Dolfijnen

Dolfijnen
Donkergestreepte dolfijn (Lagenorhynchus obscurus)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Cetacea (Walvissen)
Familie
Delphinidae Gray, 1821
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Zoogdieren

Dolfijnen (Delphinidae) zijn een familie van in zee levende walvisachtigen. Ze worden ook wel dolfijnachtigen, zeedolfijnen of echte dolfijnen (in tegenstelling tot de grondeldolfijnen) genoemd. Ze vormen een familie uit de onderorde der tandwalvissen (Odontoceti) en komen voor in alle wereldzeeën.

Er bestaan 34 soorten dolfijnen verdeeld over 16 geslachten. De kleinste dolfijn is Heavisides dolfijn, met een lengte van 1,2 meter en een gewicht van 40 kilogram. De grootste dolfijn is de zwart-witte orka, die 7 meter lang kan worden, en wel 4,5 ton kan wegen.

Dolfijnen leven vooral in de ondiepere gebieden van de zee. Ze eten vooral vis en inktvis. Tussen de diverse soorten zitten behoorlijke verschillen: orka's pakken bijvoorbeeld veel grotere prooien (onder andere zeeroofdieren) dan de gewone dolfijn, die hoofdzakelijk van vis leeft.

Intelligentie

Net als andere walvissen staan dolfijnen bekend als zeer intelligente en sociale dieren. Ze hebben relatief grote hersenen, waarvoor overigens ook andere verklaringen bestaan dan hoge intelligentie: dolfijnen kennen geen REM-slaap, en dieren zonder REM-slaap hebben vaak relatief grote hersenen.

In 2001 slaagde een dolfijn voor de zgn. spiegeltest, waarbij een dier voor een spiegel wordt geplaatst om te bepalen of het zijn spiegelbeeld herkent als zichzelf. In hetzelfde jaar toonden onderzoekers aan dat dolfijnen het aanwijzen van een voorwerp door een mens begrijpen

Bij tuimelaars is het gebruik van sponzen als gereedschap (waarschijnlijk ter bescherming van de neus) bekend. In 2005 beargumenteerden onderzoekers dat dit gebruik weliswaar binnen één genetisch verwante groep plaatsvindt, maar dat het niet alleen genetisch bepaald kan zijn, waarmee een vorm van cultuur zou zijn aangetoond.

In 2006 bleek uit onderzoek van de St. Andrews University in Schotland dat tuimelaars elkaar roepen met een karakteristiek fluitgeluidje, dat per dier verschillend is. De onderzoekers vergelijken dit met het gebruik van namen door mensen.

Huid

In 2004 maakten Japanse onderzoekers bekend dat ze ontdekten dat dolfijnen voortdurend roos hebben. Hun huid schilfert af, waarbij ze zich elke twee uur vernieuwt.

De loslatende huidschilfers verminderen de waterwrijving doordat de waterstroom rond het lichaam kalmeert. Hierdoor gaat er minder energie verloren aan het overwinnen van de waterweerstand en moet het dier minder energie verbruiken voor het zwemmen.

De huid is zacht. Dolfijnen hebben een flinke onderhuidse vetreserve, waardoor hun huidoppervlak een beetje veerkrachtig is. Als ze snel zwemmen ontstaan er kleine golfjes in hun huid, alsof ze geribbeld is. Die golfjes gaan de turbulentie tegen.

Zintuigen

Dolfijnen kunnen niet ruiken, proeven kunnen ze wel. Ook kunnen dolfijnen goed horen en zien. Ze beschikken over een sonar, ook wel echolocatie genoemd. Een sonar werkt als volgt: Dolfijnen maken geluiden via het blaasgat op hun hoofd. Die geluiden komen tegen een vis of een voorwerp, of bijvoorbeeld de zeebodem aan. De teruggekaatste geluiden worden via de onderkaak van de dolfijn opgevangen. Via de onderkaak gaat het geluid naar het middenoor. Zo weet de dolfijn waar de vis of het voorwerp is. Omdat oorlogsschepen ook sonar gebruiken (die veel krachtiger is), krijgen dolfijnen inwendige bloedingen aan hun oren en proberen ze zo snel mogelijk weg te komen, waarbij ze soms stranden.

