Wikipedia:Taalcafé/Archief/201905

El-Hierroreuzenhagedis

Vroeger heette dit beestje hierroreuzenhagedis; met een kleine letter uiteraard, want het is een samentrekking. Tegenwoordig echter wordt de naam El-Hierroreuzenhagedis gebruikt, maar wellicht moet het El-Hierro-reuzenhagedis of el-hierroreuzenhagedis zijn. Wetenschappelijke namen zijn onveranderlijk maar Nederlandstalige namen moeten gewoon aan de taalregels voldoen. Ik vraag me af wat hier de juiste spelling is en hoop op jullie taalhulp. Je zult dit reptiel trouwens niet terugvinden in de Van Dale vrees ik. -B kimmel (overleg) 18 apr 2019 22:36 (CEST)

Dag B kimmel, diernamen met als eerste deel van de samenstelling een van oorsprong aardrijkskundige naam of persoonsnaam krijgen een kleine letter (denk bijvoorbeeld aan nijlpaard en galapagosschildpad). De vraag is vervolgens of het elhierroreuzenhagedis (à la jackrussellterriër en paterdavidshert) of el-hierroreuzenhagedis (à la sint-bernardshond) moet zijn. Ik denk het eerste, omdat de sint-bernardshond zijn naam ontleent aan Sint-Bernard (met koppelteken), terwijl de elhierroreuzenhagedis naar ik aanneem zijn naam ontleent aan het eiland El Hierro, en die naam schrijf je, net als Jack Russell en Pater David, zonder koppelteken. Hartelijke groet, Matroos Vos (overleg) 19 apr 2019 09:51 (CEST)

Dank voor het antwoord, dan zal ik het aanpassen. Groet -B kimmel (overleg) 19 apr 2019 17:27 (CEST)

'en' en komma's

Zie de zin 'vooral de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren, de waterbus en watertaxi in diverse steden.' in veerboot. Ik heb al een 'en' vervangen door een komma, alleen met het streepje kan ik die andere 'en' niet verwijderen. Wat zeggen de taalexperten hierover?Smiley.toerist (overleg) 25 apr 2019 10:31 (CEST)

Voor mijn taalgevoel is er niets mis met de zin die ik hierboven lees. Wel moet ik hem twee keer doornemen voor ik begrijp wat er bedoeld wordt, vooral doordat de term 'besloten collectief vervoer' volstrekt terloops en zonder enige introductie gebruikt wordt. Dit is echt een Wikipedia-fout, typerend voor mensen die zich niet bezinnen op het schrijfproces en niet vanuit de lezer denken. Een journalist zou hierover gekapitteld worden door de redacteur. De lange opsomming maakt de boel nog erger, maar is niet de grootste fout — bertux 25 apr 2019 12:07 (CEST)

'Besloten vervoer' staat vermeld in Openbaar vervoer#Besloten vervoer en Besloten busvervoer, maar is niet echt duidelijk. Het is meer een juridische term. Voor veerdiensten betekend het commerciële niet-gesubsidieerde diensten.Smiley.toerist (overleg) 25 apr 2019 12:41 (CEST)

Zelfs als de term gelinkt was, zou de zin ongeschikt zijn, omdat hij strijdt met het normale ritme van de lezer. Leestechnisch juist zou bijvoorbeeld zijn:

• Sommige veerdiensten die niet tot het wegennet behoren, worden gerekend onder het besloten collectief vervoer. Dit komt vooral voor bij toeristische veren, waterbussen en watertaxi's.

of

• Veerdiensten die niet tot het wegennet behoren, worden door sommigen gerekend onder het besloten collectief vervoer. Dit komt vooral voor bij toeristische veren, waterbussen en watertaxi's.

Door de korte eerste zin wordt de lezer even stopgezet en weet hij dat er iets nieuws geïntroduceerd wordt en kan hij de erna komende opsomming gemakkelijk begrijpen, mede omdat die flink gesaneerd is. Heeft het enige zin om die opsomming zo gedetailleerd te doen, in de wetenschap dat hij desalniettemin incompleet zal zijn? – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door B222 (overleg · bijdragen) 25 apr 2019 13:00‎ (CEST)

In de zin zoals hij er stond, zou ik inderdaad ook de komma toevoegen, maar ik zou 'en' niet weghalen: "[..], vooral de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren, en de waterbus en watertaxi in diverse steden." Het gaat om een opsomming van enerzijds de toeristische veren (niet per se in steden), en anderzijds de waterbus en -taxi in diverse steden. Met het voegwoord 'en' voegen we de elementen van de opsomming samen, en aangezien minstens een van beide elementen zelf ook een opsomming bevat, is een komma ter verduidelijking gewenst. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 25 apr 2019 13:45 (CEST)

(na bwc) Hoi Smiley.toerist, nog even los van de zinvolle opmerkingen van Bertux, maar door "vooral de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren en de waterbus en watertaxi in diverse steden" in "vooral de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren, de waterbus en watertaxi in diverse steden" te veranderen, heb je de zin nu juist grammaticaal onjuist gemaakt. Het betreffende zinsdeel bestaat uit twee hoofdopsommingen (te weten "de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren" en "de waterbus en watertaxi in diverse steden"), en tussen die twee hoofdopsommingen kun je het woordje "en" dus niet vervangen door een komma. Om vast te kunnen stellen wat niet alleen grammaticaal maar ook inhoudelijk de juiste zin is, zou eerst duidelijk moeten zijn of "in diverse steden" bedoeld is als bepaling bij "watertaxi", bij "de waterbus en watertaxi" of (minder waarschijnlijk) bij "de toeristische c.q. zomerse fiets- en voetveren en de waterbus en watertaxi". Ik hoop dat jij dat weet? — Matroos Vos (overleg) 25 apr 2019 14:01 (CEST)

