Borstelstaartkangoeroerat: verschil tussen versies
k robot Erbij: hu:Ecsetfarkú patkánykenguru |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Taxobox zoogdier |
{{Taxobox zoogdier |
||
|status=Vanbeschermingafhankelijk |
|status=Vanbeschermingafhankelijk |
||
|rl-id=2785 |
|||
|afbeelding=Bettongia_penicillata.jpg |
|||
|afbeelding=Bettongia penicillata at Duisburg Zoo (2).JPG |
|||
|afbeeldingtekst=Opgezet exemplaar |
|||
|afbeeldingtekst=Borstelstaartkangoeroerat in [[Zoo Duisburg]]. |
|||
|orde=[[Diprotodontia]] (Klimbuideldieren) |
|orde=[[Diprotodontia]] (Klimbuideldieren) |
||
|familie=[[Potoroidae]] (Kangoeroeratten) |
|familie=[[Potoroidae]] (Kangoeroeratten) |
||
| Regel 10: | Regel 11: | ||
|datum=1837 |
|datum=1837 |
||
}} |
}} |
||
[[Image:Bettongia penicillata.jpg|thumb|right|300px|Opgezet exemplaar]] |
|||
De '''borstelstaartkangoeroerat''' (''Bettongia penicillata''), ook wel '''borstelstaartratkangoeroe''', '''kwaststaartkangoeroerat''' of '''pluimstaartbettong''' genoemd, is een klein soort [[buideldier]] uit de familie der [[kangoeroeratten]] (Potoroidae). |
De '''borstelstaartkangoeroerat''' (''Bettongia penicillata''), ook wel '''borstelstaartratkangoeroe''', '''kwaststaartkangoeroerat''' of '''pluimstaartbettong''' of '''woylie''' genoemd, is een klein soort [[buideldier]] uit de familie der [[kangoeroeratten]] (Potoroidae). De borstelstaartkangoeroerat komt voor in het zuiden van [[Australië (continent)|Australië]]. |
||
==Uiterlijk== |
|||
De borstelstaartkangoeroerat wordt 30 tot 38 centimeter lang en één tot anderhalve kilogram zwaar. De staart is 29 tot 36 centimeter lang, bijna net zo lang als de rest van het lichaam. Op het einde van de staart lopen zwarte borstelharen. |
|||
De borstelstaartkangoeroerat heeft een kopromplengte van 30 tot 38 centimeter lang en een gewicht van 1 tot 1,6 kilogram. De staart is 29 tot 36 centimeter lang. De oorlengte bedraagt 28 mm. De vacht is op de rugzijde grijsbruin met zilvertinten. De buikzijde, de onderzijde van het gezicht, de flanken en de dijen zijn lichtgrijs van kleur. De ogen worden omgeven door een kale huid. De staart is roodbruin van kleur en op het laatste derde deel ervan lopen zwarte borstelharen. De staart heeft een lichte grijpfunctie. De voeten zijn lichtbruin gekleurd. Mannelijke en vrouwelijke dieren hebben een overeenkomstig uiterlijk. |
|||
==Leefwijze== |
|||
| ⚫ | De borstelstaartkangoeroerat leeft voornamelijk in open [[eucalyptus]]wouden en |
||
| ⚫ | De borstelstaartkangoeroerat is een [[solitair]]e soort, die voornamelijk 's nachts actief is. Overdag rust het dier in een groot, bolvormig nest, gemaakt van bladeren, gras en schors. Deze soort leeft voornamelijk van [[paddenstoelen]] als [[truffel]]s, die het moet opgraven uit de bosbodem. De borstelstaartkangoeroerat draagt zo bij aan het verspreiden van de [[spore]]n van deze schimmels, die in staat zijn onbeschadigd het [[spijsverteringsstelsel]] van de kangoeroeratten te doorstaan. Bacteriën in het [[maagdarmkanaal]] spelen een voorname rol bij de vertering van de paddenstoelen. Ook ander ondergronds voedsel, als wortelen, bollen, knollen en wormen, staan op het menu. De borstelstaartkangoeroerat beweegt zich over het algemeen langzaam voort, maar bij gevaar springt het dier op hoge snelheid weg op de achterpoten in een zigzagpatroon, met de kop laag, het lichaam gebogen en de staart gestrekt. De paartijd is niet aan een bepaalde periode verbonden en kan dan ook gedurende het jaar plaatsvinden. De draagtijd bedraagt 18 tot 21 dagen, waarna één jong wordt geboren dat na de geboorte nog ongeveer 98 dagen in de buidel blijft. Borstelstaartkangoeroeratten zijn na gemiddeld 180 dagen geslachtsrijp en deze dieren hebben een levensverwachting van vier tot zes jaar. |
||
==Verspreiding en habitat== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | De borstelstaartkangoeroerat leeft voornamelijk in open [[eucalyptus]]wouden en [[mallee scrub]], met een ondergroei van lage struiken, in [[Australië (continent)|Australië]]. In het verleden leefde de soort ook in [[spinifex]]graslanden. Eucalyptusbossen hebben te maken met periodieke [[bosbrand]]en. De borstelstaartkangoeroerat blijkt vrij goed te zijn in het ontwijken van de vlammen, en blijven vaak nog actief in hun woongebied tijdens een brand. |
