Dipoolmoment

Elektromagnetisme
elektriciteit · magnetisme
Elektrostatica elektrische lading · elektrisch veld elektrische potentiaal · wet van Coulomb elektrische flux · wet van Gauss
Magnetostatica magnetisch veld · elektrische stroom wet van Ampère · lorentzkracht magnetische flux · dipoolmoment
Elektrodynamica inductie · wetten van Maxwell elektromagnetische golf wet van Faraday
Elektriciteitsleer spanning · stroom · weerstand condensator · spoel · impedantie wet van Ohm
Wetenschappers Ampère · Coulomb · Faraday · Gauss Lorentz · Maxwell · Ohm · Tesla Volta · Weber · Ørsted

Het dipoolmoment is een kwantitatieve maat voor de polariteit van een binding of van een molecuul. In het laatste geval heet dit het moleculaire dipoolmoment.

Binnen een molecuul, dat op zich neutraal is, kan de lading zich verdelen tussen de verschillende atomen doordat het ene atoom harder aan de elektronen trekt dan een ander. Dit wordt veroorzaakt door de verschillende elektronegativiteiten van de atomen. De ene kant van het molecuul krijgt wat positieve lading en de andere kant wordt negatief. Zo vormt zich een dipoolmoment en het molecuul is een dipool.

De eenheid voor het dipoolmoment debye is vernoemd naar de Nederlandse chemicus Peter Debye (1884-1966), en is gelijk aan 3,34 × 10⁻³⁰ Coulomb meter.

Indien een molecuul een dipoolmoment heeft, is het gevoelig voor een elektrisch veld.

Het moleculaire dipoolmoment kan geschat worden door de individuele bindingsmomenten bij elkaar op te tellen. Daarvoor moeten de bindingshoeken bekend zijn. Het elektrisch dipoolmoment ${\vec {p}}$ kan als volgt vectorieel weergegeven worden:

${\vec {p}}=Q\cdot {\vec {l}}$.

Voorbeelden

Moleculen hebben meestal een dipoolmoment tussen 0 en 12 Debye.

Stof	Dipoolmoment (Debye)
HI	0,38
HBr	0,74
H2S	0,92
PF3	1,025
HCl	1,03
NH3	1,46
H2O	1,844
HF	1,9
NaCl	8,5
KF	8,6
KI	9,24
KCl	10,27
KBr	10,41
CsCl	10,42

Symmetrische moleculen, zoals N₂, hebben geen dipoolmoment. Moleculen zoals CCl₄, C₆H₆ en PF₅ zijn op een hoger niveau ook symmetrisch en bezitten geen uitwendig dipoolmoment. Alhoewel er intern ladingsverschuivingen optreden, zal de totale vectoriële som van deze ladingsverschuivingen als gevolg van de symmetrie uitmiddelen tot 0.