Tuin: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 22 sep 2024 16:41

Kasteeltuin in de Portugese stad Castelo Branco

Een tuin is een begrensd, meestal omheind stuk grond waarop gewassen of andere vormen van beplanting worden geplant of verbouwd. Een tuin kan utilitair van aard zijn, zoals een groentetuin, wetenschappelijk, zoals een botanische tuin, of decoratief, zoals een siertuin. Deze vormen kunnen ook worden gecombineerd. In de siertuin kan ook bestrating een belangrijke rol spelen. De belangrijkste eigenschap die een tuin onderscheid van een andere vorm van natuur, is dat de opzet van de tuin door mensen bedacht is en onderhouden wordt.

Iemand die beroepshalve een tuin aanlegt en onderhoudt heet een hovenier of tuinman. Een tuin- en landschapsarchitect kan de tuin in een bepaalde stijl ontwerpen, zoals een Japanse tuin, Chinese tuin, Engelse of een Franse tuin.

Geschiedenis

Met het ontstaan van de eerste vaste woonplaatsen, verschenen de eerste akkertjes. Om vernieling en vraat van dieren en gewassen te voorkomen, werd er een dichte, vaak stekelige beplanting, omheen geplaatst.

Bij de bouw van een klooster werd doorgaans een ommuurde tuin aangelegd voor medicinale kruiden.

Tegenwoordig is de tuin meestal een door schuttingen afgesloten stuk grond waar men recreëert. Ook zijn er tuinhuisjes en schuurtjes voor het opbergen van gereedschap en fietsen, en plantenkassen en bakken voor het kweken van planten en gewassen. Veel mensen zien de tuin als het 'verlengde van de huiskamer'.

Etymologie

Omdat in Nederland de wilg, de hazelaar en de meidoorn van nature veel voorkomen, werden deze gebruikt als omheining. Het ging dan om de twee- of driejarige takken; ze zijn soepel en buigzaam om ermee te vlechten. Zo'n omheining heette een tuun of een tuin. Later verschoof de betekenis hiervan van de omsluiting naar het omsloten terrein zelf.^[1] Het verwante Duitse woord Zaun betekent nog altijd "omheining". Het Engelse woord town is oorspronkelijk een ommuurd woongebied.

Een ouder Nederlands woord voor tuin is gaard, dat onder meer samenhangt met het Latijnse hortus.^[2] In veel andere Indo-Europese talen is dit nog altijd het gebruikelijke woord voor tuin (Engels: garden, Frans: jardin, Duits: Garten enz.).

Impact op het mileu

Afhankelijk van de manier van tuinieren kan de tuin een positieve of negatieve bijdrage leveren aan de lokale biodiversiteit, het ecosysteem en het mileu.^[3] Een voorbeeld waarop schade aan het milieu kan ontstaan door te tuinieren, is het gebruik van gif voor de bestrijding van plagen. Als milieuvriendelijker alternatief kan er gekozen worden voor natuurlijke plaagbestrijding. Ook worden op veel gangbaar geteelde sierplanten bestrijdingsmiddelen gebruikt.^[4] Om te voorkomen dat deze in de tuin en het milieu terechtkomen, kan worden gekozen voor biologisch geteelde planten. Het gebruik van turf in potgrond en tuinaarde zorgt voor de afgraving van veengebieden, die CO₂ vastleggen en de biodiversiteit verhogen.^[5] Om dit te voorkomen zijn er turfvrije alternatieven beschikbaar, of kan compost worden toegepast. Het gebruik van drinkwater voor irrigatie kan verminderd worden door het opvangen van hemelwater (met behulp van een regenton of wadi), wat ook de mogelijke wateroverlast in de tuin verminderd bij hevige regenval. Wateroverlast kan ook worden verminderd door het terugbrengen van de hoeveelheid verharding en bestrating, wat ook hitte overlast in de zomer voorkomt. Andere voorbeelden van hoe een tuin positief kan bijdragen aan de leefomgeving zijn het gebruik van inheemse plantsoorten die zonder bestrijdingsmiddelen zijn geteeld en het zorgen voor voldoende leefruimte voor vogels, egels en andere dieren, door de aanplant van struiken en het laten liggen van afgevallen takken en bladeren.^[6]

Zie ook

Algemeen

Plantentuinen

Groentetuin (ook wel moestuin of hof genoemd)
Kruidentuin
Hortus botanicus
Heemtuin

