Naar inhoud springen

Dood van Sanda Dia

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Sidney.Cortez (overleg | bijdragen) op 4 jun 2023 om 04:56. (→‎Reacties nabestaanden)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.

In 2018 kwam de 20-jarige student Sanda Dia om het leven als gevolg van de fysieke mishandeling die hij onderging tijdens de dertig uur durende dooptraditie bij de Leuvense studentenclub Reuzegom.

De zaak en de uitgesproken — volgens critici lage — straffen voor de daders die resulteerden, leidden in België tot brede maatschappelijke verontwaardiging.[1]

Voorgeschiedenis

Sanda Dia, kind van een Mauritiaanse vader en Belgische moeder, was derdejaars student aan de KU Leuven, toen hij besloot zich aan te sluiten bij studentenclub Reuzegom. De club stond erom bekend voornamelijk te bestaan uit blanke jongens uit de Antwerpse elite, waarvan de oud-leden belangrijke posities in de maatschappij bekleedden.[2] Door zich bij de club aan te sluiten, hoopte hij een netwerk te treffen dat hem zou helpen in zijn carrière.

Het fatale weekend

De doop

Voorafgaand aan het lidmaatschap moest Dia, samen met twee andere nieuwelingen, een doopritueel ondergaan. Het ritueel zou plaatsvinden op 4 en 5 december 2018, waarbij de ontberingen op 5 december plaatsvonden op een groepsverblijf in Vorselaar, waar een groot deel van de clubleden bij aanwezig was.[3]

De nieuwelingen - "schachten" - kregen als opdracht het graven van een kuil, waar ze vervolgens zelf in moesten staan. In de kuil, gevuld met ijskoud water, werd het drietal vervolgens doorlopend nat gehouden, onder andere door over hen heen te plassen.[3] Ten opzichte van de beide andere schachten zou Dia gedurende de hele doop steviger aangepakt zijn.[bron?]

Eén van de opdrachten was een gedwongen dierenmishandeling. Dit betrof het doorslikken van een levende goudvis, waarna deze - onder invloed van het drinken van zeer veel visolie / vissaus - weer uitgebraakt moest worden. Bij Dia lukte het braken niet, waardoor hij de opdracht met een tweede goudvis opnieuw moest proberen.[3] Daarnaast moesten de schachten onder meer een levend vermalen muis opeten, en werd hen het drinken van water door alle aanwezige clubleden geweigerd.

Dia raakte bewusteloos, maar werd aanvankelijk niet geholpen. Hij werd om 20.17 uur uit de put gehaald, volgens het arrest. De gemiddelde temperatuur op 5 december 2018 bedroeg 5,8°C (weerstation Kempen). Om 20.57 uur werden de hulpdiensten (112) gebeld.[4][5]

Onder druk van een student medicijnen werd hij na enkele uren alsnog naar het ziekenhuis gebracht.

Overlijden

Dia werd op 5 december 2018 om 21.15 uur in het AZ Sint-Jozef te Malle opgenomen. Bij aankomst bedroeg zijn lichaamstemperatuur 27,2 °C, bloedde hij uit neus en mond, en had hij een extreem hoog zoutgehalte in zijn bloed. Om 22:09 uur werd hij binnengebracht in het UZA. Op 7 december[6] overleed Dia aan meervoudig orgaanfalen.[7][8] De twee andere nieuwelingen die ook de doop ondergingen, konden na een behandeling in het ziekenhuis weer naar huis.[9][10][11]

Tijdens Dia's verblijf in het ziekenhuis ruimden de leden van Reuzegom in enkele uren tijd onder meer het domein in Vorselaar op, waar de mishandeling had plaatsgevonden. Bij aankomst van de hoofdinspecteur van de politie om vier uur 's ochtends, bleken het domein en de blokhut volledig schoongemaakt te zijn. De put met ijswater waarin Dia had gelegen voor hij bezweek was dichtgemaakt. De leden zouden ook gepoogd hebben hun digitale sporen te wissen, maar konden niet verhinderen dat een aantal foto's en video's van de omstandigheden rond Dia's dood werden teruggevonden. Het gaat onder andere om beelden van Dia die roerloos op de grond ligt, een Reuzegom-lid dat zich ontlast op iemand in de put met ijswater, en de clubleden die - bij een eerder evenement - een allochtone dakloze toezingen met 'Handjes kappen, de Congo is van ons' (een toejuiching van de gruweldaden in Congo-Vrijstaat).[12]

Ontbinding Reuzegom

Na de dood van Dia werd de studentenclub op 11 december 2018 ontbonden.