Watertaxi is toch vooral gebonden aan de stad en haven, zeker niet het platteland. Waterbus kan ook landelijk zijn zoals tussen Rotterdam en Dordrecht (Waterbus Rotterdam-Drechtsteden). Met watertaxi heb ik toch moeite om dit als OV te beschouwen, net als gewone taxi's. Maar het beeld is gemengd daar watertaxi's ook gebruikt kunnen worden voor OV functies (zie Watertaxi), maar in Nederland worden ze zover ik weet alleen als taxi gebruikt. Strikt genomen hebben alleen voetveren een OV functie. Bij het vervoeren van fietsen of auto's, is dat alleen een onderdeel van een fiets- of autoreis. 'Besloten vervoer' is een beetje een verzamelbegrip voor alles wat geen regulier OV is. 'Vervoer' is er alleen als er van A naar B wordt gereisd, dus geen toervaartboot die na een rondje varen weer op dezelfde plek aanmeert. 'Besloten vervoer' impliceert dat er een zekere regelmaat (dienstregeling, vaste route) is, anders is het individueel of groepsvervoer waarbij met een eigen voertuig of afgehuurd voertuig reist en de organisator betaald voor het hele voertuig en de bestemming en halteplaats bepalen. Bij besloten vervoer kan ook sprake zijn doelgroepenvervoer: Kan zijn voor gehandicapten maar touroperators die bussen organiseren voor pakketreizen naar Spanje. Er zijn ook toeristische veerdiensten zoals die tussen enkele reizen texel vlieland waddenveer. Dit wordt op commerciële basis geëxploiteerd en niet als regulier OV beschouwd maar als 'Besloten vervoer'. Bij slecht weer of niet genoeg klandizie zal waarschijnlijk niet varen. De verschillen worden kleiner. Denk aan de buurtbus die vaak maar door lokale mensen wordt gebruikt of belbussen die alleen op afroep reizen. Treintaxi was ook een formule waarbij een taxi collectief werd gebruikt.Smiley.toerist (overleg) 25 apr 2019 20:03 (CEST)

Formulering

In Evolutie van de mens zoek ik naar de juiste formulering voor: 'Bij een chimpansee zijn de benen verder van elkaar en gaan de dijbenen loodrecht naar beneden, terwijl die bij mensen tijdens het wandelen lichtjes naar binnen gaan. De voetstappen moeten immers zo dicht mogelijk bij elkaar liggen om links/rechts schommelingen te vermijden tijdens het wandelen'. De voetstappen moeten niet 'letterlijk' zo dicht mogelijk bij elkaar liggen. Ik dacht aan 'zo dicht mogelijk bij de loopas' maar dat is geen betekenis voor dit woord.Smiley.toerist (overleg) 30 apr 2019 10:50 (CEST)

Als loopas in deze betekenis begrijpelijk is, kun je het gewoon gebruiken; woordenboekbetekenissen zijn immers niet restrictief: ze sommen op hoe een woord gewoonlijk gebruikt of opgevat wordt, maar vaardigen geen verbod uit op ander gebruik. Wat je vraag betreft: een gangbare manier om dit uit te drukken is: lopen/wandelen/gaan in/met een smal spoor. (Niet smalspoor, al zou dat jou misschien ook wel aanspreken — bertux 30 apr 2019 11:10 (CEST)

Bij een 'smal spoor' ga je ervan uit dat er sporen (voetafdrukken) zijn en denk je aan smalle wandelpaden. Het gaat om het normaal efficiënt wandelen. In de praktijk gaat de mens er vaak van afwijken: Bij onstabiele ondergrond of onvoorspelbare wind gaat men de benen spreiden.(en bij rust) Bij ruw terrein zijn er veel andere factoren die bepalen waar de voet wordt geplaatst. Natuurkundig kan je het formuleren dat de voet die zo dicht mogelijk onder het massamiddelpunt van het lichaam geplaatst moet worden. Maar dat is wel dynamisch: In een bocht moet rekening gehouden worden met de middelpuntvliedende kracht. Alleen leid dit sterk af van waarover het gaat: Waarom brede heupen niet optimaal zijn. 'Voetstappen' is ook niet helemaal correct, daar dit een bewegingsbegrip is. Het gaat meer om de plaatsing van de voeten: 'virtuele' voetafdrukken. Er zullen best precieze wetenschappelijke termen zijn, maar hoe zet je dat om in begrijpelijke taal?Smiley.toerist (overleg) 30 apr 2019 11:42 (CEST)

Het begrip 'spoor' hoeft niet zo nauw genomen te worden, het wordt immers op allerhande manieren gebruikt, ook om in abstracte zin te verwijzen naar een afgelegd pad of een afgebakende route. De uitdrukking wordt gebruikt om atleten een goede looptechniek bij te brengen en vrouwen te leren om elegant te lopen, bijvoorbeeld op de catwalk. zie: Google: lopen+"smal+spoor" — bertux 30 apr 2019 12:02 (CEST)

Werkt deze link? https://www.google.com/search?q=lopen+%22smal+spoor%22 In het algemeen moeten aanhalingstekens in een URL door %22 worden vervangen. Paul B (overleg) 30 apr 2019 12:16 (CEST)

