Ariane 5
De Ariane 5 is de vijfde generatie draagraketten van het Arianeprogramma. De Ariane 5 werd ontwikkeld door ESA, de bouw ligt tegenwoordig in handen van ArianeGroup en de raket wordt geëxploiteerd door Arianespace die ze gebruikt om commerciële kunstmanen te lanceren. De Ariane 5 wordt in Europa in delen gebouwd, waarna hij naar Frans-Guyana wordt verscheept en daar wordt geassembleerd. Vervolgens wordt hij gelanceerd vanaf platform ELA-3 op het Centre Spatial Guyanais (CSP) bij Kourou.
Het is in tegenstelling tot de andere Arianes een tweetrapsraket. Hij was gebruiksklaar vanaf 1998 en heeft sinds 2003 alle vluchten van de Ariane 4 overgenomen. De Ariane 5 wordt aangedreven door een Vulcain-raketmotor. Deze wordt aangedreven door 130 ton zuurstof en 26 ton waterstof. De Ariane 5 heeft ook twee boosters, vastebrandstofmotoren van 30 meter lang, die 90% van het startvermogen van de Ariane 5 leveren.
De Ariane 5 kan grotere ladingen aan dan zijn voorganger de Ariane 4 en andere commerciële raketten. Om de concurrentie voor te blijven, wordt ook het draagvermogen sterk verbeterd (van 7400 kg tot een 12.000 kg in 2006). Oorspronkelijk was het ook de bedoeling dat de Hermes (een soort Spaceshuttle van de ESA) gebruik zou maken van de Ariane 5, maar dit project is stopgezet
Feiten
- Er bestaan verschillende uitvoeringen van de Ariane 5; de uitvoering is afhankelijk van de lading
- Hoogte: 45 tot 55,9 meter
- Maximale diameter: 5,4 m
- Maximale kracht opgewekt bij de start: 10.600 kN
- Massa bij start : 710 tot 718 ton
- Maximale lading voor Geostationary Transfer Orbit (GTO) : 10 ton (mogelijk in 2015 tot 12 ton)
- GTO: d.i. even snel als de aarde (circa 3,07 km/s), op 35.785 km hoogte en bijgevolg beweegt de satelliet niet ten opzichte van de aarde.
- Maximale lading voor low Earth orbit (LEO): Meer dan 18 ton
- LEO: d.i. tussen ongeveer 350 en 1400 km boven het aardoppervlak, met een snelheid van ongeveer 8 km/s, waardoor een volledige omgang rond de Aarde circa 90 minuten duurt.
- De motorgondel (het deel van de raket waar de motor in hangt) is een ontwerp van Airbus Defence and Space Netherlands B.V. in Leiden en wordt geproduceerd door Fokker Aerostructures in Hoogeveen.
- De Ariane 5 kan twee satellieten gelijktijdig lanceren. Dit is mogelijk door de SYLDA-satellietadapter. Die wordt over de onderste satelliet geplaatst zodat daar bovenop nog een satelliet geplaatst kan worden.
Geschiedenis
- 31 januari 1985 - De ESA-raad komt op ministerieel niveau samen in Rome. Er wordt besloten om verder te gaan met de ontwikkeling van een nieuwe generatie draagraketten.
- 9 november 1987 - De lidstaten van de ESA gaan akkoord om verder te gaan met het Ariane 5-programma.
- 18 juni 1988 - De Ariane 4 maakt zijn eerste testvlucht.
- juli 1990 - Eerste test ontsteking van de cryogene hoofdmotor in Frankrijk.
- februari 1994 - Kritisch ontwerp Ariane 5 compleet.
- oktober 1995 - De ESA raad komt op ministerieel niveau bijeen in Toulouse, en besluit verder te investeren om het draagvermogen te vergroten.
- 4 juni 1996 - De eerste vlucht van de Ariane 5 (testvlucht 501) mislukt. Dit kwam doordat er softwarecomponenten uit Ariane 4 waren hergebruikt, die eigenlijk de capaciteiten van de Ariane 5 niet aankonden.
- 30 oktober 1997 - Tweede testvlucht is een (gedeeltelijk) succes.
- 21 oktober 1998 - Ariane 5 is klaar voor operationeel gebruik nadat testvlucht 503 slaagt.
- 11 december 2002 - De eerste vlucht van de Ariane 5 ECA eindigt na drie minuten met de zelfvernietiging van de raket. Deze zelfvernietiging vond plaats omdat de Ariane uit koers was geraakt door een probleem met de software.
- 12 februari 2005 - De Ariane 5 ECA brengt onder meer de Nederlandse satelliet Sloshsat FLEVO in de ruimte.
