Wikipedia:Auteursrechtencafé/Archief/2014-12

Beelden publiek domein maken na het overlijden

Ik heb ondertussen al meer dan 5000 beelden individueel opgeladen naar de Commons, waarvan de overgrote meerderheid eigen beelden zijn. Nu heb ik nog tal van beelden niet opgeladen en nog vele dia's die ik wil scannen en opladen. Bij mijn overlijden wil ik de Nederlandse Wikimedia vereniging het recht geven om mijn beeldmateriaal te publiceren onder PD. Hoe kan ik dit juridisch aankleden? Moet zoiets in een testament of ander officieel document?

Voor digitale beelden is het vrij eenvoudig (die staan in mijn laptop of USB sticks) om toegang te geven. Voor dia's is dit wat lastiger, want dan zit je met de opslag en beheer. De vereniging zou dan een toegangsrecht moeten krijgen om dia's te kunnen scannen.Smiley.toerist (overleg) 10 dec 2014 00:07 (CET)

ik vermoed dat eendonorcodicil voldoende juridisch bindend is. Hans Erren (overleg) 10 dec 2014 00:14 (CET)

Waarom vermoed je dit? Is het niet beter om een brief / e-mail met een zelfgeschreven verklaring hierover aan VWN te adresseren, met een vraag of dit juridisch gezien voldoende is? Mvg, BlueKnight 10 dec 2014 05:55 (CET)

Hallo, Smiley.toerist. Ik neem voor de beantwoording voor het gemak aan dat u Nederlander bent, omdat u stelt het recht te willen geven aan de Vereniging Wikimedia Nederland. Ik maak ook het uitdrukkelijke voorbehoud dat ik mij normaal gesproken niet bezighoud met het erfrecht en dus niet in kan staan voor de juistheid van dit antwoord (ik beschik wel over de basiskennis die je bij iedere Nederlandse jurist mag verwachten aan te treffen). Wilt u zekerheid, dan stel ik voor dat u een bezoekje aflegt aan een notaris.

U geeft aan dat u de vereniging het recht wilt geven om uw beeldmateriaal ter beschikking te stellen aan het publieke domein. Ik wil vooropstellen dat het, wil de vereniging het beeldmateriaal kunnen uploaden naar bijvoorbeeld Wikimedia Commons, niet voldoende is dat ze toegang heeft tot het materiaal. De vereniging moet ook het openbaarmakingsrecht verwerven (uiteraard voor zover het materiaal auteursrechtelijk beschermd is), alsmede het eigendomsrecht (voor zover het om niet-digitaal materiaal gaat). Er moet dus onderscheid gemaakt worden tussen het krijgen van toegang, en wat de vereniging eenmaal mag doen nadat ze toegang heeft verkregen. Ik zal eerst kort het eerste behandelen.

Voor zover het om niet-digitaal materiaal gaat is het in principe voldoende dat u het eigendomsrecht daarop (dia's, foto's, fotorolletjes, weet ik veel wat allemaal) verkrijgt. Met het eigendomsrecht kan zij het materiaal namelijk onder eenieder opeisen ("revindiceren"). Zie verder hierna. Gaat het om digitaal materiaal, dan moet de vereniging bijvoorbeeld toegang hebben tot uw computer, geheugenkaarten, USB-sticks en dergelijke. Als daarvoor wachtwoorden vereist zijn is het raadzaam deze in uw testament op te nemen, en te bepalen dat die aan de vereniging ter beschikking moeten worden gesteld na uw overlijden. Google even op "digitale nalatenschap" voor meer informatie over dit onderwerp, of informeer hierover bij uw notaris.