||
[[Image:Distribution Map Bettongia penicillata AUS.PNG|thumb|right|300px|Voormalige (geel) en huidige (rood) verspreidingsgebied van de borstelstaartkangoeroerat.]] |
|||
De borstelstaartkangoeroerat was van oorsprong wijdverspreid over de droge habitats van zuidelijk en noordwestelijk Australië. Het natuurlijke verspreidingsgebied van de omvatte twee delen. Het zuidelijke deel liep vanaf het zuidwesten van [[Western Australia]] via de [[Nullarbor Plain]] naar het zuiden van [[South Australia]], het noordwesten van [[Victoria (Australië)|Victoria]] en en de [[Great Dividing Range]] in het midden van [[New South Wales]]. Het noordelijke deel liep van de [[Pilbara]] in Western Australia via de [[Great Sandy Desert]] en de [[Gibson Desert]] tot in [[Great Victoria Desert]] in het noorden van South Australia en de [[Tanami Desert ]] in het [[Northern Territory]]. |
|||
Ten gevolge van de toenemende Europese kolonisatie en de verspreiding van geïntroduceerde diersoorten, verdween de borstelstaartkangoeroerat uit een groot deel van zijn verspreidingsgebied. Tegenwoordig komt de soort alleen voor in Western en South Australia. Het zuidwesten van Western Australia, meer specifiek de eucalyptusbossen van het [[Perup Nature Reserve]], het [[Tutanning Nature Reserve]] en het [[Dryandra Woodland]] en in, was de laatste locatie waar de borstelstaartkangoeroerat wist te overleven. Door uitgebreide controles op vossen neemt het aantal borstelstaartkangoeroeratten evenals het verspreidingsgebied in deze regio weer toe. Reïntroductie van borstelstaartkangoeroeratten in Western Australia vond plaats in het [[Batalling Forest]], het [[Boyagin Nature Reserve]] en het [[Julimar Conservation Park]]. |
|||
De populaties in South Australia zijn het gevolg van verschillende reïntroductieprogramma's die vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw zijn opgestart. Reíntroductie van de borstelstaartkangoeroerat heeft in South Australia in onder meer het [[Venus Bay Conservation Park]] plaatsgevonden. Het Venus Bay Conservation Park bevindt zich aan de westkust van het [[Eyre Peninsula]] tussen de plaatsjes [[Streaky Bay]] en [[Elliston]] en het heeft een oppervlakte van 1.460 hectare. Het park richt zich op de reïntroductie van verschillende bedreigde diersoorten in het gebied. Vier diersoorten zijn inmiddels gereïntroduceerd in het Venus Bay Conservation Park: de [[Australische griel]] (''Burhinus grallarius''), de [[langoorhaasrat]] (''Leporillus conditor''), de [[langoorbuideldas]] (''Macrotis lagotis'') en de borstelstaartkangoeroerat.<ref>http://www.environment.sa.gov.au/biodiversity/west_bcp/venus_bay.html Venus Bay Ecological Restoration</ref> De reïntroductie van in Venus Bay Conservation Park startte in 1980. Andere locaties in South Australia waar de borstelstaartkangoeroerat is uitgezet zijn [[Wedge Island]] (1983), [[St Peter Island]] (1989), het [[Yookamurra Sanctuary]] (1991), [[Lincoln National Park]] (1999) en [[Flinders Ranges National Park]]. |
|||
==Ondersoorten== |
|||
| ⚫ | Er zijn twee [[ondersoort]]en. ''B. p. penicillata'', uit het zuidoosten van Australië, is sinds 1923 uitgestorven, waarschijnlijk doordat zijn leefgebied plaats moest maken voor landbouwgrond. Rond 1900 was deze ondersoort nog enorm algemeen in delen van South Australia. ''B. p. ogilbyi'', de ondersoort uit het zuidwesten van Australië, komt nog voor in Western Australia, met enkele kleinere populaties in South Australia. Deze ondersoort heeft behalve van habitatvernietiging te lijden onder verwilderde [[Exoot|exoten]] als [[vos]]sen en [[verwilderde kat|katten]], die wel eens een kangoeroerat grijpen, en [[Konijn (dier)|konijnen]] en [[varken]]s, die om hetzelfde voedsel concurreren. De soort lijkt nu veilig in [[nationale park]]en en op enkele eilanden voor de kust van Australië, waar geen exoten voorkomen. In het verleden werd de [[Bettongia tropica|noordelijke borstelstaartkangoeroerat]] (''Bettongia tropica'') ook wel beschouwd als een ondersoort van de borstelstaartkangoeroerat. Dit dier, dat voorkomt in de bossen van Noordoost-[[Queensland]], wordt tegenwoordig beschouwd als een zelfstandige soort. |