- 11 augustus 2005 - De telecommunicatiesatelliet Thaicom 4 wordt 28 minuten na de start succesvol uitgezet. Thaicom 4 is eigendom van het Thaise bedrijf Shin Satellite, en zal voornamelijk gebruikt worden voor internet- en multimediaverbindingen tussen Zuidoost-Azië, Australië en Nieuw-Zeeland. De satelliet weegt 6,5 ton, en heeft een verwachte levensduur van 12 jaar.
- 29 september 2017 - Al 81 vluchten op rij is de Ariane 5 succesvol.
- 25 januari 2018 - Tijdens vlucht VA241 ondervond de Ariane 5 een anomalie. Kort nadat de eerste trap was afgestoten ging de telemetrie verloren. De CEO van Arianespace, Stéphane Israël, gaf enige tijd na het verliezen van het contact een persconferentie waaruit bleek dat met het ergste rekening werd gehouden. Er was op dat moment ook geen contact met de satellieten SES-14 en Al Yah 3. Uiteindekijk bleek dat de raket beide satellieten in een baan om de aarde had afgezet maar dat de baan 20 graden in plaats van de geplande 3 graden van de evenaar afweek[1]. Dit betekende dat de lancering als een gedeeltelijke mislukking gezien moet worden. Het had ook als gevolg dat Al Yah 3 meer eigen brandstof kwijt is aan het corrigeren van de koers. Dit gaat ten koste van de levensduur van de satelliet. SES-14 heeft dat probleem niet vanwege een elektrisch propulsiesysteem dat door de zonnepanelen kan worden gevoed. Het bereiken van de juiste baan duurt wel een maand langer. Arianespace heeft een door ESA gecoördineerd onderzoeksteam in het leven geroepen. Volgende lanceercampagnes werden niet gestaakt. Na een week was zeker dat de afwijking van 17 graden het gevolg was van een fout in de programmering van de boordcomputer. De programmering was voor het eerst gedaan door moederbedrijf ArianeGroup, een jointventures van Safran en Airbus die de raket bouwen. Dit bedrijf had nagelaten de software te dubbelchecken zoals Arianespace dat eerder deed.
- VA244 op 25 juli 2018 was de laatste Ariane 5-vlucht in de ES-configuratie.
- Op 25 september 2018 werd VA243, de honderdste Ariane 5 gelanceerd.
Varianten
De Ariane 5G is de eerste versie van de Ariane 5-raket. Deze raket had een Vulcain-raketmotor voor zijn eerste trap. De tweede trap bestond uit een Aestus-motor, die werkt op een hypergole brandstofmix. De Ariane 5G kon 5.970 kilogram in een geostationaire baan lanceren, maar dit werd na de eerste kwalificatievluchten verhoogd tot 6.640 kilogram.
De Ariane 5G+ had een verbeterde tweede trap, en kon tot 6950 kilogram in een geostationaire baan lanceren. De Ariane 5G+ heeft maar 3 vluchten gemaakt in 2004.
De Ariane 5GS maakt voor zijn eerste trap gebruik van een Vulcain 2-motor.
De Ariane 5 ECA (Evolution Cryotechnique type A) maakt voor zijn eerste trap gebruik van de Vulcain 2-motor en heeft een nieuwe ESC-A (Etage Supérieur Cryogénique-A)-tweede trap. Deze tweede trap maakt gebruik van een cryogene brandstofmix van vloeibare waterstof en vloeibare zuurstof. De HM7B-motor van de tweede trap werd ook al voor de Ariane 2, 3 en 4 gebruikt.
De Ariane 5 ES (Evolution Storable) werd onder meer gebruikt om het ATV-ruimteschip te lanceren. Deze maakte gebruik van dezelfde verbeteringen in de eerste trap van de Ariane5ECA, maar omdat de ATV naar een lage baan gelanceerd wordt, heeft de Ariane 5 ES-ATV geen verbeterde tweede trap. Geschat wordt dat de Ariane 5 ES tot 21.000 kilogram in een lage baan om de aarde kon lanceren. Behalve vijf ATV’s werden er ook Galileo-satellieten mee gelanceerd. De laatste vlucht met deze configuratie was op 25 juli 2018.
