Diclofenac
Diclofenac | ||||
---|---|---|---|---|
Chemische structuur | ||||
![]() | ||||
Farmaceutische gegevens | ||||
Beschikbaarheid (F) | ca 50-60%, afhankelijk van toediening | |||
Uitscheiding | biliair, 1% in urine | |||
Gebruik | ||||
Merknamen | Arthrotec (combinatiemiddel) (Pfizer), Voltaren (Novartis), Voltarol, Diclon, Cataflam (Novartis), Naclof (Novartis) | |||
Toediening | oraal, rectaal, intramusculair, intraveneus | |||
Dosering | 50 - 150 mg/dag | |||
Risico met betrekking tot | ||||
Zwangerschapscat. | B (1e/2e trimester), X (3e trimester) | |||
Databanken | ||||
CAS-nummer | 15307-86-5 | |||
ATC-code | M01AB05 M02AA15, S01BC03 | |||
PubChem | 3033 | |||
DrugBank | APRD00527 | |||
Chemische gegevens | ||||
Molecuulformule | C14H11Cl2NO2 | |||
IUPAC-naam | 2-[(2,6-dichloro)fenylamino]benzeenazijnzuur | |||
Molmassa | 296.148 g/mol | |||
|
Diclofenac is een niet-steroïde ontstekingsremmer en pijnstiller behorend tot de medicijngroep NSAID's die wordt toegepast bij het remmen van ontstekingen zoals bij artritis of het optreden van pijn of koorts. Diclofenac is een van de meest voorgeschreven pijnstillers. In Nederland zijn de laaggedoseerde tabletten vrij te verkrijgen bij de drogist. In België is enkel de emulgel en de spray zonder voorschrift verkrijgbaar bij de apotheker, de tabletten zijn uitsluitend verkrijgbaar op doktersvoorschrift. Het middel is als injectie beschikbaar op recept[1] en als uitwendige gel.[1] Ook als oogdruppel ter preventie van cystoïd macula-oedeem na staaroperatie kan diclofenac als lokale ontstekingsremmer worden voorgeschreven in een concentratie van 1 mg/ml.(0,1%).
Bijwerkingen
Maag
Zoals alle prostaglandinesynthetaseremmers levert ook diclofenac risico op maagklachten door het dunner worden van het maagslijmvlies. Bij patiënten die hiervoor gevoelig zijn kunnen zich daardoor ernstige maagklachten voordoen, zoals een maagzweer of een maagperforatie. Het middel Arthrotec dat in Nederland uitsluitend op recept verkrijgbaar is, bevat een combinatie van diclofenac en misoprostol. Misoprostol zou het maagdarmslijmvlies moeten beschermen tegen schade door diclofenac. Misoprostol is echter geen goed alternatief voor het gebruik van een protonpompremmer als omeprazol of pantoprazol omdat het in de noodzakelijke hoge doses juist frequent aanleiding geeft tot maag-darmstoornissen, zoals diarree en buikpijn.[2]
Gehoor
Daarnaast heeft het middel ototoxische eigenschappen, wat wil zeggen dat het kan leiden tot gehoorbeschadiging.