Die werkt prima, dank! Het rare is, dat de link met de aanhalingstekens prima werkt als ik hem in de adresbalk van mijn browser plak; daarvan had ik hem ook gekopieerd. Het gaat pas mis als de link aangeklikt wordt in deze pagina. Doordat de adresbalk van de Chrome-browser op mijn chromebook de aanhalingstekens gewoon gebruikt en toont, had ik geen handige manier om na te gaan welke code als substitutie moet dienen. Opzoeken vond ik overdreven, maar ik zal proberen %22 te onthouden — bertux 30 apr 2019 12:28 (CEST)

Je kunt uiteraard ook een formulering kiezen die uitgaat van: bij het wandelen de voeten voor elkaar plaatsen en niet naast elkaar — bertux 30 apr 2019 12:04 (CEST) Of: meer voor elkaar dan naast elkaar; voor wie de nuance zoekt — bertux 30 apr 2019 12:08 (CEST)

Dank je, ik denk dat ik nu de goede formulering heb gevonden. Het is inderdaad zoveel mogelijk bij elkaar. Bij koordlopen of de evenwichtsbalk zijn de voeten helemaal voor elkaar, maar hinderen de benen elkaar bij het passeren moeten ze met een kleine cirkel beweging uitvoeren (twist). Ik merk trouwens dat de knie bij een normale wandelpas iets naar binnen gericht is waardoor de voeten iets naar binnen geplaatst worden. Bij een rustpositie van de knie worden de voeten met de tenen iets naar buiten gezet. Ja, als je op alles begint te letten...Smiley.toerist (overleg) 30 apr 2019 12:34 (CEST)

Hoe noem je zoiets?

Ook graag de Engelse benaming want ik ben zoekende om dit beeld goed te categoriseren in de Commons.Smiley.toerist (overleg) 17 mrt 2019 12:35 (CET)

Wat je kunt doen is: zoek door alle artikelen van de website wijnemenjemee.nl (ontwikkeling van de Amsterdamse Noord-Zuidlijn), daar wordt het ergens genoemd. JoostB (overleg) 17 mrt 2019 12:42 (CET)

Ik dacht aan een "haltebord". Goede vraag. Schilbanaan (overleg) 17 mrt 2019 12:44 (CET)

Via Tram en metro van A tot Z kwam ik op Lijnkleurgebruik bij trambedrijven, maar daar zie ik alleen de naam koersbord; of dit de lading dekt... JoostB (overleg) 17 mrt 2019 12:47 (CET)

Zo te zien gaat het over die dingen in Antwerpen. De Morgen noemt het Infotram-borden. Op basis van dit document lijkt infotram het systeem te zijn waarmee die borden werken. Ik vind niet direct een officiële of algemenere naam.Mvg, TheDragonhunter | Vragen? 17 mrt 2019 12:49 (CET)

Ik kom "vertrektijdendisplay" en "dienstregelingbord" tegen. Stop sign dekt de lading niet. Schilbanaan (overleg) 17 mrt 2019 12:54 (CET)

youtuber

Onze Taal antwoordt op de vraag of 'youtuber' goed geschreven is: "Het werkwoord is in elk geval 'youtuben', en het ligt het meest voor de hand om 'youtuber' als afleiding daarvan te zien." Ik zal echter vooralsnog hardnekkig 'YouTuber' blijven schrijven, wat niet expliciet wordt afgekeurd. Het woord is naar mijn idee geen soortnaam. Anders dan bijvoorbeeld aspirientjes, die ook door andere fabrikanten dan Bayer onder de merknaam Aspirin werden verkocht, of luxaflex, oorspronkelijk een handelsnaam maar nu voor jaloezieën in het algemeen gebruikt, is een YouTuber volgens mij exclusief verbonden aan YouTube en een Canonfotograaf exclusief aan Canon. Een videomaker die zijn filmpjes op Vimeo of Dailymotion plaatst, is geen YouTuber, noch is iemand met een Nikoncamera een Canonfotograaf.

De Taalunie zegt erover dat 'powerpointpresentatie' mag, omdat er ook andere programma's dan PowerPoint bestaan waarmee dit bepaalde type presentatie gemaakt kan worden. Maar een YouTuber – zeg ik dan – zet zijn video's alleen op YouTube naar mijn idee, een Instagrammer is alleen geïnteresseerd in Instagram naar mijn idee, en 'trouwlezer' zal nooit een synoniem van krantenlezer worden. Dus ik hou het bij YouTuber. Zie ook Facebookpagina / facebookpagina op Taaladvies. ErikvanB (overleg) 24 mrt 2019 05:16 (CET)

Hoi Erik, 'YouTube' is inderdaad een eigennaam en daarom schrijf je dat woord met een hoofdletter (of eigenlijk dus zelfs twee). Maar 'youtuben' is een werkwoord, en daarover schrijft de Taalunie in haar Technische Handleiding, op pagina 113: "Werkwoorden zijn per definitie geen eigennamen. De hoofdletters van eigennamen en afkortingen verdwijnen in werkwoorden zo goed als altijd." Iemand die zich onzalig vreet aan eierkoeken is dus aan het sonjabakkeren, en niet aan het SonjaBakkeren.

Het woord 'youtuber' is wat lastiger. Een afleiding van een persoonsnaam schrijf je volgens de Taalunie met een kleine letter, en dus is een liefhebber van het werk van Gerard Reve een reviaan, geen Reviaan. Maar voor afleidingen van merknamen lijkt de Taalunie geen regel te hebben, en vandaar wellicht ook dat ze zowel 'Facebooker' als 'facebooker' goedkeurt. 'YouTuber' en/of 'youtuber' staan helaas nog niet in het Groene Boekje, maar Onze Taal kiest in het Witte Boekje, net als in het door jou aangehaalde Twitterbericht, voor 'youtuber', analoog aan 'youtuben' en 'reviaan' dus. Ook het ANW kiest voor 'youtuber', met als 'niet-officiële varianten' 'YouTuber' en 'Youtuber'.

