Frank Scholten

Frank Scholten
	Frank Scholten, ca. 1924
Algemene informatie
Volledige naam	François Scholten
Geboren	30 augustus 1881; Amsterdam
Overleden	29 augustus 1942; Leiden
Nationaliteit	Nederlands
Beroep	amateurfotograaf, auteur
Bekend van	La Palestine illustrée

François Frank Scholten (Amsterdam, 30 augustus 1881-Leiden, 29 augustus 1942) was een Nederlands fotograaf en auteur.

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Frank Scholten groeide op in Amsterdam en Portsmouth. Hij was het tweede kind van Petrus Wilhelmus Scholten (1835-1913), effectenhandelaar bij Wed. Tjeenk & Co. te Amsterdam, en jonkvrouw Elisabeth Maria Anna Henrietta van Bevervoorden tot Oldemeule (1876-1889). Na het overlijden van zijn moeder hertrouwde zijn vader met jonkvrouw Maria Anna Ploos van Amstel; uit dit huwelijk werden nog twee kinderen geboren.^[1]

Op zestienjarige leeftijd ging Scholten naar het “Instituut Noordwijk”, een kostschool in Noordwijk voor jongens van goeden huize^[2]. Vanaf 1908 studeerde hij in Berlijn literatuurgeschiedenis, kunst en muziek. Vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerde hij in 1914 terug naar Amsterdam. Hij was bevriend met Jacob Israël de Haan, die hij later in Palestina opnieuw ontmoette^[3] en was actief in het Amsterdamse homocircuit.^[4] In 1920 werd hij veroordeeld voor ontucht met jongens.^[5]

Scholten verbleef een poos op Volendam, dat hem zeer nauw aan het hart lag maar begon in 1921 aan een lange reis via Keulen, Zwitserland (waar hij familie bezocht), Rome (waar hij enkele maanden verbleef), Brindisi en Athene naar Palestina. Hier verbleef hij van 1921 tot 1923. Tijdens deze drie jaar reisde hij rond en fotografeerde veel mensen en bijbelse plaatsen. Begin 1923 keerde hij terug naar Europa. In februari 1924 toonde hij een selectie van 2200 van zijn foto’s uit Palestina op de tentoonstelling “Palestine in Transition” in de Brook Art Gallery in Londen. Veel positieve recensies van de tentoonstelling verschenen in Engelse en buitenlandse kranten.^[1]

In 1929 begon hij met de publicatie van een serie fotoboeken over Palestina, getiteld La Palestine Illustrée. De eerste twee volumes bevatten foto’s gemaakt in Jaffa, gecombineerd met korte teksten uit de Bijbel, de Talmoed en de Koran. Bij de beurskrach van 1929 verloor hij veel geld, maar hij zette, met veel moeite, de publicatie van zijn twee volumes in Duitse, Engelse en Nederlandse edities door. Hij werkte ook aan de voorbereiding van verdere volumes, die echter nooit verschenen zijn.

Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vestigde Scholten zich in Leiden, waar hij goede banden onderhield met Franz Böhl, een van de twee directeuren van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten. In de bibliotheek van het instituut kon hij werken aan zijn geplande publicaties.

Scholten overleed in 1942. Hij legateerde zijn fotoarchief en documentatie aan het NINO, en zijn vermogen aan de gemeente Leiden, die hiermee het Frank Scholtenfonds oprichtte. Dit fonds financierde o.a. de publicatie van een aantal wetenschappelijke boeken in een naar Scholten vernoemde serie door het NINO, in de jaren 1950-1980, en verstrekte leningen voor de huisvesting van het instituut.^[6]

Fotocollectie[bewerken | brontekst bewerken]

Begin jaren ’2000 werd het fotoarchief van Scholten herontdekt bij het NINO en overgebracht naar de geklimatiseerde opslag van de Leidse Universiteitsbibliotheek. Tussen 2019-2022 zijn alle door Scholten gemaakte foto's, negatieven en albums gedigitaliseerd en online beschikbaar gemaakt. In 2023 wordt er verder gewerkt aan het toevoegen van metadata.^[7]

Enkele foto's van Scholten[bewerken | brontekst bewerken]

Straatverkoper met krant Falastin (Jaffa, 1921)
Plaats in Palestina (1921-1923)
Rechter in Jaffa (1921-1923)
Immigranten in Jaffa (1921-1923)
Melkiet in Jaffa (1921-1923)
Jongens in auto (Palestina, 1921-1923)
Zelfportret in spiegel (1921-1923)

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

La Palestine Illustrée. Tableau complet de la terre Sainte par la photographie, Évoquant les souvenirs de la bible, du talmud et du coran, et se rapportant au passé comme au présent. Vol. I: La Porte d’entrée Jaffa; Vol. II: Jaffa la Belle. Parijs: Budry, 1929.
Palästina. Bibel, Talmud, Koran. Eine vollständige Darstellung aller Textstellen in eigenen künstlerischen Aufnahmen aus der Gegenwart und Vergangenheit des Heiligen Landes. Vol. I: Die Eingangspforte Jaffa; Vol. II: Jaffa, die Schöne. Stuttgart: Julius Hoffmann, 1930.
Palestine Illustrated. Including references to passages illustrated in the Bible, the Talmud and the Koran. Vol. I: The Gate of Entrance; Vol. II: Jaffa the Beautiful. Londen: Longmans, 1931.
Palestina. Bijbel, Talmud, Koran. Een volledige illustratie van alle teksten door middel van eigen artistieke foto’s uit het heden en verleden van het Heilig Land. Vol. I: Jaffa de toegangspoort. Leiden: Sijthoff, 1935.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Frank Scholten Photographs. Travel and street photography made in Europe and Palestina by Frank Scholten Digital Collections Universitaire Bibliotheken Leiden

