Mozes en Aäronkerk

Mozes en Aäronkerk
	De Mozes en Aäronkerk aan het Waterlooplein.
Plaats	Amsterdam
Gewijd aan	Antonius van Padua
Coördinaten	52° 22′ NB, 4° 54′ OL
Gebouwd in	1837-1841
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	6305
Architectuur
Architect(en)	Tieleman Franciscus Suys
Bouwmateriaal	Baksteen, Bentheimer zandsteen
Stijlperiode	Neoklassiek met barok interieur.
Toren	2
Kerkprovincie
Bisdom	Haarlem-Amsterdam
Afbeeldingen
	De Breestraat (nu Jodenbreestraat) in Amsterdam in 1625. De grijze rechthoek geeft de locatie aan van de huidige Mozes en Aaronkerk. De Vloonburch Steech heet nu Houtkopersdwarsstraat. Het Noorden ligt rechts-onder.
	Polygoonjournaal maart 1974
	Officiële website;
Portaal	Christendom

De Mozes en Aäronkerk, officieel gewijd aan de heilige Antonius van Padua, is een rooms-katholieke kerk aan het Waterlooplein te Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland.

Bouw

De kerk is ontstaan uit een schuilkerk. Deze werd bediend door paters franciscanen en was vanaf 1641 gevestigd aan de achterkant van de huidige kerk in het huis "Moyses" aan de Jodenbreestraat, waar een beeld van Mozes aan de gevel hing. In 1682 werd ook het aangrenzende huis "Aäron" (Aäron) aangekocht door dr. Johannes de Vroom, een medicus uit Breda, evenals het achterliggende huis aan de Houtgracht,^[1] Ook in 1682 kocht een tussenpersoon nog een belendend pand in eigendom van David Torres.^[2] Johannes de Vroom kocht ook die twee panden in 1690.^[3] Intussen was men al begonnen met de uitbreiding van de kerk, nog voordat de koop rond was en er toestemming was verkregen van het stadsbestuur.^[4] De kerk werd in 1759 verfraaid, zowel van binnen als van buiten. Het imposante beeld van Melchizedek, halverwege de blinde muur aan de achterzijde van de kerk, is van de hand van de Belgische kunstenaar Jan Baptist de Cuyper ( 1807 - 1852 ).

Het huidige gebouw verrees als Waterstaatskerk tussen 1837 en 1841 naar ontwerp van Tieleman Franciscus Suys (1783-1861) in de stijl van het neoclassicisme, geïnspireerd op een niet uitgevoerd ontwerp van Jan de Greef voor een kathedraal op de Nieuwmarkt in Amsterdam. Het rechthoekige kerkgebouw is een driebeukige hallenkerk met Korinthische zuilen. De voorgevel is van Bentheimer zandsteen en heeft vier Ionische zuilen in een hoog tempel portiek. Het beeld daarboven stelt de zegenende Christus voor. Twee flankerende beelden, links en rechts, zijn er niet meer. Aan de voorzijde staan twee opengewerkte getrapte torens van hout. Op elk van beide stond een beeld dat inmiddels ook verdwenen is. (Zie hieronder de ansichtkaart uit 1902.) Alle beelden waren vervaardigd door de Antwerpse beeldhouwer Jan Baptist de Cuyper (1807-1852). Ook de achtergevel is van zandsteen; deze is afgewerkt met een fronton. In de bakstenen zijgevels bevinden zich grote rondboogvensters.

Interieur

Het barokke hoofdaltaar uit circa 1700 is afkomstig uit de oude schuilkerk en bevat een schilderstuk van Jacob de Wit. Suys ontwierp in dezelfde trant de zijaltaren. Deze werden voorzien van twee 18e-eeuwse beelden en vier nieuwe, vervaardigd door De Cuyper.

Het kerkorgel, een Frans-romantisch ontwerp van Charles Marie Philbert uit 1869/71, is gebouwd door P.J. Adema en uitgebreid in 1887. Het heeft een zevendelige orgelkas, drie manualen, 41 registers en een vrij pedaal. Vooraanstaande Franse organisten als Charles-Marie Widor en Camille Saint-Saëns kwamen het bespelen. In 1994 kwam een volledige restauratie gereed door de orgelbouwers Flentrop.

Omgeving

Het schilderij van Lamers (zie onderaan links) toont de situatie in 1880. De gracht vooraan is de Leprozengracht en de gracht die vanaf links voorlangs de kerk loopt is de Houtgracht. Deze beide grachten werden in 1882 gedempt, waardoor het Waterlooplein ontstond.

Functie

In 1978 werd de kerk evenals de kerk De Duif aan de Prinsengracht een toevluchtsoord voor de zogeheten 182 actievoerende "kerk-Marokkanen" en sympathisanten die er in hongerstaking gingen uit protest tegen een dreigende uitzetting uit Nederland nadat hun asielaanvragen door de toenmalige staatssecretaris van Justitie Bert Haars waren afgewezen. ^[5] Een van de actievoerders die zich beijverden voor deze groep was het latere GroenLinks-Tweede Kamer-lid Mohammed Rabbae. Sinds 1980 was de kerk niet meer als godshuis in gebruik. In het gebouw werden culturele bijeenkomsten gehouden. In juli 2014 kondigde bisschop Jos Punt van het bisdom Haarlem-Amsterdam aan dat de kerk zou worden hersteld als katholieke kerk. Sinds 28 september van dat jaar worden er weer kerkdiensten gehouden door de Gemeenschap Sant'Egidio.^[6]