Wat in elk geval niet opgaat is je vergelijking met 'Canonfotograaf', want dat is geen afleiding maar een samenstelling, en in samenstellingen behouden eigennamen meestal weer wel hun hoofdletter – anders dan in werkwoorden en veel afleidingen dus. Ergo: 'YouTube-gebruiker', 'Reve-liefhebber' en 'Sonja Bakker-dieet'. Afijn, leuker kunnen onze taalbazen het niet maken, en zeker ook niet makkelijker... — Matroos Vos (overleg) 24 mrt 2019 08:20 (CET)

Overigens is de Taalunie nou niet bepaald consequent waar het de schrijfwijze van 'facebooker' betreft. Op de door jou gelinkte pagina stelt ze dat je het zowel met een hoofdletter als met een kleine letter mag spellen. In de Woordenlijst wordt echter gesuggereerd dat 'Facebooker' fout is en dat het 'facebooker' moet zijn. Bij 'facebooker' is vervolgens echter weer te lezen dat de hoofdletter gebruikelijker is. Gooi het maar in mijn pet, en dat allemaal van onze belastingcenten meneer! Gelukkig is er sinds kort een partij aan de macht die deze oikofobe, antiboreale subsidieslurpers eens flink gaat aanpakken. Dat zal ze leren! — Matroos Vos (overleg) 24 mrt 2019 14:17 (CET)

(na bwc) Fijn dat je hebt gereageerd, Matroos. De Canonfotograaf vond ik zelf ook wel een wat gammel voorbeeld, maar in elk geval wel komisch. Het ANW lijkt mijn vermoeden te bevestigen dat een YouTuber exclusief aan YouTube verbonden is, want het woordenboek schrijft: "Een vlogger gebruikt nu eenmaal doorgaans YouTube om zijn vlogs te delen, waarmee hij meteen ook youtuber is." 'Reviaan' (een liefhebber van Reve) en 'reviaans' (in de stijl van Reve) ervaar ik persoonlijk als iets andere gevallen, omdat ze niet eindigen op -er. Die uitgang betekent feitelijk 'gebruiker' of '-lid'. Een YouTuber is een actief YouTubegebruiker (-uploader), geen youtubegebruiker. Een VVD'er (lid van de VVD) is ook geen vvd'er. Maar misschien zie ik het te eng.

Ik heb overigens nog nooit gesonjabakkerd; vroeger deed ik wel wat aan jodenkoekeren. ErikvanB (overleg) 24 mrt 2019 14:23 (CET)

Dankjewel voor je interessante aanvulling, die ik net heb gelezen. Het is inderdaad een zooitje. Scherp gezien. En wie is weer de dupe, Matroos Vos? De gewone man! ErikvanB (overleg) 24 mrt 2019 14:29 (CET)

Nog een geluk dat Matroos Vos blijkbaar geen scheepsjongen (meer?) is, daar loopt het immers nog veel slechter mee af. De Wikischim (overleg) 24 mrt 2019 15:15 (CET)

Wat U zegt. Maar om nog even terug te keren naar het eigenlijke onderwerp: het woord dat waarschijnlijk nog het dichtst in de buurt komt van 'youtuber'/'YouTuber' is de aanduiding voor iemand die gebruik maakt van WhatsApp. Volgens de Taalunie is dat een 'whatsapper', en niet een 'WhatsApper'. Op grond daarvan zou ik denken dat het dan ook 'youtuber' moet zijn.

Zolang er nog geen duidelijke regel voor dit soort afleidingen lijkt te zijn, blijft het echter behelpen. Eerder had ik het al over de verwarring rond 'facebooker', en ook wat betreft de spelling van 'twitteraar' is de Taalunie onduidelijk. In dit advies stelt ze dat je zowel 'Twitteraar' als 'twitteraar' mag schrijven, terwijl volgens de Woordenlijst alleen 'twitteraar' juist lijkt te zijn. Blijkbaar keurt de Taalunie bij dit soort woorden in haar adviezen beide mogelijkheden goed, terwijl ze in haar Woordenlijst kiest voor de hoofdletterloze variant. Uit die taaladviezen zou je dus logischerwijs kunnen concluderen dat dan waarschijnlijk ook zowel 'YouTuber' als 'youtuber' juist zijn, maar wanneer je kijkt naar vergelijkbare woorden in de Woordenlijst lijkt alleen 'youtuber' te zijn toegestaan. Ondanks dat je dus niet kunt zeggen dat 'YouTuber' fout is, lijkt me 'youtuber' voorlopig in elk geval wel de veiligste keus, ook al omdat het ANW en Onze Taal voor die laatste schrijfwijze hebben gekozen. — Matroos Vos (overleg) 25 mrt 2019 07:42 (CET)

Tja, mijn vermoeden is dan dat er misschien ook veel gewhatsappt wordt met andere diensten dan WhatsApp (is snapchatten bijvoorbeeld een vorm van whatsappen?), terwijl YouTubers typisch actief zijn op YouTube. Het is, zoals je begrijpt, natuurlijk allemaal de schuld van het grootkapitaal, want YouTube heeft bijna de gehele markt in handen en heeft daarmee een monopoliepositie. Dus je moet haast wel bij YouTube youtuben. Gelukkig maar dat de EU die reuzen af en toe een miljardenboete oplegt om ze op hun plaats te wijzen. Maar je hebt gelijk, het blijft behelpen met de spelling. ErikvanB (overleg) 26 mrt 2019 19:21 (CET)