Lijst van Ariane 5-lanceringen
| Datum en tijdstip (UTC) |
vluchtnr. | variant | serienummer | lading | resultaat | # |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1996-06-04 12:34:06 | V-88[2] | 5G | 501 | Cluster | mislukt |
1 |
| 1997-10-30 13:43:00 | V-101 | 5G | 502 | MaqSat-H, TEAMSAT, MaqSat-B, YES | gedeeltelijk mislukt[3] |
2 |
| 1998-10-21 16:37:21 | V-112 | 5G | 503 | MaqSat 3, ARD | voltooid |
3 |
| 1999-12-10 14:32:07 | V-119 | 5G | 504 | XMM-Newton | voltooid |
4 |
| 2000-03-21 23:28:19 | V-128 | 5G | 505 | INSAT-3B, AsiaStar | voltooid |
5 |
| 2000-09-14 22:54:07 | V-130 | 5G | 506 | Astra 2B, GE-7 | voltooid |
6 |
| 2000-11-16 01:07:07 | V-135 | 5G | 507 | PAS-1R, Amsat P3D, STRV 1C, STRV 1D | voltooid |
7 |
| 2000-12-20 00:26:00 | V-138 | 5G | 508 | Astra 2D, GE-8, LDREX | voltooid |
8 |
| 2001-03-08 22:51:00 | V-140 | 5G | 509 | Eurobird 1, BSAT-2a | voltooid |
9 |
| 2001-07-12 22:58:00 | V-142 | 5G | 510 | Artemis, BSAT-2b | gedeeltelijk mislukt[4] |
10 |
| 2002-03-01 01:07:59 | V-145 | 5G | 511 | Envisat | voltooid |
11 |
| 2002-07-05 23:22:00 | V-153 | 5G | 512 | Stellat 5, N-Star c | voltooid |
12 |
| 2002-08-28 22:45:00 | V-155 | 5G | 513 | Atlantic Bird 1, Meteosat 8 | voltooid |
13 |
| 2002-12-11 22:22:00 | V-157 | 5ECA | 517 | Hot Bird 7, Stentor | mislukt[5] |
14 |
| 2003-04-09 22:52:19 | V-160 | 5G | 514 | INSAT-3A, Galaxy 12 | voltooid |
15 |
| 2003-06-11 22:38:15 | V-161 | 5G | 515 | Optus and Defence C1, BSAT-2c | voltooid
|
16 |
| 2003-09-27 23:14:46 | V-162 | 5G | 516 | INSAT-3E, eBird 1, SMART-1 | voltooid |
17 |
| 2004-03-02 07:17:44 | V-158 | 5G+ | 518 | Rosetta | voltooid |
18 |
| 2004-07-18 00:44:00 | V-163 | 5G+ | 519 | Anik F2 | voltooid |
19 |
| 2004-12-18 16:26:00 | V-165 | 5G+ | 520 | Helios 2A, Essaim 1, 2, 3, 4, PARASOL, Nanosat 01 | voltooid |
20 |
| 2005-02-12 21:03:00 | V-164 | 5ECA | 521 | XTAR-EUR, Maqsat-B2, Sloshsat | voltooid |
21 |
| 2005-08-11 08:20:00 | V-166 | 5GS | 523 | Thaicom 4 | voltooid |
22 |
| 2005-10-13 22:32:00 | V-168 | 5GS | 524 | Syracuse 3A, Galaxy 15 | voltooid |
23 |
| 2005-11-16 23:46:00 | V-167 | 5ECA | 522 | Spaceway F2, TELKOM-2 | voltooid |
24 |
| 2005-12-21 22:33:00 | V-169 | 5GS | 525 | INSAT-4A, Meteosat 9 | voltooid |
25 |
| 2006-03-11 22:32:50 | V-170 | 5ECA | 527 | Spainsat, Hot Bird 7A | voltooid[6] |
26 |
| 2006-05-26 21:09 | V-171 | 5ECA | 529 | Satmex 6, Thaicom 5 | voltooid[7] |
27 |
| 2006-08-11 22:15 | V-172 | 5ECA | 531 | JCSAT-10, Syracuse 3B | voltooid[8] |
28 |
| 2006-10-13 20:56:00 | V-173 | 5ECA | 533 | DirecTV-9S, Optus D1, LDREX-2 | voltooid[9] |
29 |
| 2006-12-08 22:08:00 | V-174 | 5ECA | 534 | WildBlue 1, AMC-18 | voltooid[10] |
30 |
| 2007-03-11 22:03 | V-175 | 5ECA | 535 | Skynet 5A, INSAT-4B | voltooid[11] |
31 |
| 2007-05-04 22:29 | V-176 | 5ECA | 536 | Astra 1L, Galaxy 17 | voltooid[12] |
32 |
| 2007-08-14 23:44 | V-177 | 5ECA | 537 | Spaceway-3, BSAT-3A | voltooid[13] |
33 |
| 2007-10-05 22:02 | V-178 | 5GS | 526 | Intelsat 11, Optus D2 | voltooid[14] |