Identiteit van de daders

Hoewel de namen van presidium, leden en oud-leden bekend zijn, en het al voor de dood van Dia bekend was dat oud-leden belangrijke posities in de maatschappij bekleden[2] is de identiteit van alle aanwezigen, betrokkenen en leden lange tijd succesvol uit de media verwijderd en gehouden. Na 6 augustus 2020 zijn alle namen van betrokkenen gepubliceerd in een artikel in De Morgen, maar dit werd weer offline gehaald. Ook 't Scheldt publiceerde op 17 maart 2023 een artikel waarin de namen van de Reuzegommers te lezen waren. Op eenzijdig verzoek van L.L., alias Strontvlieg, besliste de rechtbank van Antwerpen dat het artikel offline gehaald moest worden, anders zou de redactie een dwangsom van 10.000 euro per dag moeten betalen.[13]

Tuchtsancties

Kort na de fatale doop was de KU Leuven aanvankelijk van plan om de bij de doop aanwezige leden te schorsen van hun studies. De schorsing werd in 2019 evenwel vervangen door een werkstraf (taakstraf) van dertig uur, een groepsgesprek en het schrijven van een paper rond doopcultuur, opgelegd door gewezen vicerector Chantal Van Audenhove.[12] Deze maatregelen werden door sommige critici te zwak bevonden. De rector van de KU Leuven, prof. Luc Sels, reageerde op kritiek over de zwakke straf: "Dit is geen laksheid". Hij wees er ook op dat op het moment van de straf nog niet alle feiten bekend waren.[14]

Na kennisname van nieuwe elementen dankzij inzage van het strafdossier legden de tuchtcommissies van de KU Leuven eind 2020 nieuwe, zwaardere straffen op aan de zeven betrokken studenten die er nog waren ingeschreven. De toenmalige bestuursleden van Reuzegom waren ondertussen afgestudeerd.[15] Volgens de advocaten van de zeven Reuzegommers ging het over schorsingen van een tot meerdere jaren, waartegen ze beroep instelden.[16] In beroep besloot het Gemeenschappelijk Bureau tot wegsturingen van meerdere jaren tot definitief.[17]

Ook de universiteiten van Antwerpen (UA) en Brussel (VUB) voerden een interne tuchtprocedure tegen studenten van hun universiteit die bij de doop aanwezig waren.[18] De Reuzegomstudent van de VUB kreeg begin 2021, in afwachting van een disciplinaire eindbeslissing, verbod om de VUB-campus te betreden.[19] Hij kon wel nog verder studeren.

Strafrechtelijke veroordeling

Het strafrechtelijk onderzoek werd afgerond in juli 2020. Het Openbaar Ministerie van Limburg (Belgische provincie) kondigde aan dat het op 4 september 2020 voor de raadkamer de doorverwijzing van achttien bestuursleden van de club, die samen leiding gaven aan de mishandeling,[10] naar de strafrechter zou eisen.[20] Ze zouden moeten terechtstaan voor opzettelijke toediening van schadelijke stoffen, onopzettelijke doding, onterende behandeling en schuldig verzuim. Omdat onder de betrokkenen de zoon van een Antwerpse rechter was,[10] kon de zaak niet in Antwerpen behandeld worden. De strafzaak behandelen in buurprovincie Limburg zou dan belangenverstrengeling vermijden.[21][12]

Op 4 september 2020 werd de beslissing of de betrokkenen voor de rechter moeten verschijnen voor onbepaalde tijd uitgesteld.[18]

Op 2 oktober 2020 kondigde het parket van Limburg aan dat bijkomend onderzoek zou worden uitgevoerd worden met betrekking tot de dood van Dia.[22]

Op 5 augustus 2021 besliste de raadkamer van Hasselt om 18 leden door te verwijzen naar de rechtbank voor onopzettelijke doding, het opzettelijk toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg, onterende behandeling en schuldig verzuim.[23]

Op 12 oktober 2021 vond de eerste inhoudelijke zitting plaats in de rechtbank van Hasselt. Vier van de 18 leden waren hierbij aanwezig. Er hangt hen een maximale gevangenisstraf van 15 jaar boven het hoofd.[24] Het proces werd echter stilgelegd en uitgesteld, er werd door de familie en openbaar ministerie beroep aangetekend.

