Help:Tekstopmaak

Overzicht hulppagina's
	Wikipedia Hulppagina's
	Alfabetische index; Portaal:Hulp en beheer; Helpdesk; Toch een paar regels; Veelgestelde vragen (FAQ) Veelgestelde verwijderingsvragen; ; Hoe je mee kunt doen; Waarom zou ik meedoen?; Uitleg; Terminologie op Wikipedia; Nieuwe pagina aanmaken Titel kiezen; Titel wijzigen; Redirectpagina aanmaken; ; Pagina's samenvoegen; Tips voor het schrijven van een goed artikel; Tips voor het vertalen van een artikel; Tekstopmaak Spelling; Tabellen; Formules; Tijdbalken; ; Afbeeldingen en bestanden; Geluid; Links; Interwiki-links; Sjablonen; Navigatie; Categorieën; Kleine wijziging; Bots; Coördinaten & externe kaarten; Hulpmiddelen; Toegankelijkheid; Privacy;
	Zie ook Regels en richtlijnen; Zie ook Artikelen bewerken

Deze pagina geeft uitleg over het opmaken en structureren van een tekst op Wikipedia.

Suggestie: houd deze pagina in een apart venster bij de hand tijdens het schrijven van teksten. Wellicht wil je deze pagina bookmarken of toevoegen aan je favorieten. Uitproberen van de tekstopmaak kan in de Wikipedia-zandbak.

Intro[bewerken | brontekst bewerken]

Naast de korte inleidende tekst is er in deze eerste alinea ruimte voor achtereenvolgens een infobox, positiekaart, zijbalk, afbeelding en een inhoudsopgave. In de introductietekst probeer je het lemma vooraan in de openingszin te zetten en geef je deze vetgedrukt weer.

Als het lemma ook kan verwijzen naar andere artikelen met dezelfde titel, dan kun je bovenaan in het artikel daarnaar doorverwijzen met bijvoorbeeld {{zie dp}} (Zie bijvoorbeeld Amsterdam.) Geheel bovenaan kom je soms over de volle breedte een wrapper tegen die dan een tijdelijke mededeling bevat zoals een aanduiding dat de tekst een beginnetje of werk in uitvoering is.

Infobox en zijbalken[bewerken | brontekst bewerken]

Een infobox vat het onderwerp met kernbegrippen kort samen. Infoboxen zijn vaak per categorie herkenbaar vormgegeven en verwijzen soms onderaan naar het portaal waar het betreffende onderwerp binnen valt. Voor deze infoboxen staan sjablonen ter beschikking waarbij je de parameters zelf nog moet invullen. Waar infoboxen de diepte in gaan, zoeken zijbalken de breedte op: onderwerpen die direct verwant zijn aan het onderwerp staan hierin gerubriceerd. Het maakt een paragraaf 'Zie ook' vaak overbodig. Ook hiervoor zijn sjablonen.

Zie Gebruik van sjablonen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Inhoudsopgave[bewerken | brontekst bewerken]

Bij vier of meer koppen komt er automatisch een inhoudsopgave zoals bovenaan deze pagina. In uitzonderlijke gevallen kun je de inhoudsopgave ook verplaatsen, verbergen of juist tonen in geval van drie of minder secties, maar in gewone artikelen wordt dit niet gewaardeerd.

Verplaatsen doe je door __TOC__ op de betreffende plaats te typen. (TOC staat voor Table of Contents)
Verbergen doe je door __NOTOC__ bovenaan in het artikel te plaatsen. Zie als voorbeeld: Portaal:Religie.
Forceren kan met __FORCETOC__.

Pagina-indeling[bewerken | brontekst bewerken]

Koppen en secties[bewerken | brontekst bewerken]

Nieuwe secties worden voorafgegaan door koppen die je maakt met het =-teken. De eerstegraads kop is altijd de paginatitel (lemma), die hoef je dus niet in het bewerkingsvenster te typen. Voor het maken van tweedegraads koppen type je == Tweedegraads kop ==. Zo kun je de tekst in de ontstane sectie (of paragraaf) verder onderverdelen van === Derdegraads kop === tot aan ====== Zesdegraads kop ======. Houd vanwege de opmaak de rangorde van koppen aan en gebruik dus een derdegraads kop alleen als er een tweedegraads kop is. Gebruik spaties tussen de =-tekens en de inhoud van de kop en begin de kop met een hoofdletter.

Als de link [bewerken] (rechts van de sectietitel) storend werkt, kun je deze verbergen met de code __NOEDITSECTION__. Zie als voorbeeld Portaal:Religie.