Het is sowieso altijd de schuld van het grootkapitaal, maar daarnaast vrees ik dat je hier van de verkeerde spellingsregel uitgaat. Merknamen verliezen inderdaad pas hun hoofdletter wanneer ze een soortnaam zijn geworden (bijvoorbeeld 'aspirine', 'spa' en 'luxaflex'). 'YouTube' is (nog) geen soortnaam voor een videowebsite, 'Facebook' is (nog) geen soortnaam voor een kwebbelsite en 'WhatsApp' is (nog) geen soortnaam voor een berichtendienst, dus die woorden schrijf je nog gewoon met een hoofdletter. Waar het hier echter om gaat zijn afleidingen van die woorden. Dat je 'youtuber', 'facebooker' en 'whatsapper' met een kleine letter kunt of zelfs moet schrijven, heeft dus niets met merknaam versus soortnaam te maken, maar is omdat afleidingen van eigennamen nu eenmaal hun eigen regels volgen. Zo behoudt een afleiding van een aardrijkskundige naam de hoofdletter ('Rotterdammer'), maar een afleiding van een persoonsnaam nu juist weer niet ('reviaan'). Voor een afleiding van een merknaam als 'YouTube' lijkt er nog geen eenduidige regel te bestaan, maar in de praktijk lijken de meeste taalinstanties in dat soort gevallen zoals gezegd een kleine letter te prefereren ('youtuber' dus). — Matroos Vos (overleg) 26 mrt 2019 21:56 (CET)

Nou, dat is ook wat, zeg. Maar je legt het duidelijk uit. De wereld van het whatsappen, snapchatten, skypen, twitteren, instagrammen en facebooken heb ik aan me voorbij laten gaan, moet je weten – wat overigens heerlijk rustig is, kan ik je verzekeren. ErikvanB (overleg) 26 mrt 2019 23:18 (CET)

U haalt me de woorden uit de mond. Ik laat die wereld van talentloze exhibitionisten ook liever links liggen – of rechts, afhankelijk van waar mijn cursor zich op dat moment bevindt. — Matroos Vos (overleg) 28 mrt 2019 04:10 (CET)

:) ErikvanB (overleg) 28 mrt 2019 17:41 (CET)

En als we nog in de jaren 70 zaten, konden we het ook als joetjoeber spellen. Thieu1972 (overleg) 12 apr 2019 20:42 (CEST)

Rest nog wel de vraag of de [[Categorie:<nationaliteit> YouTuber]]s uit Categorie:YouTube volgens bovenstaande w/Wikipedianen hernoemd zouden moeten worden. Encycloon (overleg) 7 apr 2019 15:35 (CEST)

Een goeie vraag, die ik nu pas zie. Voor we eventueel een knoop doorhakken, zou het nog interessant kunnen zijn om te kijken of mijnheer Van Dale al een keus heeft gemaakt. Ik moet het zelf doen met de voorlaatste Dikke Van Dale, uitgegeven in het jaar dat YouTube nog maar net begonnen was, maar hopelijk is er een collega die even kan kijken of 'youtuber' (met of zonder hoofdletters) inmiddels al wel in de nieuwste editie staat? — Matroos Vos (overleg) 28 apr 2019 00:57 (CEST)

Ik heb net gisteren een nieuw jaarabonnement op de online-versie van de Dikke genomen, en daar staat nog steeds alleen youtuben in. Paul B (overleg) 28 apr 2019 01:11 (CEST)

Het klopt dat 'youtuber' geen eigen lemma heeft, maar het wordt wel als voorbeeld genoemd in het lemma '-er' (zonder hoofdletter dus). Jeroen N (overleg) 28 apr 2019 12:07 (CEST)

Verrek, je hebt gelijk. Case closed dus, lijkt me. Paul B (overleg) 28 apr 2019 12:21 (CEST)

Bellissimo, beiden dank voor het opzoekwerk. Dan denk ik dat de door Encycloon geopperde wijziging van die categorienaam gerechtvaardigd is. Van Dale, het ANW en het Witte Boekje spellen het woord zonder hoofdletters, en het Groene Boekje heeft het woord zelf weliswaar nog niet opgenomen, maar spelt wel het gelijkaardige 'whatsapper' zonder hoofdletters. Zijn de collega's het eens met die naamswijziging? — Matroos Vos (overleg) 28 apr 2019 12:40 (CEST)

Bedankt voor de inbreng. Ik ben de wijzigingsprocedure aldus gestart. Encycloon (overleg) 2 mei 2019 15:12 (CEST)

Pensioen

Zijn de formuleringen "na zijn pensioen" en "na haar pensioen" feitelijk correct? Ik zou eerder denken aan "na het ingaan van haar/zijn pensioen" of "na het bereiken van zijn/haar pensioengerechtigde leeftijd", of korter "na haar/zijn pensioneren". VanBuren (overleg) 2 mei 2019 16:19 (CEST)

Zie Taaluniversum - Taaladvies _ DaafSpijker _overleg 2 mei 2019 16:29 (CEST)

(bwc) Ook volgens de Dikke Van Dale zijn die formuleringen correct. Bij pensioen geeft Van Dale als betekenis 5 'pensionering', en als voorbeeld daarbij 'wat ga jij doen na je pensioen?'. Paul B (overleg) 2 mei 2019 16:30 (CEST)

Dank voor de opheldering. VanBuren (overleg) 2 mei 2019 16:36 (CEST)

Verbindweefselen, vervoegingen en uitgangs-"-ing"

Ik heb onlangs het artikel Poliep (gezwel) eens aangepakt en opgefrist, met name getriggered doordat van het zelfstandig naamwoord een werkwoordsvorm "verbindweefselen" was gemaakt in de vervoeging "(..) verbindweefselt deze (..)". Even verderop stond nog "verbindweefseling" (dat volgens mij synoniem is met "bindweefsel" (of "bindweefselvorming" en eventueel "wild vlees"); bij de redactie/het redigeren heb ik ervoor gekozen om de gebruikte termen te vervangen door "(..) vergroeid deze tot bindweefsel (..)" resp. "deze bindweefselvorming".