||
==In gevangenschap== |
|||
[[Image:Bettongia penicillata at Duisburg Zoo (1).JPG|thumb|right|300px| Twee borstelstaartkangoeroeratten in Zoo Duisburg.]] |
|||
[[Image:Bettongia penicillata at Gorge Wildlife Park.JPG|thumb|right|300px| Groepje borstelstaartkangoeroeratten in Gorge Wildlife Park.]] |
|||
Borstelstaartkangoeroeratten worden in verschillende [[dierentuin]]en in [[Australië (land)|Australië]], [[Europa (continent)|Europa]], [[Noord-Amerika]] en [[Japan]] gehouden. Volgens het [[International Species Information System]] (ISIS), een systeem dat het dierenbestand van een groot aantal belangrijke dierentuinen bijhoudt, waren er op 9 november 2007 176 borstelstaartkangoeroeratten in 34 dierentuinen: zes Australische, zestien Europese, acht Noord-Amerikaanse en vier Japanse dierentuinen. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere Australische dierentuinen die borstelstaartkangoeroeratten in de collectie hebben, maar niet vermeld zijn in ISIS. Het [[Gorge Wildlife Park]] in [[Cudlee Creek]] is hiervan een voorbeeld. Ook [[Zoologischer Garten Berlin]], waar borstelstaartkangoeroeratten in het nachtdierenhuis leven, ontbreekt in ISIS. [[Monarto Zoo]] in [[South Australia]] heeft met achttien dieren de grootste groep borstelstaartkangoeroeratten in gevangenschap. De grootste Europese groep bevindt zich in het [[Duitsland|Duitse]] [[Zoo Duisburg]] en deze bestaat uit twee mannelijke en zes vrouwelijke dieren. In deze dierentuin zijn de borstelstaartkangoeroeratten ondergebracht in het Koalahaus, dat ook onderdak biedt aan [[koala]]'s (''Phascolarctos cinereus''), [[wombat]]s (''Vombatus ursinus'') en [[Matschieboomkangoeroe|Matschie-boomkangoeroes]] (''Dendrolagus matschiei''). In Nederland is de borstelstaartkangoeroerat te zien in [[Dierenpark Amersfoort]]. (aantallen op 9 november 2007)<ref>https://app.isis.org/abstracts/abs.asp International Species Information System</ref> |
|||
| ⚫ | Er zijn twee [[ondersoort]]en. ''B.p. penicillata'', uit het zuidoosten van Australië, is |
||
{{Bettongia}} |
{{Bettongia}} |
||
{{bronnen|bronvermelding= |
|||
{{references}} |
|||
---- |
|||
* Menkhorst P, Knight F. A Field Guide to the Mammals of Australia. 2004; Second Edition. South Melbourne: Oxford University Press. |
|||
---- |
|||
* [http://www.environment.sa.gov.au/biodiversity/bettong.html The Brush-tailed Bettong in South Australia: from extinct to indicator species] |
|||
* [http://www.environment.gov.au/biodiversity/threatened/publications/action/marsupials/24.html Action Plan for Australian Marsupials and Monotremes – Recovery Outline Woylie. Wildlife Australia. December 1996.] |
|||
* [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Bettongia_penicillata.html Animal Diversity – Bettongia penicillata] |
|||
* [http://www.iucnredlist.org/search/details.php/2785/summ IUCN Red List - ''Bettongia penicillata''] |
|||
* [http://www.iucnredlist.org/search/details.php/2791/all IUCN Red List - ''Bettongia pencillata ogilbyi''] |
|||
* [http://www.iucnredlist.org/search/details.php/2790/all IUCN Red List - ''Bettongia pencillata penicillata''] |
|||
}} |
|||
[[Categorie:Klimbuideldier]] |
[[Categorie:Klimbuideldier]] |
||
[[Categorie:Dier uit het Australaziatisch gebied]] |
[[Categorie:Dier uit het Australaziatisch gebied]] |
||
Versie van 12 nov 2007 17:42
| Borstelstaartkangoeroerat IUCN-status: van bescherming afhankelijk (LR/CD)[1] | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.JPG)
| |||||||||||||
| Borstelstaartkangoeroerat in Zoo Duisburg. | |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Bettongia penicillata Gray, 1837 | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Borstelstaartkangoeroerat op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
De borstelstaartkangoeroerat (Bettongia penicillata), ook wel borstelstaartratkangoeroe, kwaststaartkangoeroerat of pluimstaartbettong of woylie genoemd, is een klein soort buideldier uit de familie der kangoeroeratten (Potoroidae). De borstelstaartkangoeroerat komt voor in het zuiden van Australië.
