Pizza

De pizza is een Italiaans gerecht. Het bestaat uit een bodem van deeg, de pizzabodem, waarop voedingsmiddelen als kaas, tomaten, olijven, champignons, groenten en vlees, gedaan worden, die doorgaans wordt gebakken in een oven.

Geschiedenis

De oorsprong van de pizza ligt in het Middellandse Zeegebied. In veel landen rond de Middellandse Zee worden al duizenden jaren ronde broden gebakken, die als borden dienden. Volgens de overlevering moest de Trojaanse held Aeneas een stad (later: Rome) stichten op de plek waar hij ‘van honger zelfs de leeggegeten borden [dus: broodborden] op gaat eten,’ – versregel 125, boek VII uit de Aeneis. Ronde Turkse broden kunnen vandaag de dag nog dienst doen als provisorische pizzabodems. Ook de vorm van matses is rond of ovaalvormig. De pizza zoals wij die tegenwoordig kennen, is van Italiaanse oorsprong.

Reeds in de 17e eeuw werd melding gemaakt van pizza's in Napels, waarbij men naar de armere delen van de stad trok om dit boerengerecht te eten. De mensen die het maakten werden pizzaioli genoemd.

In 1889 werd Raffaele Esposito, de beroemdste pizzaiolo (pizzamaker) van Napels, uitgenodigd door de toenmalige koning van Italië Umberto I en zijn vrouw Margaretha om zijn specialiteiten te maken ten paleize. Speciaal voor deze gelegenheid bedacht hij onder andere een pizza met tomatensaus, mozzarella en basilicum: de kleuren die corresponderen met de vlag van het in 1861 opgerichte koninkrijk Italië. Deze pizza viel bij de koningin het meest in de smaak en het werd daarom door de maker pizza Margherita gedoopt. Deze pizza zette de standaard voor alle pizza's.

Na de emigratie van Italianen naar de Verenigde Staten gedurende de tweede helft van de negentiende eeuw is er in de Verenigde Staten een geheel eigen vorm van pizza ontstaan, gekenmerkt vooral door de veel dikkere bodem en het uitbundiger gebruik van meerdere ingrediënten. De voortgaande contacten heen en weer sindsdien, heeft er mogelijk toe bijgedragen dat de, van oorsprong summier belegde, Italiaanse pizza ook steeds uitbundiger werd alhoewel deze nooit de extreme vormen en combinaties vertonen zoals in pizza's uit de Verenigde Staten.

Tot in de jaren 60 van de twintigste eeuw was de pizza in Italië vaak slechts een groot rechthoekig stuk deeg met meestal alleen wat tomatensaus en soms een restje kaas of ansjovis erop, dat op straathoeken in stalletjes vers gebakken werd op grote platen en waarvan dan een rechthoekig stuk werd afgesneden om verkocht te worden aan passanten.

In veel winkels in Nederland worden aan de balie punten pizza, de zogenaamde pizza slices, verkocht. Een pizza slice is een kwart of een achtste van een (ronde) pizza. Een gelegenheid die gespecialiseerd is in de verkoop van pizza's, heet een pizzeria. Mensen die pizza's rondbrengen, meestal jongeren op een brommer, zijn de pizzakoeriers.

Soorten pizza

Enkele pizza's met hun basisingrediënten:

Pizza Prosciutto (tomaat, kaas, ham)
Pizza Salami (tomaat, kaas, salami)
Pizza ai Funghi (tomaat, kaas, champignons)
Pizza Quattro Formaggi (gorgonzola, mozzarella, pecorino en taleggio) (buiten Italië vaak: gorgonzola, mozzarella, Goudse kaas en Roquefort of parmezaan / bel paese)
Pizza al Tonno (tomaat, kaas, tonijn)
Pizza Napoletana (officieel bevat deze pizza alleen tomaat en mozzarella. De variant "pizza Napoletana Margharita" heeft dan ook basilicum als toevoeging en de "pizza Napoletana marinara" bevat knoflook, olijfolie en oregano als toevoegingen aan de tomaat.^[1]^[2] Buiten Italië worden vaak additionele ingrediënten toegevoegd die weinig met de originele Napoletana van doen hebben, zoals ansjovis en kappertjes.)
Pizza alle Melanzane (tomaat, kaas, aubergine, Parmezaanse kaas, basilicum, zwarte peper)
Pizza Caponne (tomaat, kaas, champignons, ui; alleen in Nederlandssprekende gebieden zo genoemd)
Pizza Margherita (tomaten, mozzarella en basilicum) (genoemd naar koningin Margaretha van Italië)
Pizza Quattro Stagioni (letterlijk: vier jaargetijden) (tomaat, mozzarella, ham, champignons, olijven, artisjokken: meestal gelijk aan de capricciosa maar hier zijn de ingrediënten gescheiden van elkaar gehouden)
Pizza Cappriciosa (meestal tomaat, mozzarella, ham, olijven, champignons, artisjokken maar de naam geeft aan dat alles wat de kok van toepassing vindt, gebruikt mag worden)
Pizza Calzone (gevulde dubbelgevouwen pizza, met verschillende ingrediënten)
Pizza Hawaï (tomaat, kaas, ananas en eventueel ham) (genoemd naar het eiland Hawaï waar ananas een specialiteit is). Deze pizza is mogelijk in Nederland ontstaan in de jaren zeventig maar mogelijk ook in Duitsland, toen het in de mode raakte om in allerlei traditionele gerechten ananas te verwerken. In Italië komt de Pizza Hawaï niet voor.
Pizza Frutti di Mare (tomaat, kaas, diverse zeevruchten)
Pizza Calabrese (tomaat, kaas, salami, olijven, Spaanse peper, oregano)
Pizza Cipolle (tomaat, kaas, ui)
Pizza Caprese (tomaat, verse mozzarella, basilicum)
Pizza con Prosciutto Crudo (tomaat, kaas, gedroogde rauwe ham)
Pizza con Funghi e Olive (tomaat, mozzarella, champignons en zwarte olijven)

Pizza-achtigen

De Turkse keuken kent de lahmacun, die vaak wordt aangeduid als Turkse pizza. Deze kan in de vorm van een wrap, maar ook in de vorm van een pizza worden geserveerd. Verder kent het nog de pizza Dürüm, een opgerolde wrap met Döner Kebab met sla en/of feta kaas.
Tarte flambée of Flammekueche ^[3], uit de Elzas.

Trivia

In Iran is het sinds juli 2006 uit taalpuristisch oogpunt verboden om leenwoorden te gebruiken. Een pizza heet daar dan ook (vertaald) 'elastisch brood'.
De integratie van de Italiaanse gemeenschap in de Verenigde Staten is zo succesvol verlopen dat het leeuwendeel van de bevolking tegenwoordig zeker meent te weten dat een pizza een Amerikaanse uitvinding is. Amerikaanse toeristen kunnen Italianen dan ook als geen ander beledigen met de vraag "Wat is het Italiaanse woord voor pizza?".

^[bron?]