Nijl: verschil tussen versies
→Stuwdammen: historische noodzaak |
stroombekken |
||
| Regel 19: | Regel 19: | ||
De Nijl ontspringt als [[Blauwe Nijl]] in [[Ethiopië]] aan het [[Tanameer]] en als [[Witte Nijl]] aan het [[Victoriameer]]. Het Victoriameer bevindt zich tussen de drie landen [[Oeganda]], [[Kenia]] en [[Tanzania]]. De Witte Nijl stroomt vervolgens van hieruit via [[Zuid-Soedan]] naar [[Soedan]], waar de beide takken (de Witte en de Blauwe Nijl) bij de hoofdstad [[Khartoem]] samenkomen. Daarna stroomt de rivier door [[Egypte (land)|Egypte]] naar het noorden, om ten slotte in een ruime [[Nijldelta|delta]] uit te monden in de [[Middellandse Zee]]. |
De Nijl ontspringt als [[Blauwe Nijl]] in [[Ethiopië]] aan het [[Tanameer]] en als [[Witte Nijl]] aan het [[Victoriameer]]. Het Victoriameer bevindt zich tussen de drie landen [[Oeganda]], [[Kenia]] en [[Tanzania]]. De Witte Nijl stroomt vervolgens van hieruit via [[Zuid-Soedan]] naar [[Soedan]], waar de beide takken (de Witte en de Blauwe Nijl) bij de hoofdstad [[Khartoem]] samenkomen. Daarna stroomt de rivier door [[Egypte (land)|Egypte]] naar het noorden, om ten slotte in een ruime [[Nijldelta|delta]] uit te monden in de [[Middellandse Zee]]. |
||
Het stroombekken van de Nijl beslaat ruim 3 miljoen km<sup>2</sup>, of een tiende van de Afrikaanse landmassa.<ref name="abtew">{{Citeer boek | achternaam = Abtew | voornaam = Wossenu | medeauteurs = Dessu, Shimelis Behailu | datum = | titel = The Grand Ethiopian Renaissance Dam on the Blue Nile | uitgever = Springer | plaats = 2019 | ISBN = 978-3-319-97094-3 | pagina = 10 | taal = en}}</ref> |
|||
== Bron van de Nijl == |
== Bron van de Nijl == |
||
| Regel 53: | Regel 55: | ||
== Stuwdammen == |
== Stuwdammen == |
||
[[Bestand:Nile_hydro_power.jpg|thumb|Stuwdammen in de Nijl<br>(plus dam in aanbouw in Ethiopië)]] |
[[Bestand:Nile_hydro_power.jpg|thumb|Stuwdammen in de Nijl<br>(plus dam in aanbouw in Ethiopië)]] |
||
Voorbij de samenvloeiing van de Blauwe en Witte Nijl stroomt de rivier meer dan 3000 km door een woestijnlandschap, met als enige bijrivier de seizoensafhankelijke [[Atbarah (rivier)|Atbarah]] op 300 km te noorden van Khartoem. Tussen [[Aswan]] en [[Rosetta (Egypte)|Rosett]]a legt hij 1200 km af waarin er geen druppel water bijkomt, maar waarin daarentegen veel water verdampt en een deel in de bodem dringt. Dat betekent dat Soedan en Egypte voor hun zoetwatervoorziening volledig afhankelijk zijn van de Nijl.<ref name="dumont">{{Citeer boek | achternaam = Dumont | voornaam = Henri J. | datum = 2009 | titel = The Nile: Origin, environments, limnology and human use | hoofdstuk = 5.1 Hydrology and River Damming | uitgever = Springer | |
Voorbij de samenvloeiing van de Blauwe en Witte Nijl stroomt de rivier meer dan 3000 km door een woestijnlandschap, met als enige bijrivier de seizoensafhankelijke [[Atbarah (rivier)|Atbarah]] op 300 km te noorden van Khartoem. Tussen [[Aswan]] en [[Rosetta (Egypte)|Rosett]]a legt hij 1200 km af waarin er geen druppel water bijkomt, maar waarin daarentegen veel water verdampt en een deel in de bodem dringt. Dat betekent dat Soedan en Egypte voor hun zoetwatervoorziening volledig afhankelijk zijn van de Nijl.<ref name="dumont">{{Citeer boek | achternaam = Dumont | voornaam = Henri J. | datum = 2009 | titel = The Nile: Origin, environments, limnology and human use | hoofdstuk = 5.1 Hydrology and River Damming | uitgever = Springer | ISBN = 978-1-4020-9726-3 | pagina's = 14-15 | taal = en}}</ref> |
||
De mytische [[farao]] [[Menes]], stichter van de [[1e dynastie van Egypte|eerste dynastie]] meer dan 5000 jaar geleden, leefde tijdens een periode van hoge Nijloverstromingen. Tijdens zijn leven en de eeuwen daarna viel in de [[Sahel (landstreek)|Sahel]] veel regen, en dat schiep welvaart in Egypte in de vorm van de eerste grootschalige graanbouw. In die tijd ontstonden de stad [[Memphis (Egypte)|Memphis]], de eerste irrigatiedam en de [[piramide van Cheops]]. Een periode van droogte 1000 jaar later bracht het [[Oude Rijk|oude koninkrijk]] ten val.<ref name="dumont"/> |
De mytische [[farao]] [[Menes]], stichter van de [[1e dynastie van Egypte|eerste dynastie]] meer dan 5000 jaar geleden, leefde tijdens een periode van hoge Nijloverstromingen. Tijdens zijn leven en de eeuwen daarna viel in de [[Sahel (landstreek)|Sahel]] veel regen, en dat schiep welvaart in Egypte in de vorm van de eerste grootschalige graanbouw. In die tijd ontstonden de stad [[Memphis (Egypte)|Memphis]], de eerste irrigatiedam en de [[piramide van Cheops]]. Een periode van droogte 1000 jaar later bracht het [[Oude Rijk|oude koninkrijk]] ten val.<ref name="dumont"/> |
||
Versie van 14 apr 2021 22:43
| Nijl | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Het stroomgebied van de Nijl.
