Valkenburg (Zuid-Holland)

**Valkenburg**
Plaats in Nederland
	(Details)
	;
Situering
Provincie	Zuid-Holland
Gemeente	Katwijk
Coördinaten	52° 11′ NB, 4° 26′ OL
Algemeen
Inwoners ; (2006)	3900
Foto's
	Valkenburg gezien vanaf de Oude Rijn
Portaal	Nederland

Valkenburg is een woonkern in de gemeente Katwijk en een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. In 2006 telde Valkenburg 3900 inwoners.

De voormalige gemeente Valkenburg had een oppervlakte van 15,74 km² (waarvan 0,23 km² water). Binnen de gemeentegrenzen lagen geen andere kernen. Sinds 2006 is het oude dorp onderdeel van de gemeente Katwijk.

Geschiedenis van de gemeente Valkenburg

Valkenburg is ontstaan uit het ambacht Valkenburg-Katwijk, dat zich aan de zuidzijde van de Oude Rijn uitstrekte tot aan de Noordzee. Het was het oudste van de drie dorpen in het ambacht, Katwijk aan zee, Katwijk aan den Rijn en Valkenburg. Oorspronkelijk maakte het ambacht deel uit van het bisdom Utrecht, in de twaalfde eeuw ging het echter over naar de graven van Holland, waar het deel uitmaakte van het baljuwschap Rijnland.

De lagere bestuursfuncties, inclusief rechtspraak en waterstaat werden in leen gegeven door de graaf, waarmee Valkenburg een ambachtsheerlijkheid werd. Wanneer dit precies gebeurde is niet bekend, wel was dit al het geval in 1317. Hoger gezag werd rond 1460 verkregen door de ambachtsheer, waarmee Valkenburg een "hoge heerlijkheid", feitelijk een baljuwschap werd naast Rijnland.

In 1615 werd Valkenburg door de toenmalige vrijheer verkocht, Katwijk echter niet, wat een splitsing van de hoge heerlijkheid tot gevolg had. Valkenburg werd een zelfstandige hoge heerlijkheid en Katwijk werd samengevoegd met de hoge heerlijkheid ‘t Zand, gelegen aan de overzijde van de Oude Rijn.

Detail uit de kaart van P. van Bilderbeeck uit 1627

De hoge heerlijkheden werden met de Bataafse omwenteling in 1795 afgeschaft en de ambachten omgevormd tot municipaliteiten, in 1798 verdwenen de laatste resten van de hoge heerlijkheid en werd Valkenburg een gemeente in het gebied zoals in de afsplitsing van 1615 was ontstaan. Het begrip "gemeente" had nog niet de tegenwoordige betekenis, wat inhield dat de oude taken als rechtspraak nog onder verantwoording van de municipaliteit vielen.

In 1810 kwam met de Franse overheersing een nieuwe bestuursorganisatie volgens het toen geldende model, waarbij de rechtspraak en waterstaatsbestuur afgeplitst werden en de gemeente min of meer zijn huidige functie kreeg. Omdat gemeentes minimaal 500 inwoners moesten hebben werden Valkenburg, Katwijk en 't Zand bestuurlijk weer samengevoegd, om na de Franse overheersing op 1 april 1817 weer een zelfstandige gemeente te worden.

Het grondgebied werd later nog uitgebreid met een stuk dat daarvoor aan de gemeente Voorschoten toebehoorde, ten oosten van de Wassenaarse wetering tot aan de A44, waar nu het Valkenburgse Meer ligt. De strook land aan de overkant van de A44 kwam toe aan de gemeente Leiden, die er de wijk Stevenshof bouwde.

Op 1 januari 2006 is de gemeente samen met de gemeenten Rijnsburg en Katwijk opgegaan in de nieuwe gemeente Katwijk.

Klimaat

Bij Valkenburg bevindt zich een meetstation van het KNMI.

Weergemiddelden voor Valkenburg
Maand	jan	feb	mrt	apr	mei	jun	jul	aug	sep	okt	nov	dec	Jaar
Hoogste maximum (°C)	13,8	15,9	20,8	25,9	29,7	33,5	33,1	34,6	28,7	24,5	17,5	15,4	34,6
Gemiddeld maximum (°C)	5,6	6	9	11,8	16,3	18,4	20,6	21,2	18,1	14,1	9,5	6,9	13,1
Gemiddelde temperatuur (°C)	3,4	3,3	5,8	8	12,1	14,6	16,9	17,1	14,5	10,8	7	4,7	9,9
Gemiddeld minimum (°C)	0,7	0,4	2,4	4	7,6	10,5	13,0	12,8	10,5	7,2	4,1	2,1	6,3
Laagste minimum (°C)	−16,4	−14	−11,1	−4,4	−1,5	1,7	5,4	5,5	1,2	−4,4	−7,1	−10,6	−16,4

Neerslag (mm)	64,9	43,4	60,5	43,5	48,3	65,1	66,1	61,1	85,8	87,8	88,7	73,9	789,1
Bron: KNMI: gemiddelden en extremen (1971-2000)

Bezienswaardigheden

In Valkenburg zijn de resten van het Romeinse fort Praetorium Agrippinae opgegraven. De omtrekken van de muren zijn sindsdien in de bestrating aangegeven met gekleurde klinkers. Nu is er een nieuw plein en worden de omtrekken van de muren aangegeven met knoppen in de grond.
Valkenburg is bekend van het voormalige marine-vliegveld Vliegkamp Valkenburg dat in juli 2006 gesloten is.
Stoomtrein Valkenburgse Meer
De tweede woensdag in september is Valkenburg het toneel van een grote paardenmarkt en bijbehorende kermis.
Elektrisch aangedreven voetveer over de Oude Rijn.