Alinea's en regeleinden[bewerken | brontekst bewerken]

Zowel in het bewerkingsvenster als in het resultaat wordt automatisch naar een nieuwe regel overgegaan als deze vol is.

Door op Enter te drukken wordt een onzichtbare code in de brontekst geplaatst en gaat de tekst in het bewerkingsvenster verder op een nieuwe regel. Het resultaat toont alleen een spatie.

Alinea's maak je door tweemaal op Enter te drukken. Zowel in het bewerkingsvenster als in het resultaat ontstaat dan een witregel, waarna een nieuwe alinea begint.

Dit is beter dan <br />, dat je wel kunt gebruiken om binnen een alinea op een nieuwe regel te beginnen.

Horizontale scheidingslijn[bewerken | brontekst bewerken]

Een horizontale scheidingslijn creëer je door in de knoppenbalk boven het bewerkingsvenster te klikken op het desbetreffende icoontje of door ---- aan het begin van een regel te plaatsen.

Lettertype, lettergrootte[bewerken | brontekst bewerken]

Lettertype[bewerken | brontekst bewerken]

Technische termen worden weergegeven met de tt-tags. 'Management Controller' wordt dan <kbd>Management Controller</kbd>, wat resulteert in Management Controller.

Toepassing:

Technische termen

Voor een niet-proportioneel lettertype voeg je een spatie toe aan het begin van de tekst. Bij grote stukken tekst kun je de tekst ook tussen <pre> en </pre> zetten.

Er is geen terugloop, denk aan regeleinden. Toepassing:

Het plakken van voorgeformatteerde tekst
Algoritmische beschrijvingen
ASCII-kunst
Broncode

Om broncode te typen binnen een regel typ je <code>echo "Hoi";</code>, dat wordt echo "Hoi"; (zoals hier in deze handleiding ook veel gebruikt). Voor andere inline-teksten kun je <kbd> en </kbd> gebruiken, bijvoorbeeld <kbd>Wikipedia</kbd> resulteert in Wikipedia.

Wanneer tekst in een ander lettertype moet komen te staan (hetgeen in de encyclopedische naamruimte echter sterk wordt afgeraden), dan kan bijvoorbeeld volgende code worden gebruikt:

<span style="font-family:'Times New Roman', 'Times Roman', Times, Palatino, serif; font-size:1.2em; white-space:nowrap;">Tekst in ander lettertype</span>

Dit levert:

Tekst in ander lettertype

Lettergrootte[bewerken | brontekst bewerken]

In koppen en sjablonen wordt de lettergrootte vanzelf bepaald. Verdere toepassingen van verschillende lettergroottes zijn er nagenoeg niet.

Tekst kan eventueel groter en kleiner dan normaal worden geschreven. Typ vóór een woord <big> en erna </big> om het woord groter weer te geven, zoals hier het geval is. Hetzelfde geldt voor het kleiner maken van tekst: <small> en </small> zullen het gewenste effect geven, zoals hier het geval is.

Toepassing:

(nagenoeg) niet: het gebruik wordt afgeraden

Letteropmaak[bewerken | brontekst bewerken]

Boven het bewerkingsvenster staan voor de meest toegepaste opmaak een aantal knoppen waarmee je tekst kunt vet maken of cursiveren, een in- of externe link kunt maken, een afbeelding of mediabestand kunt invoegen, een wiskundeformule kunt toepassen of een tabel kunt aanmaken. Merendeels voor het gebruik op overlegpagina's staat de handtekening en de code 'nowiki' ter beschikking met een simpele klik op de knop. Voor alle opmaakkenmerken geldt: wees spaarzaam in het toepassen ervan. Kies bij benadrukken van een woord daarom ook eerst voor cursief en dan pas voor vet.

Het gebruik van deze Wiki-syntaxis verdient de voorkeur, hoewel standaard HTML-codes als <b>, <i>, <em>, <cite> en <strong> ook werken.

