Folkingestraat

Folkingestraat
	Folkingestraat
Geografische informatie
Locatie	Groningen
Begin	Vismarkt
Eind	Zuiderdiep
Algemene informatie
Aangelegd in	11e eeuw
Genoemd naar	geslacht 'Folkerdinghe'
Naam sinds	1439 (Volteringestraat)
Bestrating	klinkers
Opvallende gebouwen	Synagoge

De Folkingestraat is een straat in de binnenstad van Groningen. De straat loopt van de Vismarkt, hoek Akerkhof naar het Zuiderdiep.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De straat is vernoemd naar het geslacht Folkerdinghe, dat woonde op de hoek met het Akerkhof. De straat bestond al in de 11e eeuw. De straatnaam werd voor het eerst genoemd in 1439.

Jodenbuurt[bewerken | brontekst bewerken]

In de 19e en het begin van de 20e eeuw was de straat het centrum van de Jodenbuurt. Het laatste gedeelte van de Folkingestraat (doorbraak naar het Zuiderdiep in 1667) heette van 1756 tot 1890 het Jodenstraatje, ook wel Sjoelgasse, daarvoor Kleine Folkingestraat. Hier bevinden zich de voormalige Joodse school (nr. 36), het geboortehuis van zangeres Julia Culp (nr. 59) en de Synagoge uit 1906 (nr. 60), die op de plek van de oude synagoge uit 1756 staat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam een abrupt einde aan de Joodse bewoning. Volgens de bevolkingsstatistiek telde de stad in 1941 2.850 Joodse inwoners die voldeden aan de door de bezetter gehanteerde definities om in aanmerking te komen voor deportatie. In 1942 werden 2.450 Joodse Groningers weggevoerd en nog eens ruim 300 in het jaar erop. Slechts een tiental overleefde de concentratiekampen en daarnaast nog een aantal anderen doordat ze niet werden ontdekt nadat ze waren ondergedoken. In de Folkingestraat ging het om 191 Joodse bewoners.

De Groningse schrijver Nico Rost liet in De vrienden van mijn vader (1955) een gevoelig portret na van de Joden die in Groningen in en rond de Folkingestraat leefden. Het boek is een monument voor deze vrijwel geheel uitgemoorde groep mensen en vertelt over hun dagelijks leven, hun armoede, vroomheid en studiezin.

Verbeeld verleden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Verbeeld verleden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de Folkingestraat bevindt zich een vijftal kunstwerken die herinneren aan het vooroorlogse joodse karakter van de straat. Deze werden aangebracht in de loop van 1997, na het voltooien van de renovatie die begon in 1994.

Tussen nr. 23 en 25 het keramisch reliëf van Marijke Gémessy genaamd 'Het voorgesneden paradepaard'.
In drie portieken hangen de bewerkte foto's uit het begin van de 19e eeuw van Allie van Altena, in 2008 is een van de werken kwijtgeraakt tijdens een verbouwing aan nummer 47.
Hoog in de zijwand van perceel 9b tussen haken het woord 'weggehaald', ontstaan door het verwijderen van bakstenen (Peter de Kan).
Op de hoek met het Zuiderdiep een bronzen deur met opstapje, maar zonder klink, die niet kan worden geopend. Erachter ligt de geschiedenis die ontoegankelijk blijft, het verleden is buiten bereik geraakt (Gert Sennema).
In de bestrating van beide zijden oplopend een reeks halve manen met in het midden van de straat een volle maan. Tezamen vormen zij een oog 'dat gezien heeft wat er is gebeurd' (Joseph Semah).

Galgal Hamazalot (fragment) door Joseph Semah
Ook hier door Peter de Kan
Het voorgesneden paradepaard door Marijke Gemessy
Portaal door Gert Sennema

Monumenten[bewerken | brontekst bewerken]

De Folkingestraat telt vier panden die zijn aangewezen als rijksmonument. Zestien panden worden beschermd als gemeentelijk monument.

Adres	Bouwjaar	Beschrijving	Monument
Folkingestraat 1 Hoek Akerkhof	1904	Huis de Beurs, ontworpen door K.H. Holthuis	GM 101742
Folkingestraat 2-2a	13e/14e eeuw	Achterhuis van Vismarkt 56	RM 18726
Folkingestraat 5	1880	Bedrijfspand met bovenwoning, verbouwd in 1906 naar ontwerp van K.H. Holthuis	GM 101935
Folkingestraat 7	1745	Pand met twee verdiepingen onder zadeldak, klokgevel.	RM 18451
Folkingestraat 9	19e eeuw	Voormalig schoolgebouw.	GM 101937
Folkingestraat 15	1865	Voormalige Arbeidsbeurs met bovenwoningen	GM 101939
Folkingestraat 18	19e eeuw	Bedrijfspand met bovenwoning, mogelijk oudere kern	GM 108569
Folkingestraat 19	17e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu winkel met bovenwoning	GM 101941
Folkingestraat 23	16e/17e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, ni winkel met bovenwoning, verbouwd in 19e eeuw	GM 101942
Folkingestraat 25	16e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, in 2011 schilddak vervangen door doosachtige opbouw	GM 101943
Folkingestraat 27	19e eeuw	Pand met twee lagen onder schilddak. Wellicht oudere kern	GM 101944
Folkingestraat 29	17e eeuw	19e-eeuwse lijstgevel	GM 101945
Folkingestraat 34	1931	Winkelpand met bovenwoning, ontworpen door H. Rots	GM 101957
Folkingestraat 48-50		Dubbelpand, tweelaags onder schilddak	GM 101961
Folkingestraat 51	16e/17e eeuw	Tweelaags voorhuis met zolderverdieping, voorgevel uit 1926	GM 107520
Folkingestraat 52	19e eeuw	Winkel met bovenwoning, 19e-eeuwse lijstgevel, mogelijk oudere kern	GM 101963
Folkingestraat 54-56		Dubbel winkel-woonpand, panden samengevoegd in 1878, mogelijk oudere kern	GM 101964
Folkingestraat 58 Hoek Nieuwstad	1890	Rabinaatshuis, oorspronkelijk gebouwd als badhuis, ontworpen door A. Schram de Jong	RM 485956
Folkingestraat 59-61	1874	Winkel met bovenwoning	GM 101949
Folkingestraat 60-62	1906	Synagoge ontworpen door Tjeerd Kuipers	RM 18452
Folkingestraat 63	19e eeuw	Tweelaags pand op de zuidwest hoek van de Nieuwstad	GM 101950

Bronnen, noten en/of referenties

kunstopstraat.nl

Zie de categorie Folkingestraat van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.