Nu blijkt dat de term (het werkwoord) "verbindweefselen" en/of vervoegingen daarvan wel in meer artikelen staat. Mijn concrete vragen zijn daarom nu:

1. Is "verbindweefselen" een normaal, (al dan niet in de medische wereld gangbaar en) bestaand werkwoord dat als zodanig in het Groene Boekje staat, of in andere woordenboeken of medische werken (zoals bijvoorbeeld de Pinkhof)?
   1. Zo ja, geldt dat dan ook voor het woord "verbindweefseling" of is dat toch een onnodig ingewikkelde vorm om een z.nw. om te vormen naar een werkwoord en daar met '-ing' weer een nieuw zelfstandig naamwoord van te maken?
   2. Zo nee, is het woord 'verbindweefselen' dan desalniettemin toch correct Nederlands op basis van taalregels? (En welke dan? En hebben we een term voor zulke transformaties? Ik weet dat het in het Engels veel gebruikelijker is om zelfstandige namen om te vormen tot werkwoorden en vice versa (wat soms heel efficient kan zijn, al durf ik geen uitspraken te doen over de taalkundige juistheid van dit taalgebruik).
2. Bij tweemaal "nee" betekent het (dan) dus dat artikelen die de term gebruiken, aangepast moeten worden?

Dus terug naar de kwestie van het gebruik van dit woord in de Nederlandstalige Wikipedia: is het in al die andere (medische) artikelen waar het wordt gebezigd dus correct taalgebruik, wenselijk taalgebruik en/of – zélfs als het correct (toepassen van taalregels) is – gaat dan "verbindweefseling" dan niet nét een stap te ver voor iets waar we al een zelfstandig naamwoord voor hadden? Of is het wenselijker om de term 'verbindweefselen' en vervoegingen daarvan in het geheel te mijden en aan te passen?

(Ik heb in vele patiëntenfolders, maar ook in wetenschappelijke werken, onderzoeken en publicaties, vooral wanneer er leenwoorden/leenvertalingen worden gebruikt, bij schering en inslag formuleringen aangetroffen die het niet zo nauw nemen met de (Nederlandse) taalregels, en medici raken erg snel besmet met de Engelse ziekte, zodat je bijvoorbeeld 'carpale tunnel syndroom' (zie ook hier bijvoorbeeld) in vele spatie-varianten en -permutaties kunt aantreffen in 'officiële' documentatie en (leer)boeken. Daarom stel ik deze vraag dan ook hier, en niet in het Medisch Café. Aan het artikel waar de kwestie mijn aandacht trok heb ik inmiddels dusdanig veel verbeterd/toegevoegd dat ik niet vrees daar een BTNI te hebben gepleegd, maar ik zou dus meer zekerheid willen hebben over de juistheid van 'verbindweefselen' als werkwoord voordat ik de andere artikelen onder handen neem. Alvast bedankt, -- martix (overleg) 3 mei 2019 06:06 (CEST)

Volledigheidshalve: hoewel eerder zelf nog niets gevonden te hebben (op zoek naar het werkwoord 'verbindweefselen'), trof ik daarnet dan wél "verbindweefseling" aan in het WNT uit 1968, maar niet of nergens het werkwoord dat 'als brug tussen' 'bindweefsel' en 'verbindweefseling' zou moeten bestaan(?) Het woord komt nog steeds op mij over als een overbodige vorm van het zelfstandig naamwoord 'bindweefsel' dan wel 'bindweefselvorming, -groei' of wat ook. -- martix (overleg) 3 mei 2019 06:22 (CEST)

Verbindweefselen duidt, i.i.t. b.v. bindweefselvorming, in een woord aan dat het bestaande weefsel verandert of dat twee structuren met bindweefsel verbonden worden zoals bij littekenvorming. Het voorvoegsel "ver" duidt op een verandering die jouw alternatieven niet impliceren. Zwitser123 (overleg) 3 mei 2019 08:50 (CEST)

@Zwitser123: Dank voor de reactie; is dit nu (wel of niet) hetzelfde als "fibrose", zoals hier wordt beschreven? (Zoekend naar "verbindweefseling" is er in hindsight een overvloed aan gebruik van het woord, de WNT rechtvaardigt dat ook, maar (een vermelding of definitie van) het werkwoord blijft voor mij nog onvindbaar, Ik zal in elk geval het artikel over de poliep weer aanpassen. -- martix (overleg) 3 mei 2019 09:21 (CEST)

Zoals Zwitser123 het leest, ervaar ik het ook: de term bindweefselvorming kan zowel op nieuwvorming als op hervorming duiden, terwijl verbindweefseling enkel op een verandering van iets bestaands kan wijzen. Vervanging van het gewraakte woord door iets anders kan dus ten koste gaan van de nauwkeurigheid.

