Eris (dwergplaneet)
| Eris | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Eris en Dysnomia (Hubble-telescoop opname)
| ||||
| Symbool | .svg){kind=small}
| |||
| Type | Dwergplaneet | |||
| Datum ontdekking | 21 oktober 2003 | |||
| Ontdekt door | Michael Brown, Chad Trujillo en David Rabinowitz | |||
| Vernoemd naar | de godin Eris. | |||
| Fysische gegevens | ||||
| Aantal (bekende) manen | 1 | |||
| Diameter | 2326 km (± 12 km)[1] | |||
| Massa | 1.67 (± 0.02) ×1022 kg (0,27% aarde)[2] | |||
| Baangegevens | ||||
| Perihelium | 5,7 × 109 km (37,9 AE) | |||
| Aphelium | 1,4 × 1010 km (93,6 AE) | |||
| Periode (P) | 557 jaar (203.830 dagen) | |||
| Waarnemingsgegevens | ||||
| Schijnbare helderheid | 18,7 mag | |||
| Afstand tot de zon | 1,013x1010 km (67,70 AE) | |||
| Atmosferische gegevens | ||||
| Temperatuur | Ca. 30 (-243 °C) K | |||
| ||||
(136199) Eris (symbool: )[3] is een dwergplaneet en een scattered disk object in het zonnestelsel. Eris is vernoemd naar de Griekse godin van de twist. Ze werd reeds gefotografeerd op 21 oktober 2003, maar pas in 2005 geïdentificeerd als een in het zonnestelsel bewegend object.
Eris kreeg toen de voorlopige codenaam 2003 UB313. Omdat 2003 UB313 iets groter geacht werd dan Pluto werd op 24 augustus 2006 door de Internationale Astronomische Unie de classificatie dwergplaneet toegekend. Naast 2003 UB313 werden Pluto (voorheen planeet) en Ceres (voorheen de eerst ontdekte planetoïde) ook dwergplaneet.
In de pers was de koosnaam Xena populair, maar op 13 september 2006 werd officieel de benaming 'Eris' aan de dwergplaneet toegekend.
Eris heeft een geschatte diameter van 2326 km. Ze staat op haar verste punt drie keer zo ver van de zon als Pluto, dat is 97,6 AE (1 AE = de gemiddelde afstand van 149.597.870 kilometer tussen de aarde en de zon).
Eris behoort tot de categorie van de Scattered Disk Objects (SDO's) en is het grootste tot nu toe bekende SDO.
Om Eris heen draait een maan, geheten Dysnomia, vernoemd naar de dochter van de godin Eris.
Ontdekking[bewerken | brontekst bewerken]
Reeds op 21 oktober 2003 werden met de Samuel Oschintelescoop foto's genomen van Eris, maar men ontdekte pas dat het hemellichaam bewoog toen men vijftien maanden later (op 8 januari 2005) de foto's nog eens onderzocht. De ontdekking werd op 29 juli 2005 in de pers aangekondigd. De ontdekkers zijn Michael Brown (California Institute of Technology), Chad Trujillo (Gemini-observatorium) en David Rabinowitz (Yale-universiteit).
Karakteristieken[bewerken | brontekst bewerken]
Bij opname van objecten uit de Kuipergordel is aanvankelijk vaak alleen de helderheid van een object bekend. Die helderheid zegt iets over de grootte van een object, maar hangt ook af van de albedo (het reflectievermogen) van dat object.
De grootte van Eris is met behulp van de Hubble-telescoop direct gemeten, en hieruit is gebleken dat deze in doorsnede ongeveer 2400 km bedraagt. Aan de hand van een sterbedekking in november 2010 is de doorsnede nauwkeuriger bepaald op ongeveer 2326 km. Dit betekent dat Eris een uitzonderlijk hoog reflectievermogen heeft van ongeveer 96%, hetgeen verklaard zou kunnen worden als het oppervlak van Eris met name uit methaanijs zou bestaan dat tijdens ieder perihelium verdampt en daarna weer neerslaat tot een nieuwe, goed reflecterende laag.[1]
Het maantje Dysnomia zou een diameter van 250 km hebben en zestig keer minder helder zijn.
In massa is Eris groter dan Pluto. Na metingen aan de omlooptijd en -baan van het maantje (Brown et al. 2007) is vast komen te staan dat Eris ongeveer 1,27 (± 0,02) maal zo zwaar is als Pluto.
De dwergplaneet heeft een omlooptijd van 557 jaar, een periheliumafstand van 37,8 AU, een apheliumafstand van 97,6 AU, een excentriciteit van 0,44 en een inclinatie (glooiingshoek) van 44°. Dit laatste is er mede de oorzaak van dat de dwergplaneet pas aan het begin van de 21e eeuw ontdekt werd; daarvoor hadden slechts weinigen in de regio ver buiten het vlak van de ecliptica gezocht.
 Deze drie beelden van 2003 UB313 werden genomen op 21 oktober 2003 met de Samuel Oschin Telescope op het Palomar Observatory dicht bij San Diego, Calif. De planeet, omcirkeld in het wit, is zichtbaar in het wit, bewegend voor de sterren. De beelden werden genomen met een tijdsinterval van ongeveer 90 minuten. De wetenschappers ontdekten pas op 8 januari 2005 dat het bewegende object een (dwerg)planeet is. |
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- Minor Planet Electronic Circular (MPEC 2005 O-41) van het Minor Planet Center (29 juli 2005 19h33 UT)