Dan de vraag hoe de vereniging het recht krijgt om uw materiaal aan het publieke domein ter beschikking te stellen. Daarvoor lijkt mij voldoende dat u de eigendoms- en auteursrechten op het materiaal legateert aan de vereniging. Met een legaat kunt u bepaalde goederen aan specifiek door u aangewezen personen (in dit geval de vereniging) doen toekomen, zonder dat die persoon tevens erfgenaam wordt en dus ook andere goederen verwerft. Ik denk dat het belangrijk is dat u uitdrukkelijk zowel de eigendomsrechten op het materiaal legateert, als de op dat materiaal rustende auteursrechten. Legateert u alleen de eigendom, dan vervalt het auteursrecht in principe aan uw versterferfgenamen en komen de twee rechten dus in verschillende handen. De vereniging kan het materiaal dan niet zonder de toestemming van uw erfgenamen publiceren en dan bereikt u dus niet per se uw doel. Andersom geldt dat als u slechts het auteursrecht legateert, de eigendom bij uw erfgenamen komt en de vereniging niet over het beeldmateriaal kan beschikken.

Een legaat dient u op te nemen in uw uiterste wil (een testament). We kennen daarvan in principe twee vormen in Nederland (er bestaan wat uitzonderingen zoals testamenten van militairen, of testamenten gemaakt op een zeereis of een geïsoleerd gebied, maar ik ga ervan uit dat die niet op u van toepassing zijn). Een uiterste wil kan ofwel gemaakt worden bij notariële akte, ofwel bij een aan een notaris in bewaring gegeven onderhandse akte. Het verschil is dat u de eerste met tussenkomst van de notaris opmaakt, en de tweede zelf kan schrijven. In beide gevallen komt de notaris er echter wel aan te pas: een onderhandse akte dient u bij de notaris in bewaring te geven. In Nederland geldt een door uzelf geschreven testament dat niet bij de notaris in bewaring is gegeven niet als een geldige uiterste wil. Heeft u toch geen zin om naar de notaris te gaan, dan kunt u een tripje naar Duitsland overwegen. In Duitsland kunt u namelijk wel gewoon zelf uw testament schrijven en hoeft u niet naar een notaris. Voorwaarden waar het zelfgeschreven testament aan moet voldoen vindt u in § 2247 van het Bürgerliches Gesetzbuch. (Ik zou dit niet serieus doen, tenzij u voldoende juridisch onderlegd bent. Door leken zelfgeschreven testamenten kunnen ondoordacht/onzorgvuldig tot stand gekomen zijn en uitlegproblemen met zich meebrengen. Het testament kan ook zoek raken en men kan na uw overlijden gaan twijfelen over de vraag of u het wel zelf geschreven heeft. Juist om dat soort problemen te voorkomen kennen wij de verplichte tussenkomst van een notaris.)

Als u de WMNL slechts het recht wilt geven om uw beeldmateriaal vrij te geven is een legaat als voornoemd voldoende (de goederen moeten na uw overlijden dan nog wel door uw erfgenamen aan de vereniging geleverd worden, maar daartoe zijn ze verplicht). U bent er dan echter niet zeker van dat ze dit ook daadwerkelijk gaat doen. Om publicatie af te dwingen kunt u (in hetzelfde testament) een testamentaire last aan het legaat verbinden, waarbij u de vereniging de verplichting oplegt om (binnen een bepaalde tijd na uw overlijden) het gelegateerde beeldmateriaal ter beschikking te stellen aan het publieke domein (bijvoorbeeld door het onder die vermelding te uploaden naar Wikimedia Commons). Voldoet de vereniging dan niet aan die last, dan kan een belanghebbende (bijvoorbeeld (een van) uw erfgenamen) aan de rechter verzoeken om het legaat vervallen te verklaren.

Tot slot nog kort iets over het hierboven genoemde codicil (een geheel met de hand geschreven, gedagtekend en ondertekend stuk, zonder verdere formaliteiten; dit is natuurlijk iets heel anders dan een donorcodicil): naar Nederlands recht kunnen slechts bepaalde, limitatief in de wet opgenoemde beschikkingen door middel van een codicil worden gemaakt. Het maken van legaten van goederen zoals het auteursrecht valt daar niet onder.