34 |
| 2007-11-14 22:06 | V-179 | 5ECA | 538 | Skynet 5B, Star One C1 | voltooid[15] |
35 |
| 2007-12-21 21:41 | V-180 | 5GS | 530 | RASCOM-QAF 1, Horizons-2 | voltooid[16] |
36 |
| 2008-03-09 04:03 | V-181 | 5ES | 528 | ATV-1 "Jules Verne" | voltooid[17] |
37 |
| 2008-04-18 22:17 | V-182 | 5ECA | 539 | Star One C2, Vinasat-1 | voltooid[18] |
38 |
| 2008-06-12 22:05 | V-183 | 5ECA | 540 | Turksat 3A, Skynet 5C | voltooid[19] |
39 |
| 2008-07-07 21:47 | V-184 | 5ECA | 541 | Badr-6, ProtoStar I | voltooid[20] |
40 |
| 2008-08-14 20:44 | V-185 | 5ECA | 542 | AMC-21, Superbird 7 | voltooid[21] |
41 |
| 2008-12-20 22:35 | V-186 | 5ECA | 543 | Eutelsat W2M, Hot Bird 9 | voltooid[22] |
42 |
| 2009-02-12 22:09 | V-187 | 5ECA | 545 | Hot Bird 10, NSS-9, Spirale A, Spirale B | voltooid[23] |
43 |
| 2009-05-14 13:12 | V-188 | 5ECA | 546 | Herschel, Planck | voltooid[24] |
44 |
| 2009-07-01 19:52 | V-189 | 5ECA | 547 | TerreStar-1 | voltooid[25] |
45 |
| 2009-08-21 22:09 | V-190 | 5ECA | 548 | JCSAT-12, Optus D3 | voltooid[26] |
46 |
| 2009-10-01 21:59 | V-191 | 5ECA | 549 | Amazonas 2, COMSATBw-1 | voltooid[27] |
47 |
| 2009-10-29 20:00 | V-192 | 5ECA | 550 | NSS-12, Thor 6 | voltooid[28] |
48 |
| 2009-12-18 16:26 | V-193 | 5GS | 532 | Helios 2B | voltooid[29] |
49 |
| 2010-05-21 22:01 | V-194 | 5ECA | 551 | Astra 3B, COMSATBw-2 | voltooid[30] |
50 |
| 2010-06-26 21:41 | V-195 | 5ECA | 552 | Arabsat-5A, COMS-1 | voltooid[31] |
51 |
| 2010-08-04 20:59 | V-196 | 5ECA | 554 | Nilesat 201, RASCOM-QAF 1R | voltooid[32] |
52 |
| 2010-10-28 21:51 | V-197 | 5ECA | 555 | Eutelsat W3B, BSAT-3b | voltooid[33] |
53 |
| 2010-11-26 18:39 | V-198 | 5ECA | 556 | Intelsat 17, HYLAS 1 | voltooid[34] |
54 |
| 2010-12-29 21:27 | V-199 | 5ECA | 557 | Koreasat 6, HispaSat-1E | voltooid[35] |
55 |
| 2011-02-16 21:50 | V-200 | 5ES | 544 | ATV-2 "Johannes Kepler" | voltooid[36] |
56 |
| 2011-04-22 21:37 | VA-201 | 5ECA | 558 | Yahsat 1A, Intelsat New Dawn | voltooid[37] |
57 |
| 2011-05-20 20:38 | VA-202 | 5ECA | 559 | ST-2, GSAT-8 | voltooid[38] |
58 |
| 2011-08-06 22:52 | VA-203 | 5ECA | 560 | Astra 1N, BSAT 3c | voltooid[39] |
59 |
| 2011-09-21 21:38 | VA-204 | 5ECA | 561 | Arabsat 5C, SES 2 | voltooid[40] |
60 |
| 2012-03-23 04:34 | VA-205 | 5ES | 553 | ATV-003 "Edoardo Amaldi" | voltooid[41] |
61 |
| 2012-05-15 22:13 | VA-206 | 5ECA | 562 | JCSat 13, VINASAT-2 | Voltooid |
62 |
| 2012-07-05 21:36 | VA-207 | 5ECA | 563 | Echostar 17, MSG-3 | Voltooid |
63 |
| 2012-08-02 20:54 | VA-208 | 5ECA | 564 | Intelsat 20, HYLAS 2 | Voltooid |
64 |
| 2012-09-28 21:18 | VA-209 | 5ECA | 565 | GSAT-10, Astra 2F | Voltooid |
65 |
| 2012-11-10 21:05 | VA-210 | 5ECA | 566 | Eutelsat 21B, Star One C3 | Voltooid |
66 |
| 2012-12-19 21:49 | VA-211 | 5ECA | 567 | Skynet 5D, Mexsat-Bicentenario | Voltooid |
67 |
| 2013-02-07 21:36 | VA-212 | 5ECA | 568 | Amazonas 3, Azerspace/Africasat-1A | Voltooid |
68 |
| 2013-06-05 21:52 | VA-213 | 5ES | 592 | ATV-4 "Albert Einstein" | Voltooid |
69 |