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b Teresa Lidia Kwiecień, “Frank Scholten” in: Fotolexicon, 25e jaargang, nr. 40. Gearchiveerd op 6 februari 2023.
↑ Toen onder directeurschap van P. van Slooten, zie bv. “Instituut Noordwijk van Van Slooten”, blogpost op Noordwijkse huizen d.d. 23 oktober 2013. Gearchiveerd op 18 maart 2020.
↑ L. Giebels, “Een Nederlandse Lawrence of Arabia? Jacob Israël de Haan en zijn Arabische vrienden” in De Parelduiker, jrg. 18/2 (2013), 2-15.
↑ J. Fontijn, Onrust: het leven van Jacob Israël de Haan. Amsterdam: De Bezige Bij, 2015; 113, 488, 671.
↑ Th. van Os, “Weinig windt zo op tot lust en veroordeling. Homo-erotiek en -pornografie in Nederland van nul tot nu” in: B. Sliggers, Jos van Watersloot (red.), Onder de toonbank. Pornografie en erotica in de Nederlanden. Amsterdam: Van Oorschot, 2018; 173.
↑ C.H. van Zoest, S.R.L. Berntsen, “75 jaar NINO: Geschiedenis van het Instituut in hoofdlijnen”, in: O.E. Kaper, J.G. Dercksen (red.), Waar de geschiedenis begon: Nederlandse onderzoekers in de ban van spijkerschrift, hiërogliefen en aardewerk. Uitgave naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, 1939-2014. Leiden: NINO, 2014; 3-29.
↑ Workshops: Het verleden van Palestina in frame – ontsluiting Frank Scholten fotocollectie op website Universiteit Leiden. Gearchiveerd op 31 maart 2023.

Frank Scholten compleet gedigitaliseerde fotocollectie op de website van Universitaire Bibliotheken Leiden
Frank Scholten-collectie op de website van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten
Tentoonstelling Arab Orthodox Christians, Nationalism and the ‘Holy Land’ in Universiteitsbibliotheek Groningen
Frank Scholten op de website van het CrossRoads Project, Universiteit Leiden
S. Zananiri, “Documenting the Social: Frank Scholten Taxonomising Identity in British Mandate Palestine”, in: K. Sanchez Summerer, S. Zananiri (eds.), Imaging and Imagining Palestine Photography, Modernity and the Biblical Lens, 1918–1948 (Open Jerusalem, Vol. 3). Leiden/Boston/...: Brill, 2021.
W. Waal en S. Zananiri, “Frank Scholten: de rusteloze fotograaf”. Ons Amsterdam 72, no. 7 (juli/augustus 2022), 26-29.
“Eastern Orthodoxy: Snapshots on Arab Orthodox in Palestine and Jordan from the Franck Scholten Photographic Collection, 1921–1923”, in: S. Irving, C. Nassif, K. Sanchez Summerer (eds.), The House of the Priest. A Palestinian Life (1885-1954) (Christians and Jews in Muslim Societies, Vol. 7). Leiden/Boston/...: Brill, 2022.
Mini-Symposium Palestinian History in Frame - Frank Scholten Photographs gehouden op 30 maart 2023 (opname)

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Frank Scholten op Wikimedia Commons.

[Kwiecien-1] Teresa Lidia Kwiecień, “Frank Scholten” in: Fotolexicon, 25e jaargang, nr. 40. Gearchiveerd op 6 februari 2023.

[Noordwijk-2] Toen onder directeurschap van P. van Slooten, zie bv. “Instituut Noordwijk van Van Slooten”, blogpost op Noordwijkse huizen d.d. 23 oktober 2013. Gearchiveerd op 18 maart 2020.

[Giebels-3] L. Giebels, “Een Nederlandse Lawrence of Arabia? Jacob Israël de Haan en zijn Arabische vrienden” in De Parelduiker, jrg. 18/2 (2013), 2-15.

[Onrust-4] J. Fontijn, Onrust: het leven van Jacob Israël de Haan. Amsterdam: De Bezige Bij, 2015; 113, 488, 671.

[Kakebeen-5] Th. van Os, “Weinig windt zo op tot lust en veroordeling. Homo-erotiek en -pornografie in Nederland van nul tot nu” in: B. Sliggers, Jos van Watersloot (red.), Onder de toonbank. Pornografie en erotica in de Nederlanden. Amsterdam: Van Oorschot, 2018; 173.

[Waar_de_geschiedenis_begon-6] C.H. van Zoest, S.R.L. Berntsen, “75 jaar NINO: Geschiedenis van het Instituut in hoofdlijnen”, in: O.E. Kaper, J.G. Dercksen (red.), Waar de geschiedenis begon: Nederlandse onderzoekers in de ban van spijkerschrift, hiërogliefen en aardewerk. Uitgave naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten, 1939-2014. Leiden: NINO, 2014; 3-29.

[7] Workshops: Het verleden van Palestina in frame – ontsluiting Frank Scholten fotocollectie op website Universiteit Leiden. Gearchiveerd op 31 maart 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]