| ||||
| Lengte | 6695[1][2] km | |||
| Hoogte (bron) | 1134 m | |||
| Hoogte (monding) | 0 m | |||
| Debiet | 2830 m³/s | |||
| Stroomgebied | 3.400.000 km² | |||
| Bron | Blauwe Nijl / Witte Nijl | |||
| Monding | Middellandse Zee | |||
| Zijrivieren | Bahr al-Ghazal (links), Sobat, Atbarah (rechts) | |||
| Stroomt door | Egypte - Soedan- Zuid-Soedan - Oeganda - Ethiopië | |||
| ||||
De Nijl in Egypte
| ||||
| ||||
De Nijl (in het Arabisch النيل an-nīl) is met een lengte van 5499 tot 6695 km (door verschillende manieren van meten)[1] de langste of de op een na langste rivier van de wereld (dit hangt ervan af welke lengte men aan de Amazone toekent; hierover is niet iedereen het eens).
De Nijl ontspringt als Blauwe Nijl in Ethiopië aan het Tanameer en als Witte Nijl aan het Victoriameer. Het Victoriameer bevindt zich tussen de drie landen Oeganda, Kenia en Tanzania. De Witte Nijl stroomt vervolgens van hieruit via Zuid-Soedan naar Soedan, waar de beide takken (de Witte en de Blauwe Nijl) bij de hoofdstad Khartoem samenkomen. Daarna stroomt de rivier door Egypte naar het noorden, om ten slotte in een ruime delta uit te monden in de Middellandse Zee.
Het stroombekken van de Nijl beslaat ruim 3 miljoen km2, of een tiende van de Afrikaanse landmassa.[3]
Bron van de Nijl
De bron van de Nijl is lange tijd onbekend gebleven. In de 19e eeuw werd voor het eerst het Victoriameer, dat op het verloop van de rivier ligt, geïdentificeerd als bron van de Nijl, door John Hanning Speke. Maar uit verder onderzoek is gebleken dat het kleinere Tanameer aan het eind van het regenseizoen verantwoordelijk is voor meer dan 72% van het water dat door de Nijl stroomt.[bron?] Voor die tijd hebben diverse ontdekkingsreizigers getracht de bron te vinden, onder wie David Livingstone en de Nederlandse avonturierster Alexandrine Tinne. Sinds 2005 wordt echter aangenomen dat de bron ligt in het Nationaal park Nyungwe Forest in Rwanda en via de rivier de Rukarara en de rivier Kagera naar het Victoriameer loopt. De nieuwe gegevens maken de rivier 107 km langer dan voorheen geschat.
De Nijl is van groot belang voor Oeganda. De vlak bij de oorsprong van de rivier bij Jinja aangelegde stuwdam, Speke's dam, is verantwoordelijk voor het grootste deel van de energievoorziening van heel Oeganda. Oeganda voert zelfs elektrische energie uit.[bron?]
Zijrivieren van de Nijl
- Atbarah of Zwarte Nijl.
- Blauwe Nijl
- Bahr el Ghazal
- Sobat
Het overstromen van de Nijl
De Nijl is een samenvloeiing van de Blauwe Nijl, die in Ethiopië ontspringt, en de Witte Nijl. De Witte Nijl heeft een basisdebiet. Dit debiet wordt groter door de neerslag (afkomstig van het regenseizoen) die in Oeganda valt, waar de Witte Nijl doorheen stroomt. Hetzelfde gebeurt met de Blauwe Nijl; haar debiet wordt groter door de neerslag die in Ethiopië valt. Het regenseizoen in Oeganda valt echter vroeger dan het regenseizoen in Ethiopië, waardoor de Nijl gedurende een lange periode veel water aangevoerd krijgt. In Soedan stromen deze rivieren samen in de Nijl. Doordat het debiet zo groot is (het basisdebiet van de Witte en de Blauwe Nijl gecombineerd met de regen van de regenseizoenen) overstroomt de Nijl bijna elk jaar.[bron?]
