Geldulfus: verschil tussen versies
opmaak |
k Robotgeholpen doorverwijzing: Proost - Koppeling(en) gewijzigd naar Proost (ambt) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Image:GrafkruisGeldulfus, ca1039.jpg|thumb|Grafkruis Geldulfus]] |
[[Image:GrafkruisGeldulfus, ca1039.jpg|thumb|Grafkruis Geldulfus]] |
||
'''Geldulfus''' (1e helft 11e eeuw) was een [[Middeleeuwen|middeleeuws]] [[geestelijke]] en kerkenbouwer, die als [[proost]] verbonden was aan het [[kapittel van Sint-Servaas|Sint-Servaaskapittel]] in [[Maastricht]]. |
'''Geldulfus''' (1e helft 11e eeuw) was een [[Middeleeuwen|middeleeuws]] [[geestelijke]] en kerkenbouwer, die als [[Proost (ambt)|proost]] verbonden was aan het [[kapittel van Sint-Servaas|Sint-Servaaskapittel]] in [[Maastricht]]. |
||
==Leven== |
==Leven== |
||
Versie van 20 jul 2013 00:04
Geldulfus (1e helft 11e eeuw) was een middeleeuws geestelijke en kerkenbouwer, die als proost verbonden was aan het Sint-Servaaskapittel in Maastricht.
Leven
Over het leven van Geldulfus is weinig bekend. Jocundus, een Franse benedictijn die enkele tientallen jaren na Geldulfus' dood opdracht kreeg een nieuwe vita over het leven van Sint-Servaas te schrijven, noemt hem als proost van de Sint-Servaaskerk. Volgens Jocundus was Geldulfus degene die de kerk 'vergrootte', maar uit archeologische opgravingen is gebleken dat voor de bouw van de vroeg-11e-eeuwse kerk alle eerdere bouwwerken gesloopt waren. Geldulfus bouwde dus een geheel nieuwe kerk, die bovendien veel groter was dan alle voorgangers. De nieuwe kerk werd op 12 augustus 1039 ingewijd in aanwezigheid van koning Hendrik III en twaalf bisschoppen. Tijdens de plechtigheid vond de verheffing van de relieken van Monulfus en Gondulfus plaats. Drie dagen later werd in de kerk een feestelijke herkroning ("Festkrönung"[1]) gehouden in aanwezigheid van de koning en de Lotharingse edelen.[2]
Bouw Sint-Servaaskerk
Van de driebeukige kerk die Geldulfus bouwde, zijn alleen het middenschip bewaard, de oostcrypte en wellicht de onderste delen van het westwerk. Om de groeiende pelgrimsstromen naar het graf van Sint-Servaas in goede banen te leiden, liet Geldulfus een drielobbige oostpartij bouwen met kooromgangen. Vanuit de omgangen kon men in de crypte komen. Bij opgravingen in de jaren 1980 zijn funderingsresten gevonden van de polygonale transeptarmen, die doen denken aan de paltskapel in Aken. Het koor van Geldulfus werd in de 12e eeuw vervangen door het huidige (met dwerggalerij en koortorens); de polygonale transeptarmen waren al eerder door een van zijn opvolgers, Humbertus, vervangen door een eenvoudig rechthoekig transept.
In 1953 zijn in de pandhof van de Sint-Servaaskerk de fundamenten van een klein zaalkerkje opgegraven. Deze kapel (wellicht een doopkapel?) dateert eveneens uit de tijd van Geldulfus.
Volgens de kunsthistoricus Aart Mekking kan uit de bouwhistorie van de kerk worden afgelezen dat de bouwheer van de Sint-Servaaskerk - Geldulfus - op zeker moment ervoor heeft gekozen om een bepaald bouwschema te verlaten om een ander, ambitieuzer schema na te volgen. Dit ambitieuzere schema was een directe imitatie van de grote rijkskerken in het Duitse Rijnland, zoals de Dom van Spiers, de Abdij Limburg an der Hardt en de Dom van Mainz. Volgens Mekking zou de Salische keizer Koenraad II, en na hem zijn zoon Hendrik III, ermee hebben willen uitdrukken dat de Sint-Servaaskerk een rijkskerk was, die aan de Saliërs toebehoorde.[3] Hendrik III was niet alleen aanwezig bij de inwijding van de kerk in 1039, hij bezocht de kerk daarna ook nog minstens vijf maal, waarvan twee keer met Pasen, een teken van onderscheiding voor de kerk en de gastheer, proost Geldulfus.[4]
Grafkruis
Het is niet bekend in welk jaar Geldulfus is overleden, wel dat hij begin april overleed en dat hij in de Sint-Servaaskerk ('in medio ecclesia') werd begraven. Daar werd in 1703 zijn graf gevonden, toen gravers bezig waren een nieuwe grafkelder te maken voor proost Jan Adolf van Brederode Bolsward. In de stenen sarcofaag werd een loden grafkruis gevonden met opschrift: † Kal. Aprilis obiit Geldulphus humilis in XPO prepositus.[5] Het kruis werd herbegraven en opnieuw gevonden in 1903, bij de restauratie van de kerk onder leiding van Pierre Cuypers. Het bevindt zich thans in de Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek.
|
| Voorganger: Baldericus (?) |
Proost van het Sint-Servaaskapittel te Maastricht Ca. 1039 - 1050 |
Opvolger: Tydewinus |