Franz Cumont

François ("Franz") Valéry Marie Cumont (Aalst, 3 januari 1868 - Sint-Pieters-Woluwe, 20 augustus 1947) was een Belgisch klassiek filoloog, godsdiensthistoricus, epigraficus, archeoloog, hoogleraar en museumconservator. Hij was gespecialiseerd in de studie van de oosterse religies van de Late oudheid en meer in het bijzonder het Mithraïsme en de Mithrasmysteries.

Levensloop

Studies

Cumont volgde middelbaar onderwijs aan het Koninklijk Atheneum van Brussel (1878-1884) en ging daarna letteren en wijsbegeerte studeren aan de Rijksuniversiteit van Gent. Hij doctoreerde in 1887 en ging daarna rechten studeren. Het daaropvolgende jaar specialiseerde hij zich verder in de klassieke filologie en de archeologie in Bonn, Berlijn en Wenen en besloot zijn studies aan de École pratique des hautes études in Parijs.

Academische loopbaan

Na zijn studies werd Cumont docent aan de universiteit van Gent en werd er in 1896 benoemd tot hoogleraar. Cumont doceerde er de vakken Historische kritiek toegepast op de oudheid en Filologische oefeningen Grieks. In 1899 werd Cumont eveneens conservator van het Jubelparkmuseum in Brussel.

In 1910 weigerde de katholieke minister van Kunsten en Wetenschappen, Edouard Descamps, om de benoeming van Cumont voor de leerstoel Romeinse geschiedenis goed te keuren. Cumont zag de weigering als een religieuze inmenging in de interne universitaire organisatie en nam ontslag op het moment dat Descamps de benoeming van de katholiek Roersch goedkeurde. In 1912 nam Cumont eveneens ontslag als conservator in Brussel en vestigde zich Rome waar hij zich volledig wijdde aan de studie van de oosterse godsdiensten in de Romeinse oudheid.

Cumont was lid van de Académie royale de Belgique de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en tal van andere Europese academiën. Hij was doctor honoris causa aan de universiteiten van Aberdeen, Brussel, Oxford, Parijs, Cambridge, Dublin en Leuven.

In 1939 was Cumont de eerste voorzitter van de raad van beheer van de Academia Belgica in Rome. In 1947, net voor zijn dood schonk hij zijn volledige bibliotheek aan de academie die het Fonds Franz Cumont oprichtte. Na zijn dood werd een gedeelte van zijn correspondentie door zijn familie geschonken en in 1997 werd de rest overgedragen aan de Academia Belgica.

Cumont was voorzitter van het zesde internationale congres der godsdienstgeschiedenis in Brussel dat in 1935 plaatsvond.

Cumont als archeoloog

Rond 1900 begon Cumont archeologische tochten te maken doorheen Anatolië, Mesopotamië, het gebied Pontus, Klein-Armenië, Syrië en Tripolis. In 1922 en 1923 was Cumont de eerste persoon die opgravingen deed in Dura Europos in het oosten van Syrië, dat pas terug ontdekt was in 1920 door Britse soldaten. Hij vond er ruïnes van hellenistische tempels, een Mithras-heiligdom en een synagoge met muurschilderingen. Een andere belangrijk studieobject van hem was de tempel gelegen onder de basiliek San Clemente te Rome.

Prijzen en eerbetoon

In 1936 won Cumont de Francquiprijs in de Humane Wetenschappen. In het Academiënpaleis staat een borstbeeld uit 1956 van Eugène De Bremaecker. Naar aanleiding van de 50ste verjaardag van zijn overlijden richtte de Koninklijke Bibliotheek van België een colloquium in over het syncretisme in de Oudheid in de gebieden aan de Middellandse Zee.

Werken

• Textes et monuments figurés relatifs aux mystères de Mythra ,2 delen, Brussel, 1894-1900, vertaald in het Engels in 1903
• Les mystères de Mythra, Brussel, 1900, eveneens vertaald in het Duits
• Le Taurobole et le culte de Bellone, Brussel, 1901
• Voyage d'exploration archéologique dans le Pont et la petite Arménie, Brussel, 1906
• Les religions orientales dans le paganisme romain, Parijs, 1907, vertaald in het Engels, Duits en Italiaans
• Astrology and Religion among the Greeks and the Romans, New York, 1912
• Comment la Belgique fut romanisée, Brussel, 1919
• Juliani imperatoris epistulae, leges, poematia fragmenta varia, samen met Joseph Bidez, Parijs, 1922
• After-Life in Roman Paganisme, lezingen aan de Yale University, 1922
• Les fouilles de Salihiyeh sur l'Euphrate, Parijs, 1923
• Le temple aux gradins d'couvert à Salihiyeh et ses incriptions, Parijs, 1923
• Les fouilles de Doura-Europos, Parijs, 1926
• Deux autels de Phénicie, Parijs, 1927
• Un sarcophage d'enfant trouvé è Beyrouth, Parijs, 1929
• L'Egypte des astrologues, Brussel, 1937
• Les mages hellénisés, samen met Joseph Bidez, 2 delen, Parijs, 1938
• Recherches sur le symbolisme funéraire des Romains, Parijs, 1942
• Lux perpetua, Parijs, 1949 (postuum)

Bibliotheca Cumontiana

• F. Cumont, Lux perpetua, B. Rochette, A. Motte (eds.), Turnhout, Brepols Publishers, 2010, ISBN 978-88-8419-423-7
• F. Cumont, Les religions orientales dans le paganisme romain, C. Bonnet, F. Van Haeperen (eds.), Turnhout, Brepols Publishers, 2010, ISBN 978-88-8419-289-9

Externe links

• Website over Cumont (UGent)
• Biografie bij BeStor
• Lijst van publicaties van F. Cumont (Annelies Lannoy & Danny Praet, 2013)

Literatuur

• Danny Praet, Cumont, Franz (1868-1947), UGentMemorie. Laatst gewijzigd 27 januari 2016
• Danny Praet, "L'Affaire Cumont: Idéologies et politique académique à l'Université de Gand au cours de la Crise Moderniste", in: Danny Praet en Corinne Bonnet (red.), Science, Religion and Politics During the Modernist Crisis, 2017, p. 339-402
• Corinne Bonnet, La vie et l'œuvre de Franz Cumont: introduction biographique , in: La correspondance scientifique de Franz Cumont conservée à l'Academia Belgica de Rome, 1997, p. 1-67
• Jacques Duchesne-Guillemin, Cumont, Franz Valéry Marie, in Encyclopedia Iranica, vol. VI, fasc. 5, 1993, p. 454-455
• Franz De Ruyt, Franz Valéry Marie Cumont , in: Biographie Nationale, 1976, vol. 39, p. 211-222
• Gabriël Sanders, Franz Cumont, in Nationaal Biografisch Woordenboek, deel 1, 1964, kol. 361-366
• Pieter Lambrechts en Gabriël Sanders, Franz Cumont, in: Theo Luykx (red.), Rijksuniversiteit te Gent. Liber memorialis, 1913-1960, vol. 1-1, 1960, p. 93-112
• Louis Canet, "Préface", in: Franz Cumont, Lux Perpetua, 1949, p. vii-xxx
• Franz De Ruyt, Het vorstelijk geschenk van Franz Cumont, in: Streven, 1947-48, p. 182-186