Ik hoop dat u hier iets aan heeft (maar ik kan zoals gezegd niet instaan voor de juistheid). Ik hoop ook niet dat u van plan bent snel te overlijden. Woody_|(?) 10 dec 2014 19:49 (CET)

Hartelijk dank voor uw uiteenzetting. Uiteraard wens ik mijzelf nog een lang leven waarbij ik zelf nog veel beeldmateriaal met de documentatie upload naar de Commons. Het uploaden door derden vereist veel meer zoekwerk en kennis van afgebeelde onderwerpen. Ik moet helaas toegeven dat ik bijna niets documenteert en er overal thuis dia's en diadozen rondslingeren. Alleen de oude dia's zijn gesorteerd, maar daarvan zijn de interessantste alvast geupload. Daarnaast zijn er oude briefkaarten, reisgidsen (debaeker) die in het publiek domein zijn en waarvan nog interessante delen te scannen zijn. Bij het beeldmateriaal is mijn hoofdbelangstelling in tram en spoor maar vele andere onderwerpen komen aan bod tijdens mijn vele reizen.

Ik heb geen kinderen of andere erfgenamen (ook niet partners of samenwonenden). Er zijn wel een paar neven waar ik al lang geen contact/of binding mee hebt. Ik kan dan ook geen instructies geven aan familie zoals in de meeste erfenissen. Die zouden dan vrolijk verder kunnen opladen als erfgename. (By the Way: Bestaat er een OTRS regeling voor zodat ze niet voor elk beeld goedkeuring moeten krijgen?) Ik denk eraan mijn trein/tram hobbyverzameling te schenken aan de NVBS. Daar zijn echter veel haken en ogen aan: Met veel oudere leden die schenken hebben zij een strenge toelatingsbeleid wat verzamelingen betreft. De verzameling moet volledig aan hun voorwaarden gedocumenteerd zijn. Maar zelf dan wordt veel materiaal weggegooid/verkocht omdat ze al zoveel (dubbel) hebben. De meeste Trein/tramhobbyisten zijn intensieve fotografen/video die graag zelf presentaties geven aan medehobbyisten en soms ook commerciële publicaties maken (boeken, films, etc) (voorbeeld [1]). Beeldmateriaal in publiek domein geven zit niet in de cultuur van trein- en tramhobbyisten. Bij een erfenis wordt het materieel meestal gegeven aan medehobbyist en vriend van de overledene om de verzameling thuis door te spitten en de krenten uit de pap te halen. Ik kan de verzameling schenken aan de Nederlandse Wikimedia vereniging (NWV), maar zijn zij ingericht om fysieke archieven te bewaren? Voor het digitale deel zie ik geen problemen. Daar kan een kopie gemaakt worden van al mijn beeldmateriaal. Dan kan een selectie gemaakt worden van wat publiceerbaar is (portretrecht, kwaliteit en wikimedia scope (vooral oudere beelden zijn belang en kunnen uniek zijn). Met wiki loves wedstrijden en van archieven zijn er al genoeg voorbeelden van massale beeld toevoegingen in de Commons. Als het beeld al opgeladen dan piept de Commons wel. Mijn ideaal is dat beide verenigingen samenwerken. Voor niet-digitaal materieel: De NVBS mag materieel in zijn archief opnemen zolang er gescand kan worden en onder publiek domein gepubliceerd worden. Niet trein/tram onderwerpen en beeldmaterieel dat niet opgenomen wordt zou door NWV bewaard kunnen worden (dat bewaren kan uitbesteed worden aan leden of andere organisaties). Er is ook de optie om dia's eenmalig te scannen en dan weg te gooien. Ik realiseer mij heel goed dat niet alles bewaard kan worden en eis dit ook niet. Ik wil alleen vermijden dat iets weggegooid wordt zonder dat de NWV ernaar gekeken heeft of het zinvol is voor de Commons. Als smeerolie voor de testamentaire last ben ik van plan om een fonds op te zetten om document archieven te scannen en beschikbaar te maken onder het publiek domein. Er zijn tal van kleinere archieven (van bedrijven, verenigingen, etc) die geen geld om te digitaliseren en die vaak aangetast worden door het verval van niet zuurvrij papier. Hierin kan de NWV een rol spelen als subsidieverlener.Smiley.toerist (overleg) 11 dec 2014 21:59 (CET)

