Savannasaurus
| Savannasaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Laat-Krijt | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| De beenderen van het holotype | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Savannasaurus elliottorum Poropat, Mannion, Upchurch, Hocknull, Kear, Kundrát, Tischler, Sloan, Sinapius, Elliott & Elliott, 2016 | |||||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||||
| Savannasaurus elliottorum | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Savannasaurus elliottorum is een plantenetende sauropode dinosauriër, behorend tot de Titanosauria, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Australië.
Vondst en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Tussen 2001 en 2005 werden bij Belmont Station, nabij Winton in Queensland, op de Ho-Hum site opgravingen verricht waarbij in maart 2005 door David Elliot en zijn vrouw Judy het skelet gevonden werd van een sauropode. Dat werd dat jaar in juli en september opgegraven. Het exemplaar kreeg de informele name "Wade". In september 2006 werd de opgraving voortgezet. In 2013 vond men nog een staartwervel.
In 2016 werd de typesoort Savannasaurus elliottorum benoemd en beschreven door Stephen F. Poropat, Philip D. Mannion, Paul Upchurch, Scott A. Hocknull, Benjamin P. Kear, Martin Kundrát, Travis R. Tischler, Trish Sloan, George H.K. Sinapius, Judy A. Elliott en David A. Elliott. De geslachtsnaam is afgeleid van het Spaans zavana, "savanne", als verwijzing naar de graslanden die de huidige locatie kenmerken. De soortaanduiding eert het gezin Elliot, de grondeigenaren.
Het holotype, AODF 660, is gevonden in een laag van de Wintonformatie die dateert uit het Cenomanien-Turonien. Het bestaat uit een skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: een achterste halswervel, nekribben, acht ruggenwervels, ribben, vier vergroeide sacrale wervels, vijf stukken van staartwervels, een stuk schouderblad, het linkerravenbeksbeen, beide borstbeenderen, beide opperarmbeenderen, stukken van een ellepijp, het linkerspaakbeen, alle vijf rechtermiddenvoetsbeenderen, het vierde linkermiddenvoetsbeen, twee vingerkootjes, stukken van het hele bekken, het linkersprongbeen, het derde rechtermiddenvoetsbeen en botfragmenten. De delen lagen niet in verband maar werden bij elkaar gevonden in een knol van vier meter doorsnee. Het fossiel maakt deel uit van de collectie van het Australian Age of Dinosaurs-project.
In 2020 werd het skelet in groter detail beschreven.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Savannasaurus is een vrij kleine sauropode. Het holotype is van een individu van ruim tien meter lengte. De romp is relatief breed, met een bekkenbreedte van een kleine anderhalve meter, zodat de poten links en rechts een eind uit elkaar staan.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Dit zijn autapomorfieën, unieke afgeleide eigenschappen. De voorste staartwervels hebben ondiepe pneumatische uithollingen in de zijkanten. Het borstbeen heeft een rechte buitenste zijrand. Van het vierde middenhandsbeen heeft het ondervlak het profiel van een zandloper. Op de buitenste zijkant van het schaambeen loopt een richel van de onderrand van het foramen obturatum uit schuin naar voren en beneden. Het sprongbeen is hoger dan overdwars of van voor naar achter breed.
In 2020 werden aanvullende autapomorfieën bepaald. Bij de voorste staartwervels is het voorste gewrichtsfacet golvend doordat de bovenrand bol was en de onderrand hol. Het borstbeen heeft in de lengterichting geen richel lopen over de voorste onderzijde. De horizontale lengte van het hoofdlichaam van het zitbeen beslaat meer dan 40% van de totale diagonale lengte van dit bot. Bij het sprongbeen is ongeveer even breed overdwars als lang van voor naar achter.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Savannasaurus werd in 2016 in de Titanosauria geplaatst, in een vrij basale positie buiten de Lithostrotia, als zustersoort van een klade gevormd door Diamantinasaurus en het specimen AODF 836.
De positie van Savannasaurus in de evolutionaire stamboom volgens de studie uit 2016 wordt getoond in het volgende kladogram.
| Titanosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De beschrijvers vermoedden dat titanosauriërs pas in het vroege Opper-Krijt Australië bereikten vanuit Zuid-Amerika, toen de klimatologische omstandigheden op een landbrug gevormd door Antarctica verbeterden.
Levenswijze[bewerken | brontekst bewerken]
De beschrijving uit 2020 verklaarde de brede tonvormige romp, met een omtrek van zo'n vijf meter, en brede plaatsing van de poten met een bekken dat zo'n 1,2 meter breed was, als aanpassingen aan het leven in modderig terrein. De fossielen zijn gevonden in rivierafzettingen. Dat de nek relatief kort was voor een sauropode zou het dier gedwongen hebben de rivier zelf op te zoeken en de modder over te steken.
In 2022 concludeerde een studie dat de brede gang van de achterpoten tot een grotere stabiliteit leidde, ook doordat ze minder ver wegzakten.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Stephen F. Poropat, Philip D. Mannion, Paul Upchurch, Scott A. Hocknull, Benjamin P. Kear, Martin Kundrát, Travis R. Tischler, Trish Sloan, George H. K. Sinapius, Judy A. Elliott & David A. Elliott, 2016, "New Australian sauropods shed light on Cretaceous dinosaur palaeobiogeography", Scientific Reports 6, Article number: 34467 (2016)
- Stephen F. Poropat; Philip D. Mannion; Paul Upchurch; Travis R. Tischler; Trish Sloan; George H. K. Sinapius; Judy A. Elliott & David A. Elliott, 2020, "Osteology of the wide-hipped titanosaurian sauropod dinosaur Savannasaurus elliottorum from the Upper Cretaceous Winton Formation of Queensland, Australia", Journal of Vertebrate Paleontology. 40(3): e1786836
- Preuschoft H. 2022. "Mechanical analysis of the wide-hipped titanosaur Savannasaurus elliottorum". Palaeobiodiversity and Palaeoenvironments