Willem Everts (1827-1900)

Willem Everts
Willem Everts, in 1891 te Rolduc gefotografeerd door de gerenommeerde Franse fotograaf Jules David
Geboren	Horst, 8 maart 1827
Overleden	Roermond, 8 juni 1900
Partij	katholiek, Bahlmanniaan ('Centrum')
Religie	Rooms-Katholiek
Titulatuur	mgr. dr.
Functies
1893-1900	lid Tweede Kamer der Staten-Generaal
	erekamerheer van paus Pius IX (1877) en paus Leo XIII (1893)
Portaal    Politiek

Willem Everts (Horst, 8 maart 1827 - Roermond, 8 juni 1900) was een Nederlands geestelijke, docent, onderwijskundige en politicus.

Biografie

Willem Everts werd in 1827 te Horst/Sevenum in Noord-Limburg geboren in een aanzienlijke familie. Hij was een zoon van Pieter Everts, politicus (in 1827 assessor, vanaf 1830 burgemeester van Horst en Sevenum, vanaf 1837 burgemeester van Sevenum) en Maria Geertrui Houben (winkelierster, later 'grondeigenares'). Zijn middelbare schoolopleiding volgde hij vanaf 1838 grotendeels aan het kleinseminarie van Rolduc, waar hij in 1848 zijn opleiding afrondde met de tweejarige leergang 'Philosophie'. Na enkele jaren studie aan het grootseminarie te Roermond, werd hij in 1851 aldaar tot priester gewijd. Datzelfde jaar werd hij, 24 jaar oud, te Rolduc aangesteld als leraar in de retorica, klassieke en moderne talen. Zoals in die tijd gebruikelijk was op prestigieuze internaten, was de voertaal Frans, indien mogelijk ook in de klas. Van 1868 tot 1893 was hij tevens directeur van de instelling. In die jaren schreef hij een handboek voor het literatuuronderwijs dat tot ver in de twintigste eeuw herdrukt zou worden. Hij speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van Rolduc als onderwijsinstelling.

Vanaf 1851 was Willem Everts lid van de Staatscommissie voor het Voorbereidend Hoger Onderwijs (VHO). Op 8 mei 1887 verleende de Katholieke Universiteit Leuven hem de graad van doctor honoris causa in de letteren en wijsbegeerte. Na zijn pensionering in 1893 werd hij gekozen tot rooms-katholiek afgevaardigde voor het district Roermond naar de Tweede Kamer. Hij zou kamerlid zijn van 14 november 1893 tot 19 maart 1894 en van 16 mei 1894 tot zijn overlijden; de eed legde hij in zijn paarse prelatenmantel af. Zijn voorganger in die functie was Gustave Ruijs de Beerenbrouck. In de Tweede Kamer was hij voor het katholieke volksdeel een bescheiden woordvoerder in onderwijszaken, die beknopt, maar ook wat poëtisch sprak. In 1897 werd hij zonder stemming door het district Roermond herkozen.

Mgr. Everts was lid van de Nederlandse Maatschappij van Letterkunde en van de Koninklijke Vlaamsche Academie. Hij werd in 1883 benoemd tot kanunnik bij het kathedraal kapittel van het Bisdom Roermond. Hij werd twee maal verheven tot pauselijk erekamerheer en huisprelaat, per 1 januari 1877 door paus Pius IX, in 1893 door paus Leo XIII. In 1891 benoemde koningin Emma hem tot ridder in de Orde van de Nederlandsche Leeuw.

Relatie met de familie Alberdingk Thijm

Everts was nauw bevriend met de toonaangevende katholieke literator en emancipator Joseph Alberdingk Thijm (1820-1889) te Amsterdam, die hij regelmatig 's zomers bezocht op zijn buiten Heuvelrust in Hilversum. Het contact, dat zich in een uitvoerige briefwisseling vertaalde, was in 1855 gelegd door een wederzijdse vriend, de architect Pierre Cuypers (1827-1921), later Thijms zwager.

