Koninklijke Orde van Cambodja

De ster, het juweel en het huidige grootlint van de Orde.

De Koninklijke Orde van Cambodja (Frans: "Ordre Royal de Cambodge") was een Franse koloniale ridderorde en is ook nu nog een ridderorde van het koninkrijk Cambodja.

In 1845 vestigden Thailand en Vietnam een gezamenlijk protectoraat over het oude koninkrijk van de Khmer. Met Franse steun werd Cambodja in 1864 weer zelfstandig onder koning Norodom I, maar deze vorst moest het Franse protectoraat en een forse Franse inmenging in het bestuur van zijn land accepteren.

Geschiedenis van de orde

Op 8 februari 1864 stichtte de koning de "Koninklijke Orde van Cambodja" als orde van verdienste met vijf klassen. De Franse regering en de koningen van Cambodja verleenden na 1896 de orde ieder voor zich. De Franse president was rechtens Grootkruis in de Koninklijke Orde van Cambodja. De orde diende ter onderscheiding van burgers en militairen, onderdanen van de koning of vreemdeling, die zich verdienstelijk hadden gemaakt. In 1896 werd de orde opgenomen in de rij van Franse koloniale ridderorden.

Voor Franse benoemingen gold dat men ten minste 29 jaar oud en eerst ridder moest zijn om na een bepaalde periode te kunnen worden bevorderd tot een hogere rang. Alleen officieren van het Legioen van Eer konden commandeur worden en alleen commandeurs van het Legioen van Eer werden commandeur met ster of grootofficier. Afgezien van decoraties wegens dapperheid of verdienste tijdens veldtochten golden bij de Franse koloniale orden ook eisen die aan het aantal in de tropen of overzee doorgebrachte jaren werden gesteld. In dit geval moest men drie jaar in Indochina, bij voorkeur in Cambodja, te hebben doorgebracht. In 1933 werd vastgesteld dat de orde ook werd verleend voor het organiseren van aan Cambodja gewijde tentoonstellingen en belangrijke aan de Franse koloniën gewijde manifestaties.

De koning van Cambodja was bij het verlenen van zijn ridderorde niet aan deze regels gebonden. De koloniale en overzeese orden werden direct na de Franse orden en vóór de ministeriële orden gedragen. Opmerkelijk is dat men na zijn benoeming niet alleen voor de registratie en het diploma moest betalen, maar ook de kleinodiën zélf moest aanschaffen.

De orde na de dekolonisatie

In 1948 staakte Frankrijk het verlenen van deze orde. Formeel bleef het een Franse koloniale orde, maar zij werd nu alleen door de koning van Cambodja verleend. De orde is sindsdien een van de historische orden van Frankrijk.

Op 1 september 1950 werd het (koloniale) Franse ordestelsel hervormd. De Orde van de Ster van Anjouan en de Orde van de Zwarte Ster werden Franse Overzeese Orden. De andere drie werden "Orden van met Frankrijk geassocieerde staten" (Frans: "Ordre des États Associés de l'Union Française"). In 1955 werd Cambodja onafhankelijk. De orde werd door koning Norodom Sihanouk tijdens zijn regering en ook tijdens zijn ballingschap in Peking verleend. Ook na de restauratie van de dynastie van de Khmer bleef het de hoogste Cambodjaanse onderscheiding. De orde werd slapend in 1975, onder de regering van Democratisch Kampuchea. Na door de Verenigde Naties gesteunde verkiezingen in 1993, H.M. Koning Norodom Sihanouk keerde terug op de troon en de Orde werd hersteld bij koninklijk besluit nr. 1095/01 van 5 oktober 1995. Dit decreet werd ondertekend door Chea Sim als vertegenwoordiger van de koning, Norodom Ranariddh, de eerste premier en Hun Sen, de toenmalige tweede premier. Er vonden enkele ontwerpwijzigingen plaats. Na het herstel van de Khmer-dynastie bleef het de hoogste Cambodjaanse onderscheiding. De oorspronkelijke kroon van het Franse type is vervangen door de Khmer Royal Crown.