| 2013-07-25 19:54 | VA-214 | 5ECA | 569 | Alphasat, INSAT-3D | Voltooid |
70 |
| 2013-08-29 20:30 | VA-215 | 5ECA | 570 | Eutelsat-25B/Es’hail-1, GSAT-7 | Voltooid |
71 |
| 2014-02-06 21:30 | VA-217 | 5ECA | 572 | ABS-2, Athena-Fidus | Voltooid |
73 |
| 2014-04-22 22:04 | VA-216 | 5ECA | 571 | Astra-5B, Amazonas-4A | Voltooid |
72 |
| 2014-07-29 23:47 | VA-219 | 5ES | 573 | ATV-5 "Georges Lemaître " | Voltooid |
75 |
| 2014-09-11 22:05 | VA-218 | 5ECA | 593 | MEASAT-3b, Optus 10 | Voltooid |
74 |
| 2014-10-16 21:43 | VA-220 | 5ECA | 574 | Intelsat-30/DLA-1, ARSAT-1 | Voltooid |
76 |
| 2014-12-06 20:40 | VA-221 | 5ECA | 575 | DirecTV-14, GSAT-16 | Voltooid |
77 |
| 2015-04-26 20:00 | VA-222 | 5ECA | 576 | Thor 7, SICRAL-2 | Voltooid[42] |
78 |
| 2015-05-27 21:16 | VA-223 | 5ECA | 577 | DirecTV-15, Sky Mexico 1 | Voltooid[43] |
79 |
| 2015-07-15 21:42 | VA-224 | 5ECA | 578 | Star One C4, MSG-4 | Voltooid [44] |
80 |
| 2015-08-20 20:34 | VA-225 | 5ECA | 579 | Eutelsat 8 West B, Intelsat 34 | Voltooid[45] |
81 |
| 2015-09-30 20:30 | VA-226 | 5ECA | 580 | NBN Co 1A, ARSAT-2 | Voltooid[46] |
82 |
| 2015-11-10 21:34 | VA-227 | 5ECA | 581 | Arabsat 6B, GSAT-15 | Voltooid[47] |
83 |
| 2016-01-27 23:20[48] | VA-228 | 5ECA | Intelsat 29e[49][50] | Voltooid[51] |
84 | |
| 9 maart 2016 05:20[52][53] | VA-229 | 5ECA | Eutelsat 65 West A | Voltooid[54] |
85 | |
| 18 juni 2016 21:38[53] | VA-230 | 5ECA | EchoStar 18, BRIsat | Voltooid[55]
|
86 | |
| 24 augustus 2016 22:16[53][56] | VA-232[57] | 5ECA | 586 | Intelsat 33e & Intelsat 36 | Voltooid
|
87 |
| 5 oktober 2016 20:30[57] | VA-231[57] | 5ECA | 585 | DSN 1, GSAT 18 | Voltooid
|
88 |
| 17 november 2016 13:06[53] | VA-233[57] | 5ES | 594 | Galileo 13-16 | Voltooid
|
89 |
| 21 december 2016 20:30[57][58] | VA-234 | 5ECA | 595 | JCSAT-15, Star One D1 | Voltooid
|
90 |
| 14 februari 2017 21:39[53][59][60] | VA-235 | 5ECA | SKY Brasil-1 & Telkom-3S | Voltooid
|
91 | |
| 4 mei 2017 21:39[61] | VA-236 | 5ECA | KOREASAT-7 & SGDC-1 | Voltooid
|
92 | |
| 1 juni 2017 23:45[62] | VA-237 | 5ECA | ViaSat-2 & EUTELSAT 172B | Voltooid
|
93 | |
| 29 juni 2017 00:15[63] | VA-238 | 5ECA | Hellas Sat 3 & Inmarsat S EAN | Voltooid
|
94 | |
| 29 september 2017 21:56[64] | VA-238 | 5ECA | Intelsat 37e & BSAT-4a[65] | Voltooid
|
95 | |
| 12 december 2017 18:36:07[57][53][66] | VA-240 | 5ES | 595 | Galileo 19-22 | Voltooid[67]
|
96 |
| 25 januari 2018 22:20[68][69] | VA-241 | 5ECA | SES-14 & Al Yah 3 | Gedeeltelijk mislukt
|
97 | |
| 5 april 2018 21:34[70] | VA-242 | 5ECA | Superbird-8 & HYLAS 4 | Voltooid
|
98 | |
| 25 juli 2018 11:25[71] | VA-244 | 5ES | Galileo 23 - 26 | Voltooid
|
99 | |
| 25 september 2018 22:38[72] | VA-243 | 5ECA | Horizons 3e & Azerspace-2 | Voltooid
|
100 | |
| 20 oktober 2018 01:45[73] | VA-245 | 5ECA | Bepi Colombo | Voltooid
|
101 | |
| 4 december 2018 20:37[74] | VA-246 | 5ECA | GSAT-11 & GEO-KOMPSAT-2A | Voltooid
|
102 | |
| 5 februari 2019 17:34[75] | VA-247 | 5ECA | Saudi Geostationary Satellite 1/Hellas Sat 4 & GSAT-31 | Voltooid