De Nijl was en is van groot belang voor Egypte. Egypte is een vruchtbaar land in de Sahara en dat komt door de bevloeiing door de Nijl. Egypte werd daarom ook wel het geschenk van de Nijl genoemd. De Nijl kon het leven van een Egyptenaar totaal veranderen. Zonder de jaarlijkse overstroming van de Nijl was er geen voedsel, want er was geen irrigatiesysteem. Maar als de Nijl te lang buiten zijn oevers trad, verging het gewas en was er te weinig eten.
De Nijl overstroomt niet meer in Egypte sinds de aanleg van de Aswandam in de jaren zestig, waarna het Nassermeer ontstond. In Zuid-Soedan wordt een groot deel van de hoofdstroom van de Nijl via het Jongleikanaal afgeleid, waardoor het Suddmoeras minder water krijgt. Zowel het stuwmeer in Boven-Egypte als het kanaal in Zuid-Soedan is te herkennen op de kaart hiernaast.
Sedimenttransport
Het sedimenttransport in de Nijl stroomaf van de Aswandam bedraagt jaarlijks[4].
- Te Aswan: 0,14 miljoen ton sediment in suspensie en bijkomend 28% rollend zand
- Te Quena: 0,27 miljoen ton sediment in suspensie en bijkomend 27% rollend zand
- Te Sohag: 1,5 miljoen ton sediment in suspensie en bijkomend 13% rollend zand
- Te Bani Sweif: miljoen ton sediment in suspensie en bijkomend 20% rollend zand
Video's
Stuwdammen
(plus dam in aanbouw in Ethiopië)
Voorbij de samenvloeiing van de Blauwe en Witte Nijl stroomt de rivier meer dan 3000 km door een woestijnlandschap, met als enige bijrivier de seizoensafhankelijke Atbarah op 300 km te noorden van Khartoem. Tussen Aswan en Rosetta legt hij 1200 km af waarin er geen druppel water bijkomt, maar waarin daarentegen veel water verdampt en een deel in de bodem dringt. Dat betekent dat Soedan en Egypte voor hun zoetwatervoorziening volledig afhankelijk zijn van de Nijl.[5]
De mytische farao Menes, stichter van de eerste dynastie meer dan 5000 jaar geleden, leefde tijdens een periode van hoge Nijloverstromingen. Tijdens zijn leven en de eeuwen daarna viel in de Sahel veel regen, en dat schiep welvaart in Egypte in de vorm van de eerste grootschalige graanbouw. In die tijd ontstonden de stad Memphis, de eerste irrigatiedam en de piramide van Cheops. Een periode van droogte 1000 jaar later bracht het oude koninkrijk ten val.[5]
In het zuiden van Egypte ligt in de Nijl de Aswandam, die zorgt voor drinkwater en het opwekken van elektriciteit. De eerste stuwdam in Aswan, de Lage Aswandam, kwam gereed in 1902, maar was inefficiënt, waardoor de sluizen moesten worden opengezet als het in Ethiopië te veel regende. Begin jaren zestig werd de tweede of Hoge Aswandam gebouwd.
Soedan bouwde eveneens twee stuwdammen op de Nijl, iets wat Egypte jarenlang met alle middelen wilde voorkomen. De Egyptenaren wilden hun irrigatieplannen (het grootste is het Toshka-project ter hoogte van Aboe Simbel) niet zien sneuvelen als gevolg van te weinig water. De Soedanezen hadden elektriciteit nodig om hun snel groeiende bevolking van het nodige comfort te voorzien. De stuwdam bij de vierde Nijl-cataract, de Merowedam, maakte in Soedan wel een forse uitbreiding van het landbouwareaal mogelijk. Eind 20e eeuw kwam er een lichte toenadering tussen Caïro en Khartoem, waarna de grens in 1998 weer openging. De betere betrekkingen verslechterden evenwel terug tijdens de bouw van de Merowedam en met de bijkomende plannen voor hydro-electrische centrales in Soedan op meerdere zijrivieren van de Nijl.
Sinds 2010 ontstond bijkomend dispuut over een nieuwe dam in Ethiopië op de Blauwe Nijl welke eveneens een gevaar gaan opleveren voor de watervoorziening van Egypte. Het water van de Nijl wordt nu al geteisterd door vervuiling, klimaatverandering en de groeiende bevolking van Egypte, die inmiddels officieel 100 miljoen mensen telt. Een kolossale dam voor de opwekking van hydro-elektrische energie in de laaglanden van Ethiopië dreigt de watervoorziening van Egypte verder te beperken.[6] Toch gingen de werken aan de Grote Renaissancedam in 2011 van start.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|