Door de stapeling van de prefixen ver- en bind- en de suffixen -el en -ing is 'verbindweefseling' niet het allerfraaiste woord, maar het voldoet gewoon aan de woordvormingsregels. Persoonlijk lees ik liever over 'de verputdekseling van de training in Bakoe' en de 'verstoethaspeling door Google Translate' dan over 'het putdekselincident' en 'de mindere vertaalprestaties'. Es lebe die Fundgrube der Niederländische Sprache! — bertux 3 mei 2019 09:38 (CEST)

Pinkhof Geneeskundig woordenboek uit 2012 geeft bij het lemma fibrotisch (p. 470) : 'verbindweefseld, verlittekend, m.b.t. degeneratie met woekerend bindweefselvorming (fibrose).' Wimpus (overleg) 3 mei 2019 09:39 (CEST)

bertux, Wimpus, ook dank voor de toelichting(en); ik ben wat onthand nu ik niet mijn eigen Pinkhof kan raadplegen; het citaat hierboven duidt ook 'verbindweefseld' als vervoeging. Zelf had ik – nog ongewis of niet voldoende zeker was van het feit dat het gewoon correct Nederlands is, én (kennelijk) gangbaar medisch taalgebruik – de zin(nen) met daarin "(..) verbindweefselt deze (..)" vervangen door:

Wanneer deze blaar langere tijd aanwezig is, vergroeit deze tot bindweefsel. Deze bindweefselvorming, tezamen met vochtophoping wordt poliep genoemd.

Doordat ik daar 'vergroeit' heb gebruikt, concludeer ik uit bovenstaande uitleg en duiding dat ik daar geen betekenisvervalsing heb gepleegd. Dat is echter niet het geval voor het vervangen van "verbindweefseling", en heb dit hierbij hersteld (met verwijzing/wikilink tussen haakjes naar 'fibrose', dat – zo maak ik uit het bovenstaande op – wel synoniem is). Als er toch nog iets aan schort, verneem ik het graag (of zie ik de correcties graag terug in het artikel. Nogmaals dank aan allen (en alvast een goed weekend) -- martix (overleg) 3 mei 2019 10:31 (CEST)

@Matrix: Fibrose wordt gebruikt om een woekering van bindweefsel aan te duiden. Bij normale littekenvorming maken de fibroblasten wel wat extra bindweefsel, maar dat wordt niet fibrose genoemd (zie ook en-wiki en de-wiki). Ik denk dat ons artikel fibrose er met zijn openinszin naast ligt. Een Pinkhof uit de vorige eeuw zegt: "Fibrosis, -se: woekering van bindweefsel" en noemt verschillende samengestelde begrippen zoals kystische pancreas fybrose. Met andere woorden, niet elke verbindweefseling is een fibrose omdat verbindweefseling ook onderdeel kan zijn van een normaal genezingsproces. Zwitser123 (overleg) 3 mei 2019 13:13 (CEST)

Oók dit laatste heb ik nu (volgens mij) gecorrigeerd – wederom dank! -- martix (overleg) 3 mei 2019 19:09 (CEST)

Hoofdletter voor slag of niet?

Als ik schrijf over een oorlog of een militair persoon van de oudheid – dat doe ik wel nog tamelijk vaak ;-) – , dan komt het wel frequent voor dat ik een slag vermeld. Dan weet ik nooit goed of ik nu wel of niet een hoofdletter aan het woord 'slag' moet geven; soms zie ik het met, soms zonder hoofdletter. In het Engels wordt het woord 'slag' ('battle' dus) wel altijd met hoofdletter geschreven. Zou iemand mij willen helpen hierover? Alvast bedankt! Leonidas1206 (overleg) 2 mei 2019 18:53 (CEST)

Hoi Leonidas1206, volgens zowel de Taalunie (p. 108) als Onze Taal schrijf je slag in de Slag bij Waterloo, de Slag bij Nieuwpoort enz. met een hoofdletter. In de twee edities van de Dikke Van Dale die ik hier thuis heb staan, uit 1992 en 2005, wordt slag echter consequent met een kleine letter gespeld (de slag bij Waterloo, de slag bij Nieuwpoort, de slag bij Salamis, de slag bij Pharsalus enz.). Ik meen dat Van Dale in de nieuwste editie inmiddels ook heeft gekozen voor een hoofdletter in dit soort gevallen, doch die eerdere keuze voor een kleine letter verklaart in elk geval wel waarom je bij je bronnenonderzoek beide schrijfwijzen tegenkomt. Maar hoe dan ook, gezien die twee eerdergenoemde taaladviezen lijkt me een hoofdletter tegenwoordig de meest aangewezen keuze. Een nachtelijke groet, Matroos Vos (overleg) 3 mei 2019 04:37 (CEST)

Bedankt! Leonidas1206 (overleg) 4 mei 2019 12:14 (CEST)

De bicondylaire stand van het dijbeen

Er is helaas geen artikel die 'bicondylair' toelicht en met Google kom er ook niet zo snel achter. Het staat in bipedie. Het heeft iets met 'O-benen' en 'X-benen' te maken.Smiley.toerist (overleg) 4 mei 2019 10:11 (CEST)

Zie ook condylus. Ook bicondilair en bicondilaire. VanBuren (overleg) 4 mei 2019 13:07 (CEST)

(na bwc) Bijvoorbeeld hier, hier, hier en hier kun je meer informatie vinden over de bicondylaire hoek van het dijbeen. Aangezien het hier eerder om de uitleg van een vakterm dan om een taalkundige kwestie gaat, denk ik dat de collega's in het Biologiecafé en het Medisch café je overigens een stuk beter van dienst kunnen zijn. Succes, Matroos Vos (overleg) 4 mei 2019 13:32 (CEST)