Vet[bewerken | brontekst bewerken]

Een vet lettertype krijg je door links en rechts van een woord drie rechte apostrofs te plaatsen of door simpelweg op desbetreffende knop boven het bewerkingsvenster te klikken. '''vetgedrukt lettertype''' resulteert in: vetgedrukt lettertype

Toepassing:

Als je een nieuwe pagina aanmaakt, dan dien je de eerste keer dat de onderwerpsterm voorkomt deze vet te maken: dus door middel van '''onderwerpsterm'''.
In het algemeen wordt vet in een artikel gereserveerd voor de te definiëren term, en eventueel voor in het artikel gemelde synoniemen daarvan.
NB: gebruik dit niet om zelf koppen in een artikel te maken

Cursief[bewerken | brontekst bewerken]

Een cursief lettertype krijg je door links en rechts van een woord twee rechte apostrofs te plaatsen of door simpelweg op de desbetreffende knop boven het bewerkingsvenster te klikken. ''cursief lettertype'' resulteert in: cursief lettertype

Toepassing:

nadruk leggen op een woord als een accentstreep niet passend is. Wees hier terughoudend mee, gebruik cursieve tekstmarkering alleen indien nodig
titels van op zichzelf staande werken, als liedjes, boeken, tijdschriften en films zijn cursief. Aanhalingstekens zijn dubbelop en niet nodig.
- Artikelen in tijdschriften en hoofdstukken in boeken niet cursief, maar tussen enkele aanhalingstekens. Dus Graves, J.A.M. (2000): 'Human Y Chromosome, Sex Determination, and Spermatogenesis—A Feminist View' in Biology of Reproduction, Volume 63, Issue 3, p. 667-676 en Fausto-Sterling, A. (1997): 'How to Build a Man' in Lancaster, R.N.; Leonardo, M. di The Gender/sexuality Reader. Culture, History, Political Economy, Psychology Press, p. 244-248
de wetenschappelijke namen van geslacht en soort worden cursief geschreven, waarbij het geslacht met een hoofdletter begint, dus Drosophila melanogaster. Vanaf familie en hoger is dit minder gebruikelijk, al gebeurt dat in toenemende mate.^[1] De Nederlandse namen worden gewoon geschreven, dus ringslang en tijgerhaai
anderstalige woorden die nieuw of onbekend zijn in het Nederlands. Alleen de eerste keer dat het woord in de tekst voorkomt; in plaats van cursiveren aanhalingstekens gebruiken kan eventueel ook
onder meer aardrijkskundige namen en eigennamen van personen, straten, bedrijven, organisaties en dergelijke worden niet gecursiveerd, en ook niet tussen aanhalingstekens gezet.
genen worden cursief geschreven, de proteïne die het gen codeert wordt niet cursief geschreven. Dus het gen WNT4 codeert de proteïne WNT4^[2]
scheepsnamen zijn cursief. Voorvoegsels als MS en SS maken geen deel uit van de scheepsnaam
citaten kunnen cursief zijn, dan zijn ook hier aanhalingstekens dubbelop en niet nodig. Alternatieven zijn het gebruik van aanhalingstekens – in toenemende mate enkel en niet dubbel – of het sjabloon:Citaat

Onderstrepen[bewerken | brontekst bewerken]

Aangezien links nagenoeg altijd zijn onderstreept, wordt het zelf onderstrepen van woorden afgeraden. Is het toch nodig om een tekst te onderstrepen dan kan dit met de codes <u> en </u> om de tekst heen te zetten. <u>Belangrijke tekst maar linke soep</u> resulteert in: Belangrijke tekst maar linke soep

Onderstreping kan worden gebruikt om de klemtoon van een woord aan te geven: Ca<u>ra</u>cas Caracas.

Toepassing:

(nagenoeg) niet: het gebruik wordt afgeraden

Doorstrepen[bewerken | brontekst bewerken]

Het doorstrepen van tekst gaat met de codes <s> en </s>: <s>Boodschappen doen</s> resulteert in: ~~Boodschappen doen~~

Toepassing:

Doorstrepen wordt veelal gebruikt op overlegpagina's om aan te geven dat men afstand neemt van een eerder gedane bijdrage.

Nadruk leggen[bewerken | brontekst bewerken]

Gebruik zo min mogelijk nadruk, indien mogelijk, met andere woorden: gebruik liever ''Cursief'' dan '''Vet'''.

In het algemeen wordt vet in een artikel gereserveerd voor de te definiëren term, en eventueel voor in het artikel gemelde synoniemen daarvan, worden woorden of zinnen in een vreemde taal in a foreign language cursief geplaatst en worden Nederlandstalige titels geaccentueerd door ze 'tussen enkele aanhalingstekens' te plaatsen.

Tekstkleur, achtergrondkleur[bewerken | brontekst bewerken]

Om een tekst een kleur te geven typ je voor een woord {{tekstkleur|red| en erna }} wat resulteert in een rood woord zoals dat hier het geval is.