Auteursrechten op andere plekken dan de hoofdnaamruimte

Hoi,

Een beetje naar aanleiding hiervan: Hoe zit het met de GFDL en bewerkingen buiten de hoofdnaamruimte? Het komt mij voor dat _alle_ bewerkingen (sjabloonnaamruimte, mededelingen, misschien zelfs overleg) feitelijk een creatief werk zijn? Uw input is welkom. Milliped (overleg) 6 dec 2014 12:37 (CET)

Ook daar ga je akkoord met het vrijgeven van je bijdrage onder een vrije licentie en ja, in de meeste gevallen zal het zeker om een creatief werk gaan. Waarschijnlijk zit er dus gewoon een auteursrecht op die bijdrage en zijn ze vrijgegeven onder de cc-by-sa-3.0 en de GFDL. Natuur12 (overleg) 6 dec 2014 16:28 (CET)

Ik waag te betwijfelen of deze sjablonen (of eigenlijk moet je zeggen: de sjablooncode) een eigen intellectuele schepping van de maker zijn en dus auteursrechtelijke bescherming genieten. Ze zijn immers in de regel ontleend aan andere sjablonen en dus kan bezwaarlijk gezegd worden dat ze een eigen, oorspronkelijk karakter hebben. Dat alle bewerkingen auteursrechtelijk beschermd zouden zijn lijkt mij in ieder geval onverdedigbaar. Ik ben bovendien van mening dat een bijdrage in de vorm van een sjablooncode (zo je dit al een auteursrechtelijk relevante prestatie zou kunnen noemen) niet wordt vrijgegeven onder CC-BY-SA en GFDL. De gebruiksvoorwaarden spreken immers enkel over het vrijgeven van teksten. Een redelijke uitleg (in de geest van het doel van Wikipedia, te weten het tot stand brengen van een encyclopedie) brengt mijns inziens mee dat (slechts) gedoeld wordt op tekstuele bijdragen in de hoofdnaamruimte. De toevoeging onderaan het bewerkingsvenster luidende "en gaat u onherroepelijk akkoord met het vrijgeven van uw bijdrage" lijkt mij een verduidelijking van, en niet een aanvulling op, het daaraan voorafgaande gedeelte luidende "Door de wijzigingen op te slaan, gaat u akkoord met de Gebruiksvoorwaarden". Dit wordt bevestigd door de disclaimer onderaan elke pagina: "De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen." Ik ben van mening dat Romaine op deze manier de sjablonen kon samenvoegen en daarbij niet aan naamsvermelding hoefde te doen. Woody_|(?) 6 dec 2014 16:52 (CET)

Twee vragen n.a.v. Overleg_Wikipedia:Stemlokaal/Nieuwe_hoofdpagina_2014#Neutraal: is het schrijven van code voor sjablonen niet deels "ontwerp"? Dit in de zin van eigen inbreng qua (uiteindelijke vertoning van) opmaak van sjabloon in hoofdnaamruimte? Is het niet netjes en in de geest van het erkennen van andermans werk om aan naamsvermelding te doen (fatsoen), ook al is dit niet verplicht volgens de letter? Dit ook vanwege twijfel aan de stelling van Woodcutterty en de (schijnbare) tegenstelling met betrekking tot diens stelling over ontwerp van OB dat net als sjablonen uit code bestaat. Mvg, BlueKnight 23 dec 2014 21:00 (CET)