Gebouwen

Stijlvormen

Bekend

Tuinen in Parijs
Rotstuin van Nek Chand, in Chandigarh, India.
Appeltern Adventure Gardens
Tuinen van Ton ter Linden

Bronnen, noten en/of referenties

↑ De term tuin of tuun werd gebruikt voor het vlechtwerk in rivieren en beken om paling te vangen in de zogenaamde aalstallen.
↑ GAARD, gti.nl
↑ (en) Gush, Mark B., Blanuša, Tijana, Chalmin‐Pui, Lauriane S., Griffiths, Alistair, Larsen, Elisabeth K. (2024-03). Environmental horticulture for domestic and community gardens—An integrated and applied research approach. PLANTS, PEOPLE, PLANET 6 (2): 254–270. ISSN:2572-2611. DOI:10.1002/ppp3.10444.
↑ Lentola, A., David, A., Abdul-Sada, A., Tapparo, A., Goulson, D. (1 september 2017). Ornamental plants on sale to the public are a significant source of pesticide residues with implications for the health of pollinating insects. Environmental Pollution 228: 297–304. ISSN:0269-7491. DOI:10.1016/j.envpol.2017.03.084.
↑ (en) Joosten, Hans (2024). Peatland Must Be Wet. Springer Nature Switzerland, Cham, 179–203. ISBN 978-3-031-58144-1.
↑ Insecten en dieren in je tuin. www.milieucentraal.nl. Geraadpleegd op 22 september 2024.

Op andere Wikimedia-projecten

Media
op Commons

Definitie
op WikiWoordenboek

[1] De term tuin of tuun werd gebruikt voor het vlechtwerk in rivieren en beken om paling te vangen in de zogenaamde aalstallen.

[2] GAARD, gti.nl

[3] (en) Gush, Mark B., Blanuša, Tijana, Chalmin‐Pui, Lauriane S., Griffiths, Alistair, Larsen, Elisabeth K. (2024-03). Environmental horticulture for domestic and community gardens—An integrated and applied research approach. PLANTS, PEOPLE, PLANET 6 (2): 254–270. ISSN:2572-2611. DOI:10.1002/ppp3.10444.

[4] Lentola, A., David, A., Abdul-Sada, A., Tapparo, A., Goulson, D. (1 september 2017). Ornamental plants on sale to the public are a significant source of pesticide residues with implications for the health of pollinating insects. Environmental Pollution 228: 297–304. ISSN:0269-7491. DOI:10.1016/j.envpol.2017.03.084.

[5] (en) Joosten, Hans (2024). Peatland Must Be Wet. Springer Nature Switzerland, Cham, 179–203. ISBN 978-3-031-58144-1.

