De Richards Spur-vindplaats vertegenwoordigt een zeer rijke paleofauna uit het Vroeg-Perm van gewervelde dieren, waaronder soorten van Chondrichthyes, Lepospondyli, Seymouriamorpha, basale synapsiden en basale eureptielen. Behalve de drie Delorhynchus-soorten zijn er ten minste zes soorten parareptielen beschreven. Ze omvatten het basale parareptiel Microleter mckinzieorum, de bolosauride Bolosaurus grandis, de nyctiphruretide Abyssomedon williamsi en drie andere lanthanosuchiden: Colobomycter pleter, Colobomycter vaughni en Feeserpeton oklahomensis.
Bronnen, noten en/of referenties
|