Alle drie zonen van Thijm, de latere Jezuitenpater Jan Alberdingk Thijm (1847-1926), de latere koopman Frank Alberdingk Thijm (1854-1925) en de latere schrijver Karel Alberdingk Thijm (1862-1954), brachten enige jaren als scholieren door in het katholieke jongensinternaat dat aan Rolduc verbonden was, respectievelijk van 1859 tot 1865, van 1866 tot 1869, en van 1875 tot 1878, in het laatste geval dus onder Everts' hoede.

Karel werd door Everts wegens vergaand wangedrag voortijdig uit Rolduc verwijderd en zou zijn internaatservaringen later, onder zijn schrijverspseudoniem Lodewijk van Deyssel, verwerken in zijn scandaleuze tweede roman, De Kleine Republiek (1889). In het verhaal komt ook Everts uitvoerig voor, onder het pseudoniem van 'meneer Stigge', als een van de weinige bewoners overigens in vrij positieve zin. Ook speelde Everts daardoor een rol in enkele romans van Karels met haar broer gebrouilleerde zuster Catharina Alberdingk Thijm (1848-1908).

Bronnen, noten en/of referenties

• De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van www.parlement.com. Overname was tot 1 februari 2016 toegestaan met bronvermelding.
• Rode, H. van (1916): Rolduc, schetsen en herinneringen Amsterdam 1916, p. 63-65.
• Alberdingk Thijm (1921): 'Herdenking Prof. Willem Everts', Rolduc's Jaarboek, I (1921), p. 70-73.
• Heyst, M.G.M.A. van (1982): Album promotorum Limburgensium, 1600-1980. Voorlopige lijst van Limburgse doctores. Een genealogische bijdrage tot de geschiedenis van de wetenschapsbeoefening in Nederlands-Limburg. Maastricht (Stadsbibliotheek Maastricht).
• Simonis, Jan G.C. (2001): Zielzorgers in het Bisdom Roermond, 1840-2000. Sittard (Stichting Charles Beltjens). ISBN 90-72459-52-0

Over de relatie van Everts met de familie Alberdingk Thijm:

• Sassen, F.: 'Lodewijk van Deyssel en Rolduc', Rolduc's Jaarboek, XXXII (1952), p. 107-123 (m.n. p. 108-109, 121-123).
• Wijnen, L.W.: 'Karel Alberdingk Thijm in de Kleine Republiek', Rolduc's Jaarboek, XXXVIII (1958), p. 46-68.
• Deyssel, L.van: Gedenkschriften (bez. door H.G.M.Prick, oorspr. 1924) (Zwolle 1962), deel I, p. 196-222 (m.n. p. 196-197).
• Prick, H.G.M.: 'Nawoord', in: L. van Deyssel, De kleine Republiek (Den Haag 1975), p. 1-25 (m.n. p. 16-18).
• Deyssel, L.van: De wereld van mijn vader (bez. door H.G.M.Prick, oorspr. anonieme uitgave 1893) (Amsterdam 1986), p. 171-195.
• Geurts, P.A.M.: 'Willem Everts, directeur van Rolduc, in enkele romans van Catharina Alberdingk Thijm', De Maasgouw, CV (1986) no.1, p. 34-41.
• Prick, H.G.M.: Jongenslief en jongensleed. Karel Alberdingk Thijm als leerling van de kostschool Rolduc. Lodewijk van Deyssel als auteur van De Kleine Republiek (Nijmegen 1989), p. 5.
• Geurts, P.A.M.: 'Enkele minder bekende Limburgse vrienden van Jozef Albert Alberdingk Thijm', Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg, CXXVI (1990), p. 165-167.
• Prick, H.G.M.: In de zekerheid van eigen heerlijkheid. Het leven van Lodewijk van Deyssel tot 1890 (Amsterdam 1997), p.145-189.

---