[6] Insecten en dieren in je tuin. www.milieucentraal.nl. Geraadpleegd op 22 september 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[Bestand:Pt-ctb-jardimpaco.jpg|thumb|Kasteeltuin in de Portugese stad [[Castelo Branco (stad)|Castelo Branco]]]]
-Een '''tuin''' is een begrensd, meestal [[Hek (afrastering)|omheind]] stuk grond waarop gewassen worden geplant of verbouwd. Een tuin kan [[Utilitarisme|utilitair]] van aard zijn, zoals een [[groentetuin]], wetenschappelijk, zoals een [[Hortus botanicus|botanische tuin]], of decoratief, zoals een [[siertuin]]. In de siertuin kan ook bestrating een belangrijke rol spelen.
+Een '''tuin''' is een begrensd, meestal [[Hek (afrastering)|omheind]] stuk grond waarop gewassen of andere vormen van beplanting worden geplant of verbouwd. Een tuin kan [[Utilitarisme|utilitair]] van aard zijn, zoals een [[groentetuin]], wetenschappelijk, zoals een [[Hortus botanicus|botanische tuin]], of decoratief, zoals een [[siertuin]]. Deze vormen kunnen ook worden gecombineerd. In de siertuin kan ook bestrating een belangrijke rol spelen. De belangrijkste eigenschap die een tuin onderscheid van een andere vorm van natuur, is dat de opzet van de tuin door mensen bedacht is en onderhouden wordt.
 Iemand die [[beroep]]shalve een tuin aanlegt en onderhoudt heet een [[hovenier]] of tuinman. Een [[tuin- en landschapsarchitect]] kan de tuin in een bepaalde stijl ontwerpen, zoals een [[Japanse tuin]], [[Chinese tuin]], [[Engelse tuin|Engelse]] of een [[Franse tuin]].
@@ Regel 18: / Regel 18: @@
 Een ouder Nederlands woord voor tuin is '''gaard''', dat onder meer samenhangt met het [[Latijn]]se ''hortus''.<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M017047 GAARD], gti.nl</ref> In veel andere [[Indo-Europese talen]] is dit nog altijd het gebruikelijke woord voor tuin ([[Engels]]: ''garden'', [[Frans]]: ''jardin'', [[Duits]]: ''Garten'' enz.).
+== Impact op het mileu ==
+Afhankelijk van de manier van tuinieren kan de tuin een positieve of negatieve bijdrage leveren aan de lokale [[biodiversiteit]], het ecosysteem en het mileu.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Gush |voornaam=Mark B. |titel=Environmental horticulture for domestic and community gardens—An integrated and applied research approach |url=https://nph.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ppp3.10444 |jaargang=6 |tijdschrift=PLANTS, PEOPLE, PLANET |datum=2024-03 |taal=en |nummer=2 |doi=10.1002/ppp3.10444 |issn=2572-2611 |pagina's=254–270 |last2=Blanuša |first2=Tijana |last3=Chalmin‐Pui |first3=Lauriane S. |last4=Griffiths |first4=Alistair |last5=Larsen |first5=Elisabeth K.}}</ref> Een voorbeeld waarop schade aan het milieu kan ontstaan door te tuinieren, is het gebruik van gif voor de bestrijding van plagen. Als milieuvriendelijker alternatief kan er gekozen worden voor [[Biologische bestrijding|natuurlijke plaagbestrijding]]. Ook worden op veel gangbaar geteelde sierplanten bestrijdingsmiddelen gebruikt.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Lentola |voornaam=A. |titel=Ornamental plants on sale to the public are a significant source of pesticide residues with implications for the health of pollinating insects |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0269749117305158 |jaargang=228 |tijdschrift=Environmental Pollution |datum=2017-09-01 |doi=10.1016/j.envpol.2017.03.084 |issn=0269-7491 |pagina's=297–304 |last2=David |first2=A. |last3=Abdul-Sada |first3=A. |last4=Tapparo |first4=A. |last5=Goulson |first5=D.}}</ref> Om te voorkomen dat deze in de tuin en het milieu terechtkomen, kan worden gekozen voor [[Biologische landbouw|biologisch]] geteelde planten. Het gebruik van turf in potgrond en tuinaarde zorgt voor de afgraving van veengebieden, die CO<sub>2</sub> vastleggen en de biodiversiteit verhogen.<ref>{{Citeer boek |titel=Peatland Must Be Wet |achternaam=Joosten |voornaam=Hans |url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-58144-1_9 |taal=en |uitgever=Springer Nature Switzerland |plaats=Cham |datum=2024 |pagina=179–203 |isbn=978-3-031-58144-1}}</ref> Om dit te voorkomen zijn er turfvrije alternatieven beschikbaar, of kan [[compost]] worden toegepast. Het gebruik van drinkwater voor irrigatie kan verminderd worden door het opvangen van hemelwater (met behulp van een [[regenton]] of [[Wadi (infiltratievoorziening)|wadi]]), wat ook de mogelijke wateroverlast in de tuin verminderd bij hevige regenval. Wateroverlast kan ook worden verminderd door [[Ontharding (buitenverharding)|het terugbrengen van de hoeveelheid verharding]] en bestrating, wat ook hitte overlast in de zomer voorkomt. Andere voorbeelden van hoe een tuin positief kan bijdragen aan de leefomgeving zijn het gebruik van [[Indigeen (plant)|inheemse plantsoorten]] die zonder bestrijdingsmiddelen zijn geteeld en het zorgen voor voldoende leefruimte voor vogels, egels en andere dieren, door de aanplant van struiken en het laten liggen van afgevallen takken en bladeren.<ref>{{Citeer web |url=https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuin/diervriendelijke-tuin/ |titel=Insecten en dieren in je tuin |bezochtdatum=2024-09-22 |werk=www.milieucentraal.nl |taal=nl-NL}}</ref>
 == Zie ook ==