Van 13 tot 20 maart 2023 vond het uiteindelijke proces plaats voor het Hof van Beroep in Antwerpen.[25] De twee andere schachten, de Universiteit Antwerpen en dierenrechtenorganisatie Gaia stelden zich ook partij in het proces. Door het Openbaar Ministerie werd tegen A.G. (de "schachtentemmer") 50 maanden cel geëist, tegen J.J. (de praeses) 40 maanden, en tegen de overige verdachten 18, 24, en 30 maanden. Daarnaast werden nog boetes van 4000 tot 8000 euro geëist, evenals ontzetting uit de rechten. Voor elf van de achttien beklaagden werd door hun advocaten vrijspraak gevraagd, de andere zeven bekenden gedeeltelijk schuld.[26][27][28]

In het vonnis van 26 mei 2023 werden de achttien Reuzegommers veroordeeld tot werkstraffen variërend van 200 tot 300 uur en boetes tot 400 euro. Zij werden vrijgesproken van schuldig verzuim en het toedienen van schadelijke stoffen. Voor het uitvoeren van onterende behandeling, onopzettelijke doding en inbreuken op de dierenwelzijnswet werden zij schuldig bevonden.[29]

Reacties nabestaanden

Ousmane Dia, de vader van Sanda, die vooraf had aangegeven niet uit te zijn op gevangenisstraffen, was van oordeel dat er door het arrest van het hof van beroep geen recht was geschied.[30] Hij betreurde vooral dat het proces niet duidelijk had gemaakt wat er in de laatste levensuren van zijn zoon was gebeurd. Hij verweet de veroordeelden het wissen van de sporen en "als een graf" te zwijgen. Verder uitte hij zijn ongenoegen over de lakse houding van de KU Leuven, die dit had toegelaten, en het gerecht, dat geen reconstructie of confrontatie organiseerde. Ousmane sprak van klassenjustitie.

Seydou De Vel reageerde op het arrest met gemengde gevoelens en noemde het heel pijnlijk om niet te weten wat er met zijn broer Sanda was gebeurd tijdens zijn laatste uren, terwijl 18 Reuzegommers het wel weten.[31] In het bijzonder was niet gebleken wie de dodelijke dosis visolie had toegediend en wie tegen de tussenkomende dokter had gezegd dat de doop zo goed als gedaan was, terwijl dat niet zo was.

Media en publieke opinie

In juli 2020 werd een reconstructie van de studentendoop in 2018 gepubliceerd, die verontwaardiging losmaakte in de Belgische media.[32][33]

The New York Times situeert de Reuzegomaffaire in het kader van grotere problemen in België met racisme en extreemrechts.[34]

In augustus 2020 werden de persoonsgegevens van enkele betrokkenen en hun gezinsleden bekendgemaakt op een internetforum, een geval van doxing.[35]

Op 27 mei 2023 vonden er stille betogingen plaats op de Antwerpse Groenplaats en het Leuvense Ladeuzeplein. De aanwezigen wilden hiermee hun verontwaardiging over de uitspraak, die een dag eerder werd gedaan, tonen.[36]

Nagedachtenis

In 2022 bracht de straatkunstenaar Case Maclaim een muurschildering aan op de Aula Pieter De Somer om de dood van Sanda Dia te gedenken.[37]

Op de wei van Rock Werchter staat sinds 2014 het kunstproject North West Walls, een containerconstructie waarbij graffitikunstenaars worden uitgenodigd een mural op de containerwanden te plaatsen. In mei 2022 maakte Matthias Schoenaerts er een graffitikunstwerk gebaseerd op een foto van Sanda Dia. Hij noemde het kunstwerk ZWART OP WIT. #justiceforsanda.[38]

Literatuur

  • Huyberechts, Pieter (2021) Sanda Dia : De doop die leidde tot de dood[39]
  • De Coninck, Douglas (2022) Ontmenselijkt[40]

Referenties

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dood_van_Sanda_Dia&oldid=64409792"