Na het bestuderen van de bronnen: betekend 'bicondylair' dat het dijbeen naar binnen is gericht. Vooral het schema in dit artikel is verhelderend. Een beeld zegt vaak veel meer dan een uitgebreide woordenbrij. Het gebruik van de deelzin 'is het gevolg van' is verwarrend. Het hoogteverschil lijkt mij niet echt relevant, maar meer een gevolg van. Dat de hoek de 'condylus medialis femoris' in het bekken zit veel verticaler is, is belangrijk omdat dit de bewegingsmogelijkheden bepaald. (en beter is om de verticale druk van het rechtop lopen te weerstaan) (zie File:Primatenskelett-drawing-transparent.png voor verschillen) Voor een aap in de bomen heeft meer nut om het been zijwaarts te kunnen plaatsen. ik ga even vragen in de Biologiecafé.Smiley.toerist (overleg) 4 mei 2019 21:49 (CEST)

Vlak bij/Vlakbij

Als ik de het in de bewerkingssamenvatting genoemde artikel lees krijg ik stellig de indruk dat het hier vlak bij moet zijn. Vlak bij wordt als twee woorden geschreven als het voorzetsel (bij) bij een erop volgende woordgroep (met een zelfstandig naamwoord), een eigennaam of een persoonlijk voornaamwoord hoort. Badhoevedorp en Schiphol zijn eigennamen toch? Milliped (overleg) 7 mei 2019 23:16 (CEST)

Je hebt helemaal gelijk, het moet inderdaad vlak bij Badhoevedorp en Schiphol zijn. Hier kun je overigens ook nog het gelijkluidende advies van de Taalunie lezen. Grappig genoeg is zelfs de eerbiedwaardige Dikke Van Dale (in elk geval in de voorlaatste editie, uit 2005) het spoor soms bijster. Zo zou een brugwachtershuisje een huisje vlakbij een brug ten behoeve van de brugwachter zijn. Foei! — Matroos Vos (overleg) 8 mei 2019 01:08 (CEST)

Ik meende trouwens dat een brug er is ten behoeve van kruisend verkeer, of ten behoeve van voetvolk dat geen natte voeten wil halen, om maar wat te noemen. Maar er zijn dus ook bruggen ten behoeve van de brugwachter? Omdat hij anders maar werkloos is? — Mar(c). ^[O] 8 mei 2019 01:22 (CEST)

Jazekers, de NS heeft ooit zelfs een brug gebouwd louter en alleen om deze inmiddels wat vergeten brugwachter van een fatsoenlijke schrijfplek te voorzien. — Matroos Vos (overleg) 8 mei 2019 02:55 (CEST)

(na bwc) Dat klopt helemaal. 'Vlak bij' is een combinatie van bijwoord en voorzetsel; het bijwoord vlak zegt hier iets over de voorzetselgroep bij Badhoevedorp en Schiphol (en zonder het bijwoord zou het ook een correcte zin zijn). 'Vlakbij' aan elkaar is een opzichzelfstaand bijwoord van plaats ("Badhoevedorp en Schiphol liggen vlakbij"). Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 8 mei 2019 01:13 (CEST)

Vertaling van vernacular dance naar het Nederlands

Ik ben het Engelstalige artikel over collegiate shag aan het vertalen. Nu wordt die dans omschreven als een vernacular dance, wat zoveel wil zeggen als dat het een niet officieel gereguleerde dans was, maar een dans die buiten de dansscholen om is ontstaan. Ik citeer de Engelstalige Wikipedia over vernacular dance: "Vernacular dances are dances which have developed 'naturally' as a part of 'everyday' culture within a particular community. In contrast to the elite and official culture, vernacular dances are usually learned naturally without formal instruction". Ik heb met andere vertalers overlegd en we zijn op een aantal opties gekomen voor de vertaling, zoals regionale dans, streekdans, volksdans, niet-klassieke dans en informele dans. Zelf neig ik naar informele dans, maar wat vinden jullie hiervan?89.98.25.168 14 mei 2019 13:25 (CEST)

De meest letterlijke vertaling is denk ik 'inheems'. 'Inheemse dans' dus, of 'lokale dans'? — Matroos Vos (overleg) 14 mei 2019 13:45 (CEST)

Het door jou reeds geopperde 'volksdans' zou op zich ook een goede vertaling kunnen zijn, als antoniem van 'kunstdans', omdat je daarmee het natuurlijke van die dansvorm benadrukt. Bij het woord 'volksdans' denk ik echter al snel aan de klompendans, terwijl vernacular dance veel meer is dan dat. Wellicht is 'volkse dans' dan een betere vertaling?

En je zou het ook nog letterlijk kunnen vertalen als 'vernaculaire dans', met een korte uitleg daarbij. Ik kom het woord 'vernaculair' weliswaar niet tegen in de reguliere Nederlandse woordenboeken, maar in bijvoorbeeld de mediëvistiek wordt de term gebruikt om teksten in de eigen volkstaal aan te duiden, dit in tegenstelling tot teksten in het Latijn, die gedurende de middeleeuwen als steeds onnatuurlijker – i.e. kunstmatiger – werden geapprecieerd. — Matroos Vos (overleg) 14 mei 2019 17:27 (CEST)

Zou het Meertens Instituut hier geen raad kunnen geven? Paul Brussel (overleg) 14 mei 2019 17:59 (CEST)

Je zou ook kunnen vertalen als "streekgebonden". Vincent Steenberg-Overleg 14 mei 2019 18:53 (CEST)

Hoewel 'vernaculaire' misschien technisch gezien correct is, denk ik niet dat de gemiddelde Nederlandse lezer weet wat dat is. Ik heb nog eens zitten nadenken en denk nu aan 'dans van de straat'. Hoewel je daarbij misschien geneigd bent aan streetdance te denken, wordt het ook gebruikt voor andere dansvormen, zoals urban dance, acrobatiek en salsa. Ik denk dat dit wellicht de lading dekt. Wat vinden jullie?Paarsevertaler (overleg) 16 mei 2019 11:10 (CEST)