|
103 | |
| 20 juni 2019 21:43[76] | VA-248 | 5ECA | T-16 & EUTELSAT 7C | Voltooid
|
104 | |
| 6 augustus 2019 19:30[77] | VA-249 | 5ECA | INTELSAT 39 & EDRS-C | Voltooid
|
105 |
Toekomstige verbeteringen
Er werd sinds 2003 gewerkt aan een nieuwe tweede trap, de ESC-B. Deze maakt gebruik van een nieuwe cryogene motor (Vinci), die vaker dan 1 keer gestart kan worden. Hiermee zou tot 12.000 kilogram in een geostationaire baan gelanceerd kunnen worden. Deze ontwikkeling werd echter in zo’n traag tempo uitgevoerd dat deze geen deel van de Ariane 5 zal uitmaken maar wel op diens opvolger, de Ariane 6 zal worden gebruikt.
Voor de eerste trap van de Vega-raket is gebruikgemaakt van een verkorte versie van de boosters van de Ariane 5, en hier zijn enkele verbeteringen op toegepast, zoals een lichtere (composiet-)behuizing en een verbeterde straalpijp. Het is te verwachten dat deze ontwikkelingen hun weg terug vinden naar de Ariane 5. Met deze verbeteringen kan tot 27.000 kilogram naar een lage baan om de aarde gelanceerd worden, wat bijvoorbeeld nodig is voor missies naar de maan.
Uitfasering en opvolging
In december 2014 is door de ESA de beslissing genomen aan het ontwerp van de Ariane 6 te beginnen.[78] De Ariane 6 zal in 2020 voor het eerst vliegen en moet per lancering goedkoper zijn dan de Ariane 5. Op 9 januari 2018 werden de laatste tien Ariane 5 besteld. De laatste zal volgens planning in 2021 of 2022 worden gelanceerd[79].
Externe links
- http://www.arianespace.com/
- https://web.archive.org/web/20040401215904/http://www.esa.int/export/esaLA/index.html
Zie de categorie Ariane 5 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ (en) LAUNCH VA241: ARIANE 5 DELIVERS SES-14 AND AL YAH 3 TO ORBIT ESA, 26 januari 2018
- ↑ (fr) V88 Ariane 501 (1997).
- ↑ Ariane 502 - Results of detailed data analysis. ESA (8 april 1998).
- ↑ Ariane Launch Report: Ariane 5 failure investigation focuses on upper stage. Spaceflight Now (13 juli 2001).
- ↑ Arianespace releases initial information on Flight 157. ESA (12 december 2002).
- ↑ First Ariane launch of 2006. ESA (12 maart 2006).
- ↑ Ariane 5 ECA carries record payload mass to GTO. ESA (28 mei 2006).
- ↑ Ariane 5 launches two telecommunications satellites. ESA (12 augustus 2006).
- ↑ Fourth Ariane 5 launch of 2006. ESA (16 oktober 2006).
- ↑ Fifth Ariane 5 launch completes a busy year. ESA (9 december 2006).
- ↑ First Ariane 5 launch of 2007. ESA (12 maart 2007).
- ↑ Ariane 5 – second launch of six in 2007. ESA (5 mei 2007).
- ↑ Arianespace boosts SPACEWAY 3 and BSAT-3a into orbit. Arianespace (August 14, 2007).
- ↑ Arianespace boosts Intelsat 11 and Optus D2 into orbit. Arianespace (October 5, 2007).
- ↑ Ariane 5 - fifth launch of six in 2007. ESA (15 november 2007).
- ↑ Sixth successful Arianespace mission in 2007: RASCOM-QAF1 and Horizons-2 in orbit. Arianespace (21 december 2007).
- ↑ Mission Accomplished! Arianespace launches Jules Verne ATV to the International Space Station. Arianespace.
