Bütgenbach

**Bütgenbach**
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	97,04 km² (2022); 70,35%; 2,37%; 27,28%
Coördinaten	50° 26' NB, 6° 12' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	5.652 (01/01/2024) ; 50,02% ; 49,98% ; 58,24 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 18,47%; 59,47%; 22,06%
Buitenlanders	8,79% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Daniel Franzen (FBL)
Bestuur	FBL, ZGG
Zetels; FBL; FDG; ZGG	17; 8; 5; 4
Economie
Gemiddeld inkomen	19.066 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	4,1% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 4750; 4750	Deelgemeente; Bütgenbach; Elsenborn
Zonenummer	080
NIS-code	63013
Politiezone	Eifel
Hulpverleningszone	DG
Website	butgenbach.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Verviers; in de provincie Luik
Foto's
	Sint-Stefanuskerk
Portaal	België

Bütgenbach (Frans: Butgenbach, Waals: Bûtba) is een gemeente in de Belgische provincie Luik. De gemeente ligt in het Duitstalig oostelijk deel van het land. Bütgenbach telt ruim 5.500 inwoners.

Kernen

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Bütgenbach	40,61	3.633	89	63013A
2	Elsenborn	56,39	1.996	35	63013B

Overige kernen

Er liggen nog wat kleinere dorpen in de gemeente: in de deelgemeente Bütgenbach zelf liggen de dorpen Weywertz en Berg; in Elsenborn ligt nog het dorp Nidrum. Helemaal afgelegen in het noorden van Elsenborn, tegen de grens met Duitsland, liggen de gehuchtjes Küchelscheid en Leykaul.

Geschiedenis

De eerste vermelding van Bütgenbach dateert reeds van de Karolingers in de 9de eeuw als een voorpost van het Büllinger Hof. Van 1200-1214 was het gebied eigendom van de graven van Luxemburg en vervolgens door huwelijk van het hertogdom Limburg.

In 1237 werd de burcht gebouwd op een rots boven het dal van de Warche. Dit werd middelpunt van een heerlijkheid, Hof Bütgenbach genaamd, die ook de dorpen Berg, Elsenborn, Faymonville, Nidrum, Sourbrodt en Weywertz omvatte.

In de loop der tijd ging deze heerlijkheid achtereenvolgens over naar de graven van Vianden en het Huis Nassau. In 1503 kreeg de familie Von Rolshausen de heerlijkheid in leen van de Nassau's en dat bleef zo tot 1786. In 1575 werd de burcht door brand getroffen maar in 1624 weer hersteld. In 1689 echter werd de burcht verwoest door de troepen van Lodewijk XIV van Frankrijk.

In 1795 werd Bütgenbach door de Fransen geannexeerd en in 1815 werd het Pruisisch. Tijdens de Franse bezetting werd de burcht definitief verwoest en bleef een ruïne.

In 1890 werd een hospitaal, het Sankt-Joseph-Hospital, in gebruik genomen. Dit werd verzorgd door de Zusters van Vincentius a Paulo. In de loop der jaren werd dit uitgebreid met scholen, een bejaardentehuis en dergelijk. In 1984 verlieten de zusters het hospitaal en in 1988 sloot het complex om begin jaren '90 van de 20e eeuw te worden gesloopt.

In 1920 werd Bütgenbach conform het Verdrag van Versailles aan België afgestaan. De gemeente werd daarop in vieren gedeeld waarbij Elsenborn, Robertville en Faymonville werden afgesplitst als afzonderlijke gemeenten.

In 1932 werd een stuwdam in de Warche gebouwd en ontstond het Meer van Bütgenbach.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het grondgebied van Bütgenbach samen met Eupen-Malmedy aan het Duitse Rijk gehecht. In de winter van 1944 was hier tijdens de Slag om de Ardennen generaal Eisenhower enkele dagen gestationeerd. In 1945 kwam Bütgenbach weer onder bestuur van België.

In 1977 fuseerde Bütgenbach met Elsenborn tot de huidige fusiegemeente.