Uiterlijk
De borstelstaartkangoeroerat heeft een kopromplengte van 30 tot 38 centimeter lang en een gewicht van 1 tot 1,6 kilogram. De staart is 29 tot 36 centimeter lang. De oorlengte bedraagt 28 mm. De vacht is op de rugzijde grijsbruin met zilvertinten. De buikzijde, de onderzijde van het gezicht, de flanken en de dijen zijn lichtgrijs van kleur. De ogen worden omgeven door een kale huid. De staart is roodbruin van kleur en op het laatste derde deel ervan lopen zwarte borstelharen. De staart heeft een lichte grijpfunctie. De voeten zijn lichtbruin gekleurd. Mannelijke en vrouwelijke dieren hebben een overeenkomstig uiterlijk.
Leefwijze
De borstelstaartkangoeroerat is een solitaire soort, die voornamelijk 's nachts actief is. Overdag rust het dier in een groot, bolvormig nest, gemaakt van bladeren, gras en schors. Deze soort leeft voornamelijk van paddenstoelen als truffels, die het moet opgraven uit de bosbodem. De borstelstaartkangoeroerat draagt zo bij aan het verspreiden van de sporen van deze schimmels, die in staat zijn onbeschadigd het spijsverteringsstelsel van de kangoeroeratten te doorstaan. Bacteriën in het maagdarmkanaal spelen een voorname rol bij de vertering van de paddenstoelen. Ook ander ondergronds voedsel, als wortelen, bollen, knollen en wormen, staan op het menu. De borstelstaartkangoeroerat beweegt zich over het algemeen langzaam voort, maar bij gevaar springt het dier op hoge snelheid weg op de achterpoten in een zigzagpatroon, met de kop laag, het lichaam gebogen en de staart gestrekt. De paartijd is niet aan een bepaalde periode verbonden en kan dan ook gedurende het jaar plaatsvinden. De draagtijd bedraagt 18 tot 21 dagen, waarna één jong wordt geboren dat na de geboorte nog ongeveer 98 dagen in de buidel blijft. Borstelstaartkangoeroeratten zijn na gemiddeld 180 dagen geslachtsrijp en deze dieren hebben een levensverwachting van vier tot zes jaar.
Verspreiding en habitat
De borstelstaartkangoeroerat leeft voornamelijk in open eucalyptuswouden en mallee scrub, met een ondergroei van lage struiken, in Australië. In het verleden leefde de soort ook in spinifexgraslanden. Eucalyptusbossen hebben te maken met periodieke bosbranden. De borstelstaartkangoeroerat blijkt vrij goed te zijn in het ontwijken van de vlammen, en blijven vaak nog actief in hun woongebied tijdens een brand.
De borstelstaartkangoeroerat was van oorsprong wijdverspreid over de droge habitats van zuidelijk en noordwestelijk Australië. Het natuurlijke verspreidingsgebied van de omvatte twee delen. Het zuidelijke deel liep vanaf het zuidwesten van Western Australia via de Nullarbor Plain naar het zuiden van South Australia, het noordwesten van Victoria en en de Great Dividing Range in het midden van New South Wales. Het noordelijke deel liep van de Pilbara in Western Australia via de Great Sandy Desert en de Gibson Desert tot in Great Victoria Desert in het noorden van South Australia en de Tanami Desert in het Northern Territory.