- ↑ Arianespace orbits Star One C2 and VINASAT-1: Second successful launch in 2008. Arianespace.
- ↑ Successful dual launch for Arianespace: Skynet 5C and Turksat 3A in orbit; 25th successful launch in a row for Ariane 5. Arianespace.
- ↑ Another successful Arianespace launch: ProtoStar I and BADR-6 are in orbit. Arianespace.
- ↑ Another successful Arianespace launch: Superbird-7 and AMC-21 in orbit. Arianespace.
- ↑ Two Eutelsat satellites are orbited by Arianespace on Ariane 5's 28th consecutive mission success. Arianespace.
- ↑ Ariane 5 begins 2009 with another successful launch at Arianespace's service. Arianespace.
- ↑ Arianespace launches two spacecraft on missions to explore the universe. Arianespace.
- ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite (July 1, 2009).
- ↑ Ariane 5's fourth launch of 2009 orbits the JCSAT-12 and Optus D3 payloads for two key Arianespace Asian-Pacific customers Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite (August 21, 2009).
- ↑ Another Arianespace launch success and a new commercial record for Ariane 5. Arianespace (October 1, 2009).
- ↑ Ariane 5 delivers the NSS-12 and THOR 6 television broadcast satellites on Arianespace’s sixth mission of 2009. Arianespace (October 29, 2009).
- ↑ Arianespace delivers Helios 2B into Sun-synchronous polar orbit on Ariane 5's seventh flight of 2009. Arianespace (18 december 2009).
- ↑ Arianespace’s double success: 50th Ariane 5 mission, 36th successful launch in a row - ASTRA 3B and COMSATBw-2 in orbit. Arianespace (May 21, 2010).
- ↑ Mission accomplished! Arianespace orbits Arabsat-5A and COMS. Arianespace (June 26, 2010).
- ↑ Arianespace Flight 196 orbits satellites for Africa and the Middle East. Arianespace (August 4, 2010).
- ↑ Arianespace orbits satellites for Eutelsat and B-SAT. Arianespace (October 28, 2010).
- ↑ Arianespace orbits INTELSAT 17 and HYLAS 1. Arianespace (26 november 2010).
- ↑ Arianespace 6 for 6 in 2010: Last mission of the year orbits Hispasat 1E and Koreasat 6. Arianespace (29 december 2010).
- ↑ Mission accomplished! ATV2 cargo vessel en route for the International Space Station. Arianespace (February 16, 2011).
- ↑ Arianespace launch a success: Yahsat Y1A and Intelsat New Dawn in orbit. Arianespace (22 april 2011).
- ↑ Arianespace launch for Asia and India ST-2 and GSAT-8 satellites in orbit. Arianespace (May 20, 2011).
- ↑ A boost for direct broadcast satellites: ASTRA 1N and BSAT-3c/JCSAT-110R in orbit. Arianespace (August 6, 2011).
- ↑ Arianespace launch a success: Arabsat 5C and SES-2 in orbit. Arianespace (21 september 2011).
- ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV Edoardo Amaldi cargo vessel to the International Space Station. Arianespace (March 23, 2012).
- ↑ A dual-payload success for Europe: Arianespace's Ariane 5 gives a "lift" to the THOR 7 and SICRAL 2 satellites. Arianespace (26 april 2015).
- ↑ Arianespace delivers for the Americas! DirecTV-15 and SKY México-1 are orbited by Ariane 5. Arianespace (May 27, 2015).
- ↑ Keeping up the pace: Ariane 5 orbits Star One C4 and MSG-4 on Arianespace’s sixth flight in 2015. Arianespace (July 15, 2015).
- ↑ An "on the numbers" Ariane 5 success for two long-time Arianespace customers: Eutelsat and Intelsat. Arianespace (August 20, 2015).
- ↑ Maintaining Arianespace's 2015 launch cadence: Ariane 5 orbits Sky Muster and ARSAT-2. Arianespace (30 september 2015).
- ↑ Arianespace delivers for long-time customers! Arabsat-6B (BADR-7) and GSAT-15 are orbited by Ariane 5. Arianespace (10 november 2015).
- ↑ (fr) Le Centre Spatial Guyanais.
- ↑ http://www.arianespace.com/mission-update/launcher-integration-is-underway-for-arianespaces-first-ariane-5-mission-of-2016/
- ↑ (en) Arianespace’s first launch in 2016 is at the service of Intelsat. Arianespace (20 januari 2016). Geraadpleegd op 20 januari 2016.
- ↑ (en) Flight VA228: The successful launch of Intelsat 29e, and Ariane 5’s 70th success in a row. Arianespace (27 januari 2016). Geraadpleegd op 28-01-2016.