Rangorde

Ster van de Koninklijke Orde van Cambodja

De huidige rangen van de orde

• Maha Siri Yudha (មហាសេរីវឌ្ឍន៍) of Grootkruis (GCC)
• Siri Yudha (មហាសេនា) of Grootofficier (GOC)
• Dhipadinda (ធិបឌិន្ទ) of Commandeur (KCC)
• Sena (សេនា) of Officier (OC)
• Assarariddhi (អស្សឫទ្ធិ) of Ridder (KC)

De rangen van de orde tot 1948

• Maha Sirivaddha (មហាសេរីវឌ្ឍន៍) of Grootkruis (GCC)
• Mahasena (មហាសេនា) of Grootofficier (GOC)
• Dhipadinda (ធិបឌិន្ទ) of Commandeur (KCC)
• Sena (សេនា) of Officier (OC)
• Assarariddhi (អស្សឫទ្ធិ) of Ridder (KC)

De postnominale letters

In Cambodja is het gebruikelijk om het bezit van onderscheidingen, titels en lidmaatschap van bepaalde instituten aan te duiden met postnominale letters achter de naam. Voor de Koninklijke Orde van Cambodja zijn de volgende postnominale letters voorgeschreven.
De hogere rangen geven hun leden het recht de titel te gebruiken als post-nominale: (Ridder) Grootkruis GCC; (Ridder) Grootofficier GOC; (Ridder) Commandeur, KCC.
De lagere rangen gebruiken de post-nominale: (Ridder) Officier OC; en Ridder, KC. Leden van alle klassen van de orde krijgen posities in de rangorde toegewezen.
Het hoogste niveau van het Ridder Grootkruis vraagt om meer toelichting. Degenen die op deze manier worden geëerd, worden verheven tot de persoonlijke, niet-erfelijke status van adel en dragen voortaan de titel 'Excellentie'. Dit wordt voorafgegaan door de volledige naam.

Waardigheden ("dignités") van de orde

• Grootkruis. De grootkruisen dragen het kleinood van de orde aan een grootlint op de linkerheup en de ster van de orde op de linkerborst.
• Grootofficier. Deze grootofficieren dragen een kleinood aan een lint om de hals en de ster van de Orde.
• Commandeur. De commandeur draagt een groot uitgevoerd kleinood van de orde aan een lint om de hals.
• Officier. De officier draagt een kleinood aan een lint met een rozet op de linkerborst.
• Ridder. De ridder draagt een kleinood aan een lint op de linkerborst. Bij de ridder is in het kleinood geen goud verwerkt.

Versierselen van de orde

Het lint van de orde in de koloniale periode van 1899 tot 1948

Het kleinood van de orde is een van veel facetten voorziene, iets langwerpige zilveren of gouden ster. Binnen een rode ring zijn de Cambodjaanse koningskroon en het wapen van de koning in goud op een violetblauwe achtergrond afgebeeld. De keerzijde van het kleinood is onbewerkt gelaten. Als verhoging dient een Europese beugelkroon met een klein kruis als bekroning. In de eerste jaren van de orde werden ook langwerpiger kleinoden zonder kroon verleend.

De ster van de orde is gelijk aan het kleinood, maar de kroon ontbreekt en de stralen zijn meestal glad. De ster is langgerekt. De verticale stralen zijn dus langer dan de horizontale stralen. De versierselen van de ridders zijn van zilver, bij de hogere rangen zijn ze verguld. De kleinoden en ster zijn voor burgers en militairen gelijk. Het lint van de orde was oorspronkelijk groen met een rode bies. In 1899 werd de kleur gewijzigd in wit met een oranje bies. De Franse regering wijzigde in dat jaar de kleuren van alle vijf koloniale orden. Na 1948 kreeg de, nu weer puur Cambodjaanse, orde het oorspronkelijke lint weer terug.

Gedecoreerden

Z.E. Chea Sophara (Vice-Premier van Cambodja) onderscheidt de Nederlandse Björn Stenvers (CEO Eye Care Foundation) met het Ridder Grootkruis van Cambodja

