LilyPond

GNU LilyPond
Schermafdruk van het schrijven van invoerbestand voor LilyPond
Ontwikkelaar	Han-Wen Nienhuys; Jan Nieuwenhuizen
Recentste versie	2.20.0  (1 maart 2020)
Laatste bètaversie	2.21.2  (20 juni 2020)
Status	Actief
Besturingssysteem	Windows, Linux, macOS en FreeBSD
Geschreven in	Scheme, C++, Metafont, PostScript en Python
Categorie	Bladmuziek
Licentie	GPL 2
Versiebeheer	git.savannah.gnu.org
Website	(en) LilyPond.org
Portaal    Informatica Vrije software

LilyPond is muzieknotatiesoftware om bladmuziek en MIDI-geluidsbestanden te maken. Lilypond is gericht op het maken van mooie, goed leesbare en goed opgemaakte bladmuziek die uitstraalt alsof het handgegraveerd is.

LilyPond is vrije opensourcesoftware, uitgebracht onder de GNU General Public License. Er zijn versies voor Windows, Linux, FreeBSD en macOS.

Beschrijving

LilyPond gebruikt ASCII-invoerbestanden om muziek te beschrijven en compileert die tot bladmuziek via PostScript naar PDF, PNG of SVG. Ook kan LilyPond MIDI bestanden genereren.

Het maken van de invoerbestanden gebeurt niet in LilyPond. Elk programma dat ASCII-tekstbestanden kan maken is bruikbaar. Het makkelijkst leerbaar en de snelste invoer is te bereiken met programma's met een meer grafische interface en een realtime previewfunctie zoals LilyPondTool, Frescobaldi en Denemo.

Lilypond zelf kent een batch-interface: als het invoerbestand klaar is, wordt LilyPond uitgevoerd, en compileert LilyPond het invoerbestand. Het resultaat is een logbestand waarin de stappen van het compileren worden vastgelegd. Eventuele waarschuwingen en foutmeldingen die LilyPond bij de controle van het invoerbestand genereert, worden ook in het logbestand vastgelegd. Als LillyPond geen fouten vindt, maakt Lilypond ook pdf-bestanden met bladmuziek en MIDI-bestanden, al naar gelang het invoerbestand dat aangeeft.

Voorbeelden van gebruik

• De Mutopia- en Musipediaprojecten distribueren vrije bladmuziek en maken hiervoor gebruik van het LilyPond-bestandsformaat.
• WikiTeX, een MediaWiki-interface, ondersteunt het gebruik van LilyPond-notatie in wiki-artikelen.

Integratie in MediaWiki

Lilypond kan in MediaWiki gebruikt worden voor het weergeven van muzieknotatie door middel van de Score-extensie.

Voorbeeld: de notatie

  <score>\relative f' { \time 4/4 \key f \major
  f4 \times 2/3 { f8 f f } f4 c \bar "|" }
  \addlyrics { Lang zul -- len ze le -- ven }</score>

wordt daarmee:

Voorbeeld

Het onderstaande voorbeeld laat zien hoe de LilyPond-notatie werkt en hoe het gecompileerde resultaat eruitziet.

#!lilypond firebreathers.ly -*- coding: utf-8; -*-
%% Theme to "Fire Breathers", a homebrew NES game perpetually
%% under development.  Composed by Urpo Lankinen.

%% Note: The composer has made this source code available
%% to Wikipedia under the GFDL license.  Other versions outside
%% Wikipedia are typically under CC BY-SA license.

%% This file uses Finnish note names (for example, where
%% Americans use "F#" and "Bb", Finns use "Fis" and "B").
%% Dutch note names are used by default.
\include "suomi.ly"

%% Optional language upgrade helper.
\version "2.6.0"

%% The header block defines the titles and texts.
\header {
    title = "Theme to ``Fire Breathers!''"
    instrument = "For the 2A03 or SID"
    composer = "Urpo Lankinen"
    enteredby = "Urpo Lankinen"
    updatedby = "Jan Nieuwenhuizen"
    date = "June 2005"
}

Melody = \relative c'' {
   \clef treble
   \time 3/4
   \key a \minor

   %% The piece starts with a quarter-note partial bar, "\partial 4"
   %% tells so to LilyPond.
   \partial 4
   a4 | e'4.( d8[ c]) r8 | d4.( c8[ h]) r8 | a2. | e2
   a4 | e'4.( d8[ c]) r8 | d4.( e8[ f]) r8 | e2. | r2
   e4 |  f4.( e8[ d]) r8 | d4.( c8[ h]) r8 | a2. | e2
   a4 | e'4.( d8[ c]) r8 | d4.( c8[ h]) r8 | a2. ~ a2 r4 | \bar "|."
}

%% This is the second voice.
SecondVoice = \relative c {
   \clef bass
   \time 3/4
   \key a \minor

   \partial 4
    r4 | e2.              | d2.             | a2. | e2
    a4 | e'2.             | d2       f4     | e2. | r2.
       |  f2.             | d2.             | a2. | e2
    a4 | e'2.             | d2       h4     | a2. ~ a2 r4 | \bar "|."
}


%% Melodies, lyrics and chords can be assigned to a variable and then
%% be *reused* elsewhere.  Here are three different accompaniment
%% patterns, which are used throughout the accompaniment melody.
AccompA = \relative c { a4 e'8 a, e' a, | }
AccompB = \relative c { g4 d'8 g, d' g, | }
AccompC = \relative c { e,4 h'8 e, h' e, | }

Accompaniment = {
   \clef bass
   \time 3/4
   \key a \minor

   \partial 4
    r4 | \AccompA \AccompB \AccompA \AccompA
        \AccompA \AccompB \AccompA \AccompA
        \AccompC \AccompC \AccompA \AccompA
        \AccompA \AccompB \AccompA | a2 r4 | \bar "|."
}

%% The top level music definition.
<<
  \new Staff \Melody
  \new Staff \Accompaniment
  \new Staff \SecondVoice
>>

Referenties

• Han-Wen Nienhuys & Jan Nieuwenhuizen, LilyPond, a system for automated music engraving. Proceedings of the XIV Colloquium on Musical Informatics (XIV CIM 2003), Firenze, Italy, May 2003. Online beschikbaar: PDF
• Meta-pagina over muzieknotatie binnen het Wikipedia-project

Externe links

• Website Lilypond
• LilyPond Wiki
• Mutopia, een bladmuziekarchief op basis van LilyPond
• Denemo, een GUI voor LilyPond (gearchiveerd)
• Frescobaldi, een LilyPond-editor voor KDE 4
• Musipedia, een gezamenlijke muziekencyclopedie op basis van LilyPond notatie
• Cursus LilyPond (Nederlandstalig)

Mediabestanden

Zie de categorie LilyPond van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.