Om een achtergrond van een tekst te kleuren typ je voor de tekst <div style="background-color:lightgrey;"> en erna </div> wat resulteert in

hetgeen hier het geval is.

Een andere optie is <span style="background-color:lightgrey;"> en erna </span> wat resulteert in hetgeen hier het geval is.

Kleuren vul je in met hun Engelse benaming of met hexadecimale kleurgetallen waarmee vele tinten mogelijk zijn.

Zie Lijst van kleuren

Toepassing:

in tabellen en sjablonen
verder (nagenoeg) niet: het gebruik wordt in de encyclopedieteksten afgeraden

Superscript, subscript[bewerken | brontekst bewerken]

In het venster 'Speciale tekens' onder het bewerkingsvenster staan enkele tekens voor superscript: °, ¹, ², ³, ©, ® en ™.

Voor sub- en superscripts schrijf je <sup> superscript </sup> en <sub> subscript </sub>, wat resulteert in respectievelijk ^superscript of _subscript.

Voor subscripts in chemische formules kan het eenvoudiger: <chem>3C12H22O11</chem> resulteert in ${\ce {3C12H22O11}}$ . Zie verder Help:TeX in Wikipedia#Reactievergelijkingen.

Kapitalen, kleine kapitalen[bewerken | brontekst bewerken]

Voor het benadrukken van een woord gebruiken we geen kapitalen, maar liever een cursief lettertype.

Voor het gebruik van kleinkapitaal is een sjabloon beschikbaar: {{sc|Klein Kapitaal}} resulteert in Klein Kapitaal.

Regelopmaak[bewerken | brontekst bewerken]

Uitlijnen[bewerken | brontekst bewerken]

Het uitlijnen (links, gecentreerd of rechts weergeven) kan als volgt worden gedaan:

Typ voor een sectie of alinea <div style="text-align:left;"> en erna </div> om deze links uit te lijnen.

Typ voor een sectie of alinea <div style="text-align:center;"> en erna </div> om deze te centreren.

Typ voor een sectie of alinea <div style="text-align:right;"> en erna </div> om deze rechts uit te lijnen.

Lijsten[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn ongeordende lijsten waarin jezelf de volgorde kunt bepalen, maar ook genummerde lijsten die zelf automatisch doornummeren. Definitielijsten moeten ook handmatig worden geordend. Zie Wikipedia:Alfabetiseren voor de richtlijnen om de items het op alfabetische volgorde zetten. Ook kunnen opsommingen op volgorde worden getoond met een code.

Ongeordende lijsten[bewerken | brontekst bewerken]

Ongeordende lijsten maak je door een * aan het begin van de regel te plaatsen. Sublijsten maak je door ** te gebruiken, en ook daarbinnen kun je sublijsten maken door middel van ***. Hieronder een voorbeeld:

Invoer:

* Groente en fruit
** Paprika
*** Rode paprika
*** Groene paprika
** Tomaat
** Sinaasappel
* Snoep
* Drank

Resultaat:

Groente en fruit
- Paprika
  - Rode paprika
  - Groene paprika
- Tomaat
- Sinaasappel
Snoep
Drank

Genummerde lijsten[bewerken | brontekst bewerken]

Genummerde lijsten maak je op dezelfde manier als ongeordende lijsten, maar dan door een # te plaatsen. Hieronder een voorbeeld:

Invoer:

# Familie Blaat
# Familie van der Loo
## Frank
## Gonny
## Mickey
## Max
## Jolene
## Bob
# Familie Melp

Resultaat:

Familie Blaat
Familie van der Loo
1. Frank
2. Gonny
3. Mickey
4. Max
5. Jolene
6. Bob
Familie Melp

Bij meer dan één enter tussen de opeenvolgende #-tekens begint de telling opnieuw:

Invoer:

# Familie Blaat
# Familie van der Loo

## Frank
## Gonny
## Mickey
## Max
## Jolene
## Bob
# Familie Melp

Resultaat:

Familie Blaat
Familie van der Loo

1. Frank
2. Gonny
3. Mickey
4. Max
5. Jolene
6. Bob
Familie Melp

De nummering van de items in de met wiki-code opgestelde lijst begint altijd met 1. Om hiervan af te wijken (bv. wanneer een genummerde lijst over meer kolommen verdeeld moet worden) zet je in de eerste regel een HTML-tag:

Invoer:

#<li value=7>teun
#vuur
#gijs

Resultaat:

teun
vuur
gijs

Het is mogelijk letters en Romeinse cijfers te gebruiken, maar dan moet de keus bij elke regel worden opgegeven. Voor Romeinse cijfers is het type I (of i), voor letters a of A:

