Voorstellen tot indeling van België in 1830

Toen de Belgische Revolutie in 1830 uitbrak, was het nog niet duidelijk waar die toe zou leiden. Verschillende partijen waren actief in de Zuid-Nederlandse provincies: Fransgezinde radicalen streefden een aanhechting bij Frankrijk na; Orangisten wilden bij de Nederlanden blijven; gematigden dachten meer aan een bestuurlijke scheiding, waarbij België en Nederland eenzelfde vorst zouden hebben, maar waarbij er twee regeringen en administraties zouden komen.

Hoe België er uit zou zien, was lang onzeker. Naargelang de interne en externe instanties verschilden de scenario's. Globaal kunnen we drie grote krijtlijnen trekken in deze scenario's:

1. het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden blijft bestaan;
2. België scheurt zich af;
3. België wordt opgedeeld.

Het Verenigd Koninkrijk blijft bestaan

Herstel van het amalgaam

Dit was het scenario dat koning Willem I het meest genegen was. Doch de feiten maakten dit scenario onwerkelijk. Reeds na de Septemberdagen bleek al dat dit onmogelijk zou worden: Willem verloor de controle over de zuidelijke provincies, op een paar vestingsteden na (Maastricht en Luxemburg).

Administratieve scheiding

België en Nederland zouden in een personele unie verbonden blijven, maar elk een eigen regering, wetgeving en parlement krijgen. In alternatieve scenario's zou de kroonprins koning worden in België. Uiteindelijk sluit de kroonprins, de latere koning Willem II, zich bij dit scenario aan wanneer hij op 16 oktober 1830 de onafhankelijkheid van België proclameert. Deze kroonprinselijke daad wordt streng berispt door Willem I. Niettemin wordt ze herhaald op 11 januari 1831, als de kroonprins een Manifest aan de Belgen publiceert, waarin hij zichzelf verkoopt als Belgische koning.

Sinds het bombardement van Antwerpen op 27 oktober 1830 door generaal Chassé, is deze optie niet meer ernstig. Er bestaat heel wat na-ijver tegenover de Oranjes, die verantwoordelijk worden geacht voor de schade en de doden. Onder invloed van het Roeselaarse parlementslid Constantin Rodenbach wordt door het Voorlopig Bewind een voorstel goedgekeurd om de Oranjes voor eeuwig vervallen te verklaren van de Belgische troon, het decreet betreffende de eeuwige uitsluiting van de familie Oranje-Nassau van enige macht in België. Het is pas onlangs dat deze wet voor afschaffing vatbaar verklaard is.

België scheurt af

Groot-België

Bestand:Belgie territorriumclaims 1919.jpg

Groot-Belgische annexatieplannen in 1919

België omvatte oorspronkelijk ook Nederlands Limburg (uitgezonderd Maastricht en directe omgeving) en het Groothertogdom Luxemburg. Er werden ook aanspraken gemaakt op Noord-Brabant en Zeeuws-Vlaanderen, maar dit zijn nooit realistische scenario's geweest omdat de opstandelingen geen macht konden uitoefenen in dit gebied. Franse en Belgische militairen onder Ernest Grégoire en Pontécoulant hebben wel geprobeerd om Zeeuws-Vlaanderen te veroveren, maar dit lukte niet door de uitstekende verdediging van kolonel Ledel. Ook Noord-Brabant was uitstekend verdedigd door de Gentenaar Jozef van Geen.
Na de Eerste Wereldoorlog kreeg het idee van een dergelijk 'Groot-België' onder radicale Belgicisten weer aanhang, in iets gewijzigde vorm, maar grotendeels overeenkomstig met het oorspronkelijke plan in 1830.

Klein-België

Het Klein-Belgische voorstel hield in dat Nederland de door haar beheerste gebieden behield (Zeeuws-Vlaanderen, Noord-Brabant, Duitssprekend Luxemburg en oostelijk Limburg, omdat Maastricht in Noord-Nederlandse handen was). Het ging dus uit van de militaire status quo.
Dit scenario heeft het uiteindelijk gehaald. Hierbij werd de helft van Limburg en Luxemburg afgestaan, die beiden deel gingen uitmaken of al uitmaakten van de Duitse Bond, maar toch onder Nederlands bestuur bleven. Dit is de reden dat Nederlands Limburg een gouverneur heeft in plaats van een Commissaris van de Koningin.

Franse annexatie

Radicale Franstaligen als Alexandre Gendebien, vooral in en rond Luik, streefden een aansluiting bij Frankrijk na; bij het Voorlopig Bewind waren hiervan veel voorstanders te vinden. Voor Talleyrand was die soep te heet omdat dit tot een Europese oorlog zou kunnen leiden. Ook voor de opstandigen onder de Vlamingen ging opslokking door Frankrijk te ver.

België wordt opgedeeld

Talleyrand-Wellington

verdelingsplan Tallyrand

verdelingsplan Talleyrand-Wellington: Luxemburg en het uitgebreide Nederland onder Oranje-Nassau, de Waalse provincies en Zuid-Brabant bij Frankrijk

Luxemburg werd een onafhankelijk groothertogdom en omvatte ook de latere Belgische provincie. Heel Wallonië en Zuid-Brabant kwamen bij Frankrijk. Vlaanderen zonder Brabant kwam bij Nederland.

Talleyrand

Het verdelingsplan Talleyrand zou een vrijstaat Antwerpen creëren dat een Brits protectoraat was, Pruisen de rechter Maasoever laten, Frankrijk de rest laten annexeren tot de Demer en alles boven die rivier aan Nederland laten.