Hart
Regelmatig gebruik van diclofenac, vergroot de kans op hartkwalen en een hartinfarct met 30% à 40%.[3][4][5] De verhoging van het cardiovasculair risico zou slechts 5% minder zijn dan dat van rofecoxib (Vioxx), dat om die reden in 2004 van de markt is gehaald.[6] Mensen die al een verhoogd risico op hartaandoeningen hebben lopen ook bij kortdurend gebruik gevaar, zoals rokers en mensen met een hoog cholesterolgehalte.[3] Ook kortdurend gebruik van diclofenac wordt sinds 2012 niet meer veilig geacht.[7][8] Na een Europese herbeoordeling verbood het Nederlandse CBG in 2013 het gebruik van diclofenac bij patiënten met hart- en vaatziekten. Patiënten met een verhoogd risico op cardiovasculaire aandoeningen mogen diclofenac alleen krijgen voorgeschreven na zorgvuldige afweging.[9]
Interacties
Diclofenac heeft erg veel risicovolle wisselwerkingen met andere medicijnen, bijvoorbeeld lithium-preparaten.[10] Het tegelijk slikken van diclofenac met andere geneesmiddelen, zoals cortocosteroïden, antidepressiva en antistollingsmiddelen, kan de kans op maagbloedingen meer dan vertienvoudigen.[11]
Zwangerschap en borstvoeding
Gebruik tijdens zwangerschap wordt afgeraden.[12]
Ecologische problemen
Sinds de marktintroductie van Diclofenac als diergeneesmiddel op het Indisch subcontinent (eind jaren 90 van de twintigste eeuw), is er grote sterfte onder gieren ontstaan. Zo is er een afname van 95% in 2003 geconstateerd,[13] tot zelfs 99,9% in 2008. Dood vee wordt daar op het land voor de aaseters achtergelaten (vooral Bengaalse gieren, Gyps bengalensis), wanneer deze vogels de kadavers eten, worden ze door het opgehoopte diclofenac vergiftigd en sterven ze aan nierfalen, een bekend bijverschijnsel van diclofenac. In India is er voor dit product een totaal verbod sinds 2010, maar sinds kort heeft de EU diclofenac in Europa ook als diergeneesmiddel toegelaten, met ook daar de gekende gevolgen als resultaat.[14] Zo zijn er tussen 2000 en 2010 zo'n 2.355 rode en zwarte wouwen, 2.146 vale gieren, 638 monniksgieren, 348 aasgieren, 114 Spaanse keizerarenden en 40 lammergieren in Spanje dood gevonden.[15]
- ↑ a b College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (zoek op "werkzame stof" naar "Diclofenac").
- ↑ Misoprostol (farmacotherapeutisch kompas) Geraadpleegd op 6 maart 2016
- ↑ a b (en) Coxib and traditional NSAID Trialists' (CNT) Collaboration (31 Augustus 2013). Vascular and upper gastrointestinal effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs: meta-analyses of individual participant data from randomised trials. 382(9894):769–79.. Lancet 382 (9894): 769–79. ISSN: 1474-547X. PMID 23726390. DOI: 10.1016/S0140-6736(13)60900-9. Dit is een open access artikel.
- ↑ CBG, Herevaluatie cardiovasculair risico NSAID’s (19 oktober 2012). Gearchiveerd op 24 juli 2013. Geraadpleegd op 21 mei 2015.
- ↑ (en) European Medicines Agency, EMA Reviews NSAID Safety (19 oktober 2012). Geraadpleegd op 21 mei 2015.
- ↑ (en) McGettigan P, Henry D. (September 2011). Cardiovascular risk with non-steroidal anti-inflammatory drugs: systematic review of population-based controlled observational studies. PLoS Med. 2011 Sep;8(9):e1001098.. PLoS Med. 8 (9): e1001098. ISSN: 1549-1676. PMID 21980265. PMC 3181230. DOI: 10.1371/journal.pmed.1001098. Dit is een open access artikel, beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding (CC BY).
- ↑ Oppassen met NSAID bij HVZ. icardiologist.nl (24 juni 2013). Gearchiveerd op 12 juli 2013.
- ↑ (en) New safety advice for diclofenac, European Medicines Agency (27 november 2013)
- ↑ CBG, Beperkingen voor gebruik diclofenac vanwege cardiovasculaire risico’s (5 augustus 2013). Gearchiveerd op 1 december 2017. Geraadpleegd op 21 mei 2015.
- ↑ http://www.farmacotherapeutischkompas.nl/inleidendeteksten/i/inl%20prostaglandinesynthetaseremmers.asp
- ↑ Medicijnen combineren gevaarlijker dan gedacht. Meer dan tien keer hoger risico op een maagbloeding bij combinatie van pijnstiller met ander geneesmiddel. Erasmus MC Persbericht (1 oktober 2014). Gearchiveerd op 22 mei 2015. Geraadpleegd op 21 mei 2015.
- ↑ [1] Registratietekst Nederland
- ↑ Oaks JL, Gilbert M, Virani MZ, Watson RT, Meteyer CU, Rideout BA, Shivaprasad HL, Ahmed S, Chaudhry MJ, Arshad M, Mahmood S, Ali A, Khan AA (2004). Diclofenac residues as the cause of vulture population decline in Pakistan. Nature 427 (6975): 630–3. PMID 14745453. DOI: 10.1038/nature02317.
- ↑ Is diclofenac a threat to European vultures?
- ↑ www.birdwatch.co.uk gieren dood gevonden