Invoer:

#<li value=10 type=I>nummer 10 Romeins
#<li type=I>nummer 11
#<li type=I>nummer 12
#<li type=A>13e letter
#<li type=A>14e letter
#geen type gevraagd, dus Arabisch nummer

Resultaat:

nummer 10 Romeins
nummer 11
nummer 12
13e letter
14e letter
geen type gevraagd, dus Arabisch nummer

Inspringen[bewerken | brontekst bewerken]

Inspringen doe je door een dubbele punt toe te voegen aan het begin van een regel. Meerdere dubbele punten betekent meer inspringen. Dit wordt veel gebruikt op overlegpagina's.

Invoer:

:Ik
::Spring
:::Steeds
::::Verder
:::::In.

Resultaat:

Ik

Spring

Steeds

Verder

In.

Definitielijsten[bewerken | brontekst bewerken]

Definitielijsten voor het weergeven van betekenissen maak je met de puntkomma. Die methode wordt aanbevolen boven *'''term''':definitie omdat dit een duidelijkere html tot gevolg heeft waardoor de pagina toegankelijker wordt voor alternatieve browsers (blinden, surfen via gsm).

De term na de puntkomma wordt vet. Op de regel daaronder komt de definitie, te beginnen met een dubbele punt. Die wordt ingesprongen - zie de paragraaf hierboven. Opmerkelijk is dat je de definitie, voorafgegaan door een dubbele punt, ook direct na de term kunt zetten, met hetzelfde resultaat.

Voorbeeld 1:

Invoer op dezelfde regel:

;term:definitie

Resultaat:

term: definitie

Invoer op aparte regels:

;term
:definitie

Resultaat (hetzelfde):

term: definitie

Voorbeeld 2:

Invoer:

;appel: zoet of zuur fruit, geel, groen of rood van kleur, van een appelboom
;tomaat: meestal rode vrucht van een tomatenplant
;aardappel: wortelknol van een aardappelplant

Resultaat:

appel: zoet of zuur fruit, geel, groen of rood van kleur, van een appelboom
tomaat: meestal rode vrucht van een tomatenplant
aardappel: wortelknol van een aardappelplant

Voorbeeld 3 (term met meerdere definities):

Invoer:

;saté
:stokje met kleine (0,5 cm dik) stukjes vlees aangeregen (Nederland)
:stokje met grote kubussen vlees en groenten aangeregen (België)

Resultaat:

saté: stokje met kleine (0,5 cm dik) stukjes vlees aangeregen (Nederland); stokje met grote kubussen vlees en groenten aangeregen (België)

Voorbeeld 4 (meerdere termen met eenzelfde betekenis):

Invoer:

;ds
;dossier
:in samenvattingsregel, aanmaak of aanvulling van vandalismedossier

Resultaat:

ds
dossier: in samenvattingsregel, aanmaak of aanvulling van vandalismedossier

Verrassende effecten ontstaan als je meerdere puntkomma's en meerdere dubbele punten gebruikt.

Speciale tekens[bewerken | brontekst bewerken]

Onder de bewerkingspagina staan ook de meest voorkomende speciale tekens. Door er op te klikken worden deze in de tekst ingevoegd. Zie voor een overzicht van bijna alle speciale tekens Help:Speciale tekens.

Afsluitingen[bewerken | brontekst bewerken]

Aan het eind van een artikel staan vaak de achtereenvolgende paragrafen 'Zie ook', 'Externe links' en 'Bronnen, voetnoten, referenties', gevolgd door navigatiebalken en categorieaanduidingen.

Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken]

Voetnoten kunnen als volgt worden ingevoegd: [[Vliegveld Terlet|Terlet]]<ref>[http://www.terlet.nl/ Terlet]</ref> geeft Terlet.^[3] Voetnoten komen altijd na de punt of komma. Onderaan de pagina wordt vervolgens een sjabloon geplaatst om de referenties, bronnen en voetnoten te tonen.

Invoer:

{{Appendix}}

Resultaat:

Bronnen, noten en/of referenties

Zie ook: Sjabloon:Appendix

Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Handboek MediaWiki: Wikitekst en HTML.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

[1] 'Setting scientific names at all taxonomic ranks in italics facilitates their quick recognition in scientific papers'

[2] 'Guidelines for Formatting Gene and Protein Names'

[3] Terlet

[1]

[2]

[3]