Het schrijven van code voor sjablonen kan (soms) best als "ontwerp" worden gezien, maar daarmee is het resultaat niet auteursrechtelijk beschermd. Dat dient namelijk te getuigen van een eigen intellectuele schepping van de maker, wat doorgaans zal ontbreken alleen al omdat de maker geen persoonlijk stempel toevoegt, maar op een technische wijze voortbouwt op eerdere sjablonen. Dat laatste overigens, het verkrijgen van een technisch effect, maakt op zichzelf al dat auteursrechtelijke bescherming uitgesloten is. Het ontwerp van OB is een heel ander verhaal (de enige overeenstemming is dat het inderdaad ook met code gemaakt wordt, maar dat is weinig relevant). Persoonlijk vind ik het niet getuigen van slecht fatsoen om niet aan naamsvermelding te doen bij (niet beschermde) sjablonen, maar daarover kun je van mening verschillen. Ik betwijfel of het zin heeft een discussie te gaan voeren over de vraag of dat al dan niet fatsoenlijk is. Woody_|(?) 23 dec 2014 21:51 (CET)

Vrijgeven door nabestaanden

Op Commons gaat het om de vraag of een nabestaande een werk mag vrijgeven. Een andere gebruiker wees al op een sjabloon volgens dewelke dat mogelijk zou zijn. Zou iemand daar kort willen aangeven of het wel of niet mag? Mathonius 23 dec 2014 21:35 (CET)

Heel kort: ja, dat mag. De nabestaande is de auteursrechthebbende. Iets langer: als er meerdere nabestaanden zijn is het mogelijk (en in de regel het geval) dat ze allemaal auteursrechthebbende zijn en moeten ze allemaal hun toestemming geven. Woody_|(?) 23 dec 2014 21:38 (CET)

In theorie ja en misschien geld dat grote erfenissen waar geld mee gemoeid is. In de praktijk zullen de erfgenamen dan meestal een beheerder onder hun aanstellen die zich met auteursrechten bezig houdt. Bij een kleine erfenis van een amateur fotograaf zal dit in de praktijk betekenen diegene die in het bezit is van het beeld materiaal (bijvoorbeeld dia's). Ik vind het zeer ergelijk dat alle onderzoeklast bij de aanvrager komt. Het is is vaak al heel lastig om bij een niet belangrijk persoon de overlijdensdatum te achterhalen (70 jaar grens). Om dan nog de hele familieboom te achterhalen en alle personen op te sporen is onmogelijk. Erfenis advocaten hebben daar al de grootste moeite mee. Soms is het contact met familieleden verloren en tot hoe ver moet men gaan (alleen in rechte lijn of ook nog broers, ooms, neven etc. Ik vrees dat ons juristenclubje weer heiliger dan de paus is.Smiley.toerist (overleg) 23 dec 2014 22:45 (CET)

Mijn antwoord was inderdaad wat kort door de bocht (maar ik interpreteerde de vraag zo dat daar ook om gevraagd werd). Ik zou overigens in dit geval ook zeggen dat toestemming van één erfgenaam voldoende is, en dat dan aangenomen mag worden dat hierover overeenstemming bestaat binnen de groep erfgenamen. Mochten er in die groep geschillen rijzen, is dat in beginsel iets wat ze onderling moeten uitvechten. Woody_|(?) 23 dec 2014 23:03 (CET)

Zal ik eens een praktijkvoorbeeld geven? Dat beeld is afkomstig uit een oude familie album van overleden grootouders die bij mijn ouders in bewaring is. Wie de foto genomen heeft is mij niet verteld in ik vermoed dat alleen mijn overleden grootouders het het misschien hadden kunnen vertellen. Het vermoeden is dat het een familielid of kennis is die de foto heeft genomen. De fotograaf is dus niet meer te achterhalen en anoniem. Moet ik moeilijk gaan doen en een OTRS procedure starten? ik heb wel wel toestemming van mijn vader. Wij moeten de families het niet moeilijk gaan maken met juridische haarkloverijen die niet begrepen worden.Smiley.toerist (overleg) 2 jan 2015 12:09 (CET)