Ten gevolge van de toenemende Europese kolonisatie en de verspreiding van geïntroduceerde diersoorten, verdween de borstelstaartkangoeroerat uit een groot deel van zijn verspreidingsgebied. Tegenwoordig komt de soort alleen voor in Western en South Australia. Het zuidwesten van Western Australia, meer specifiek de eucalyptusbossen van het Perup Nature Reserve, het Tutanning Nature Reserve en het Dryandra Woodland en in, was de laatste locatie waar de borstelstaartkangoeroerat wist te overleven. Door uitgebreide controles op vossen neemt het aantal borstelstaartkangoeroeratten evenals het verspreidingsgebied in deze regio weer toe. Reïntroductie van borstelstaartkangoeroeratten in Western Australia vond plaats in het Batalling Forest, het Boyagin Nature Reserve en het Julimar Conservation Park.
De populaties in South Australia zijn het gevolg van verschillende reïntroductieprogramma's die vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw zijn opgestart. Reíntroductie van de borstelstaartkangoeroerat heeft in South Australia in onder meer het Venus Bay Conservation Park plaatsgevonden. Het Venus Bay Conservation Park bevindt zich aan de westkust van het Eyre Peninsula tussen de plaatsjes Streaky Bay en Elliston en het heeft een oppervlakte van 1.460 hectare. Het park richt zich op de reïntroductie van verschillende bedreigde diersoorten in het gebied. Vier diersoorten zijn inmiddels gereïntroduceerd in het Venus Bay Conservation Park: de Australische griel (Burhinus grallarius), de langoorhaasrat (Leporillus conditor), de langoorbuideldas (Macrotis lagotis) en de borstelstaartkangoeroerat.[2] De reïntroductie van in Venus Bay Conservation Park startte in 1980. Andere locaties in South Australia waar de borstelstaartkangoeroerat is uitgezet zijn Wedge Island (1983), St Peter Island (1989), het Yookamurra Sanctuary (1991), Lincoln National Park (1999) en Flinders Ranges National Park.
Ondersoorten
Er zijn twee ondersoorten. B. p. penicillata, uit het zuidoosten van Australië, is sinds 1923 uitgestorven, waarschijnlijk doordat zijn leefgebied plaats moest maken voor landbouwgrond. Rond 1900 was deze ondersoort nog enorm algemeen in delen van South Australia. B. p. ogilbyi, de ondersoort uit het zuidwesten van Australië, komt nog voor in Western Australia, met enkele kleinere populaties in South Australia. Deze ondersoort heeft behalve van habitatvernietiging te lijden onder verwilderde exoten als vossen en katten, die wel eens een kangoeroerat grijpen, en konijnen en varkens, die om hetzelfde voedsel concurreren. De soort lijkt nu veilig in nationale parken en op enkele eilanden voor de kust van Australië, waar geen exoten voorkomen. In het verleden werd de noordelijke borstelstaartkangoeroerat (Bettongia tropica) ook wel beschouwd als een ondersoort van de borstelstaartkangoeroerat. Dit dier, dat voorkomt in de bossen van Noordoost-Queensland, wordt tegenwoordig beschouwd als een zelfstandige soort.
In gevangenschap
.JPG)
Borstelstaartkangoeroeratten worden in verschillende dierentuinen in Australië, Europa, Noord-Amerika en Japan gehouden. Volgens het International Species Information System (ISIS), een systeem dat het dierenbestand van een groot aantal belangrijke dierentuinen bijhoudt, waren er op 9 november 2007 176 borstelstaartkangoeroeratten in 34 dierentuinen: zes Australische, zestien Europese, acht Noord-Amerikaanse en vier Japanse dierentuinen. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere Australische dierentuinen die borstelstaartkangoeroeratten in de collectie hebben, maar niet vermeld zijn in ISIS. Het Gorge Wildlife Park in Cudlee Creek is hiervan een voorbeeld. Ook Zoologischer Garten Berlin, waar borstelstaartkangoeroeratten in het nachtdierenhuis leven, ontbreekt in ISIS. Monarto Zoo in South Australia heeft met achttien dieren de grootste groep borstelstaartkangoeroeratten in gevangenschap. De grootste Europese groep bevindt zich in het Duitse Zoo Duisburg en deze bestaat uit twee mannelijke en zes vrouwelijke dieren. In deze dierentuin zijn de borstelstaartkangoeroeratten ondergebracht in het Koalahaus, dat ook onderdak biedt aan koala's (Phascolarctos cinereus), wombats (Vombatus ursinus) en Matschie-boomkangoeroes (Dendrolagus matschiei). In Nederland is de borstelstaartkangoeroerat te zien in Dierenpark Amersfoort. (aantallen op 9 november 2007)[3]
- ↑ (en) Borstelstaartkangoeroerat op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ http://www.environment.sa.gov.au/biodiversity/west_bcp/venus_bay.html Venus Bay Ecological Restoration
- ↑ https://app.isis.org/abstracts/abs.asp International Species Information System