- ↑ (en) 2016 Launcher Deliveries Begin To French Guiana In Support Of Arianespace’s Busy Mission Manifest. Arianespace (7 januari 2016). Geraadpleegd op 9 januari 2016.
- ↑ a b c d e f (en) Launch Schedule. Spaceflight insider. Geraadpleegd op 21 mei 2016.
- ↑ (en) Arianespace marks key achievements on its latest Ariane 5 launch success for Eutelsat Communications. Arianespace (9 maart 2016). Geraadpleegd op 9 maart 2016.
- ↑ (en) Arianespace Flight VA230: 72nd successful Ariane 5 launch in a row, and a record-setting payload for Ariane 5 ECA. Arianespace (18 juni 2016). Geraadpleegd op 21 juni 2016.
- ↑ (en) VA-232 launch kit. Arianespace (24 augustus 2016). Geraadpleegd op 25 december 2016.
- ↑ a b c d e f (en) Missions. Arianespace. Geraadpleegd op 25 december 2016.
- ↑ (en) Flight VA234: Arianespace’s 11th successful mission of 2016 orbits the Star One D1 and JCSAT-15 satellites (21 december 2016). Geraadpleegd op 25 december 2016.
- ↑ (en) Maintaining Arianespace’s launch tempo: the first Ariane 5 for launch in 2017 takes shape at the Spaceport. Arianespace (21 december 2016). Geraadpleegd op 25 december 2016.
- ↑ (en) Arianespace orbits two digital HDTV satellites, SKY Brasil-1 and Telkom 3S, on Ariane 5’s 77th successful launch in a row. Arianespace (14 februari 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Flight VA236: Arianespace logs 78th successful Ariane 5 launch in a row, orbits telecom satellites for Brazil and South Korea. Arianespace (4 mei 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Flight VA237: On mission that boosts global connectivity for ViaSat and Eutelsat, the 79th successful launch by Arianespace’s Ariane 5 sets a new performance record and orbits its first all-electric satellite. Arianespace (1 juni 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Flight VA238: 80th consecutive success for Ariane 5, and a successful mission for Hellas Sat, Inmarsat and ISRO. Arianespace (29 juni 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Flight VA239: Arianespace orbits Intelsat 37e and BSAT-4a on 81st successful Ariane 5 launch in a row. Arianespace (29 september 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Launch Kit VA239. Arianespace (29 september 2017). Geraadpleegd op 6 september 2019.
- ↑ (en) Galileo launch brings navigation network close to completion. Arianespace (12 december 2017). Geraadpleegd op 12 december 2017.
- ↑ (en) Arianespace Flight VA240: Arianespace has successfully launched satellites 19, 20, 21 and 22 in the Galileo constellation, using an Ariane 5 heavy launcher on behalf of the European Commission (DG GROW) and under a contract with the European Space Agency (ESA).. Arianespace (12 december 2017). Geraadpleegd op 14 december 2017.
- ↑ (en) Launch VA241: Ariane 5 delivers SES-14 and Al Yah 3 to orbit. Arianespace (26 januari 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (fr) Dossier de Presse VA241. Arianespace (januari 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) Mission success: Flight VA242 orbits DSN-1/Superbird-8 for SKY Perfect JSAT and HYLAS 4 for Avanti Communications. Arianespace (5 april 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace orbits four more Galileo satellites, as Ariane 5 logs its 99th mission. Arianespace (25 juli 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) 100th Ariane 5 launch a success, orbiting two satellites for Intelsat, SKY Perfect JSAT and Azercosmos. Arianespace (25 september 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace launches BepiColombo, Europe’s first mission to Mercury, for ESA in cooperation with JAXA. Arianespace (20 oktober 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace orbits GSAT-11 and GEO-KOMPSAT-2A for Indian and Korean space agencies: ISRO and KARI. Arianespace (4 december 2018). Geraadpleegd op 8 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace orbits two telecommunications satellites on first Ariane 5 launch of 2019. Arianespace (5 februari 2019). Geraadpleegd op 11 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace chalks up another success with Ariane 5, launches T-16 and EUTELSAT 7C. Arianespace (20 juni 2019). Geraadpleegd op 11 september 2019.
- ↑ (en) Arianespace successfully orbits two communications satellites: INTELSAT 39 for INTELSAT; and EDRS-C for Airbus. Arianespace (6 augustus 2019). Geraadpleegd op 11 september 2019.
- ↑ http://spacenews.com/42699esa-members-agree-to-build-ariane-6-fund-station-through-2017/
- ↑ (en) Avery ThompsonEurope's Most Reliable Rocket Just Got Its Last Order Popular Mechanics, 9 januari 2018