Year appointed	Class	Name	Post-nominals
1884	Ridder	Charles Baret	KC
1884	Ridder	François Deuve	KC
1884	Ridder	Hypollite Herménégilde Tell	KC
1885	Ridder	Ernest Deuve	KC
1885	Grootofficier	Henri Rieunier	GOC
1889	Ridder Grootkruis	Thành Thái	GCC
1895	Officier	Nikolai Kolomeitsev	OC
1896	Ridder	Henri Mordacq	KC
1897	Ridder Grootkruis	Jean-Baptiste Billot	GCC
1901	Officier	Octave Denis Victor Guillonnet	OC
1901	Ridder	Léon Breton	KC
1905	Ridder Grootkruis	Sisavang Vong	GCC
1921	Ridder Grootkruis	Joseph Joffre	GCC
1924	Ridder	Jean Desbois	KC
1929	Ridder Grootkruis	Jagatjit Singh	GCC
1933	Ridder Grootkruis	Ibrahim of Johor	GCC
1941	Ridder Grootkruis	Norodom Suramarit	GCC
1954	Ridder Grootkruis	Bhumibol Adulyadej	GCC
1956	Ridder Grootkruis	Ramon Magsaysay	GCC
1956	Ridder Grootkruis	Josip Broz Tito	GCC
1959	Ridder Grootkruis	Savang Vatthana	GCC
1962	Ridder Grootkruis	Charles de Gaulle	GCC
1962	Ridder Grootkruis	Putra of Perlis	GCC
1965	Ridder Grootkruis	Kim Il-sung	GCC
1973	Ridder Commandeur	Kazimierz Duchowski	KCC
1992	Ridder Grootkruis	Norodom Ranariddh	GCC
2002	Ridder Grootkruis	Tuanku Tengku Fauziah	GCC
2003	Grootofficier	Aun Pornmoniroth	GOC
2004	Ridder Grootkruis	Norodom Sihamoni	GCC
2004	Ridder Grootkruis	Norodom Monineath	GCC
2004	Ridder Grootkruis	Kim Jong-il	GCC
2006	Ridder Grootkruis	John Sanderson	GCC
2006	Ridder Grootkruis	Norodom Arunrasmy	GCC
2007	Ridder Commandeur	Hor Nambora	KCC
2007	Ridder Grootkruis	Chau Sen Cocsal Chhum	GCC
2011	Ridder Grootkruis	Hor Namhong	GCC
2013	Ridder Grootkruis	Kao Kim Hourn	GCC
2014	Ridder Grootkruis	Frank Berman	GCC
2022	Ridder Grootkruis	Tengku Fauziah binti Almarhum Tengku Abdul Rashid	GCC
2022	Ridder Grootkruis	Sirajuddin of Perlis	GCC
2023	Ridder Grootkruis	Björn Stenvers	GCC
2023	Ridder Grootkruis	Sambath Pol	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Emperor Akihito of Japan	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Marcel Alessandri	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Bảo Long	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Bảo Đại	GCC
onbekend	Ridder Commandeur	Maryse Bastié	KCC
onbekend	Ridder	Henri Bellieni	KC
onbekend	Ridder Commandeur	Gustave Besnard	KCC
onbekend	Ridder Commandeur	Albert Besson	KCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Urban Jacob Rasmus Børresen	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Sarin Chhak	GCC
onbekend	Officier	Émile Duboc	OC
onbekend	Ridder Grootkruis	Hamengkoeboewono_VIII	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Hassan II of Morocco	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Emperor Hirohito of Japan	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Philippe Leclerc de Hauteclocque	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Leopold_II_van_België	GCC
onbekend	Ridder	Jean-David Levitte	KC
onbekend	Ridder Grootkruis	Bảo Long	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Manuel Luis Quezon	GCC
onbekend	Officier	Auguste Lumière	OC
onbekend	Ridder Grootkruis	Raoul Magrin-Vernerey	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Hun Manet	GCC
onbekend	Ridder	François Marjoulet	KC
onbekend	Ridder	André Michelin	KC
onbekend	Grootofficier	Boun Oum	GOC
onbekend	Ridder Grootkruis	Pakoeboewono X van Soerakarta	GCC
onbekend	Officier	Marcel Ribière	OC
onbekend	Ridder Grootkruis	Willem Rooseboom	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Raoul Salan	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Yōhei Sasakawa	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Vong Savang	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Tea Banh	GCC
onbekend	Ridder Grootkruis	Jean de Lattre de Tassigny	GCC
onbekend	Officier	Mardochée Valabrègue	OC
onbekend	Officier	François Zimeray	OC
onbekend	Ridder Grootkruis	Leopold_III_van_België	GCC

Externe links

• Les Compagnons de la Libération - Croix et Attributs ", de Cyrille CARDONA, édité par la SAMOL, 2022, ISBN 978-2-9581971-0-0
• Indochina Medals, THE ORDERS AND MEDALS OF THE KINGDOM OF CAMBODIA
• Medals of the World, Kingdom of Cambodia: Royal Order of Moniseraphon

Bronnen, noten en/of referenties

· ·

Ridderorden en onderscheidingen in Cambodja

Koninklijke Orde van Cambodja · Orde van Sowartha · Nationale Orde van Onafhankelijkheid · Koninklijke Orde van Sahametrei · Orde van de Koningin · Orde van de Arbeid (Cambodja) · Orde van Trouw · Orde van Verdienste voor Dienaren van de Staat · Orde van Preah Vesandar · Orde van Industriële Verdienste · Satrei Vathana Decoratie · Sena Jayasedha Decoratie
Periode van de Republiek
Orde van de Republiek
Orden van het herstelde koninkrijk
Koninklijke Orde van Cambodja · Nationale Orde van Onafhankelijkheid · Medaille van Nationale Orde van Verdienste aan de Keten · Koninklijke Orde van Sahametrei · Orde van Sowartha · Koninklijke Orde van Moniseraphon · Orde van de Koningin
Zie ook: Ridderorden in Cambodja