Bezienswaardigheden

Burcht van Bütgenbach
Hof Bütgenbach
Karmelietenklooster
Sint-Stefanuskerk

Zie ook

Lijst van beschermd erfgoed in Bütgenbach

Natuur en landschap

Bütgenbach ligt in de Belgische Eifel. Ten noorden van Bütgenbach stroomt de Warche. Sedert 1932 is er een stuwdam gebouwd en ontstond het Meer van Bütgenbach, van 120 ha.

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1970=volkstellingen, 1976 inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977

Bronnen:NIS, Opm:1930 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[1]	Evolutie: 1992=index 100
1992	5.130	100,0
1993	5.217	101,7
1994	5.294	103,2
1995	5.329	103,9
1996	5.349	104,3
1997	5.423	105,7
1998	5.458	106,4
1999	5.495	107,1
2000	5.550	108,2
2001	5.537	107,9
2002	5.513	107,5
2003	5.515	107,5
2004	5.543	108,1
2005	5.567	108,5
2006	5.574	108,7
2007	5.585	108,9
2008	5.608	109,3
2009	5.646	110,1
2010	5.701	111,1
2011	5.714	111,4
2012	5.731	111,7
2013	5.716	111,4
2014	5.625	109,6
2015	5.609	109,3
2016	5.605	109,3
2017	5.583	108,8
2018	5.605	109,3
2019	5.610	109,4
2020	5.629	109,7
2021	5.604	109,2
2022	5.607	109,3
2023	5.723	111,6
2024	5.652	110,2

Politiek

Burgemeesters

2001-2018 Emil Dannemark, FBL
2019-heden Daniel Franzen, ZGG

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976^[2]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[3]		14-10-2012^[4]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels	%	15	%	15	%	15	%	17	%	17	%	17	%	17	%	17	%	17
ADNG¹ / GI^A / GFA^B / REUTER² / GFA-Wechsel³ / FDG⁴ / ZiB^C	21,88¹	3	39,49^A	6	69,63^B	12	46,21²	9	46,01²	8	44,67²	7	37,15³	6	30,78⁴	5	ZiB^C100	17
LCWN¹ / GI^A / GFA^B / WFE² / F.B.L.^B / ZiB^C	16,12¹	2	39,49^A	6	69,63^B	12	13,73²	2	48,09^B	9	55,33^B	10	52,12^B	10	47,72^B	8
GI¹ / PJA² / ZiB^C	-		-		8,89¹	0	15,99²	2
UDG¹ / UNION² / ZiB^C	48,63¹	9	56,53¹	9	21,48¹	3	24,07²	4
LCBE	13,37	1	-		-		-		-		-		-		-		-
BENKER	-		3,99	0	-		-		-		-		-		-		-
FRAUEN	-		-		-		-		5,9	0	-		-		-		-
HECK	-		-		-		-		-		-		10,73	1	-		-
ZGG	-		-		-		-		-		-		-		21,50	4	-
Totaal stemmen	3154		3463		3573		3684		3740		3771		3615		3790
Opkomst %					95,69		93,17		91,78		92,00		83,89		86,77
Blanco en ongeldig %	4,22		5,08		3,97		6,3		7,59		11,61		13,91		9,66

Verkeer en vervoer

In Bütgenbach komt de N647 uit op de N632.

Tevens had de plaats vroeger aan spoorlijn 45A (Jünkerath - Weywertz) een station Bütgenbach. Over deze spoorlijn heeft ook een toeristentreintje gereden dat een mooi uitzicht bood over het naastgelegen stuwmeer.

Varia

De Nederlandse koning voert de adellijke titel Heer van Bütgenbach. Zie Titels Nederlandse koninklijke familie.

Nabijgelegen kernen

Weywertz, Berg, Büllingen, Nidrum, Schoppen

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 26 december 2012.
↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

Zie de categorie Bütgenbach van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[2] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[3] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 26 december 2012.

[4] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

[1]

[2]

[3]

[4]