Als dolfijnen slapen, doen ze dat met één hersenhelft tegelijk. Dat is nodig omdat ze om de paar minuten boven water moeten komen om te ademen.

Soorten

De bekendste soorten zijn de orka (Orcinus orca), de Tuimelaar (Tursiops truncatus) en de Gewone dolfijn (Delphinus delphis). Enkele andere tandwalvissen die "dolfijn" worden genoemd, bijvoorbeeld rivierdolfijnen zoals de Orinocodolfijn (Inia geoffrensis) en de Chinese vlagdolfijn (Lipotes vexillifer), behoren niet tot de familie.

De familie omvat de volgende soorten:

• Kortsnuitdolfijn (Cephalorhynchus commersonii)
• Witbuikige dolfijn (Cephalorhynchus eutropia)
• Heavisidedolfijn (Cephalorhynchus heavisidii)
• Hectordolfijn (Cephalorhynchus hectori)
• Kaapse dolfijn (Delphinus capensis)
• Gewone dolfijn (Delphinus delphis)
• Dwerggriend (Feresa attenuata)
• Indische griend (Globicephala macrorhynchus)
• Griend (Globicephala melas)
• Gramper (Grampus griseus)
• Sarawakdolfijn (Lagenodelphis hosei)
• Witflankdolfijn (Lagenorhynchus acutus)
• Witsnuitdolfijn (Lagenorhynchus albirostris)
• Dolfijn van Peale (Lagenorhynchus australis)
• Zandloperdolfijn (Lagenorhynchus cruciger)
• Witgestreepte dolfijn (Lagenorhynchus obliquidens)
• Donkergestreepte dolfijn (Lagenorhynchus obscurus)
• Noordelijke gladde dolfijn (Lissodelphis borealis)
• Zuidelijke gladde dolfijn (Lissodelphis peronii)
• Irrawaddydolfijn (Orcaella brevirostris)
• Orcaella heinsohni
• Orka (Orcinus orca)
• Veeltandgriend (Peponocephala electra)
• Zwarte zwaardwalvis (Pseudorca crassidens)
• Tucuxi (Sotalia fluviatilis)
• Sotalia guianensis
• Chinese witte dolfijn (Sousa chinensis)
• Kameroendolfijn (Sousa teuszii)
• Slanke dolfijn (Stenella attenuata)
• Clymene-dolfijn (Stenella clymene)
• Gestreepte dolfijn (Stenella coeruleoalba)
• Atlantische vlekdolfijn (Stenella frontalis)
• Langsnuitdolfijn (Stenella longirostris)
• Snaveldolfijn (Steno bredanensis)
• Langbektuimelaar (Tursiops aduncus)
• Tuimelaar (Tursiops truncatus)

Actualiteit

2007 is het (Internationaal) Jaar van de Dolfijn

Het jaar 2007 is door de Verenigde Naties en het UNEP (of 'United Nations Environment Programme') uitgeroepen tot (Internationaal) Jaar van de Dolfijn (of: 'En:Year of the Dolphin (YoD)') op voorstel van en ondersteund door diverse conventies en organisaties.
Op 17 september 2006 heeft H.S.H. Prins Albert II van Monaco de aankondiging gedaan, hij is ook internationaal beschermheer geworden van dit zo geheten themajaar.
Op initiatief van NatureNet Europe is een Nationaal Comité Jaar van de Dolfijn voor Nederland ingesteld. Het Comité bevordert de viering van het (Internationaal) Jaar van de Dolfijn 2007 in Nederland. Voorzitter is drs. W.T. (Wim) van Gelder, Kustvereniging (EUCC) / NatureNet Europe en Commissaris van de Koningin (CDA) in de Provincie Zeeland.

Dolfijnen in de kunst

In de ornamentkunst is de dolfijn een veel gebruikt motief. In de heraldiek het symbool van vorstelijk gezag (zie het Franse dauphin), dat in de wapens van Franse koningen veel voorkomt.

Het motief wordt gebruikt ter versiering van fonteinen en bronnen. Veelal ook als begeleiders van nimfen, nereïden, tritonen, van Neptunus, Aphrodite, Arion, enz.

Externe links

• officiële website 2007: (Internationaal) Jaar van de Dolfijn (http://www.jaarvandedolfijn.nl)

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Dolphin op Wikimedia Commons.