Schaken: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 2 feb 2010 12:25

Dit artikel behandelt het bordspel, zie Schaking voor schaken in de betekenis van het wegvoeren van een vrouw

Kunststoffen standaard schaakstukken,
Van links af: koning, toren, dame, pion, paard en loper

Hoewel schaken een aanduiding is voor een groep verwante bordspellen, beschrijft dit artikel hoofdzakelijk het westers schaken, een strategisch bordspel voor twee spelers. Het is strategisch omdat de spelers zoveel speelmogelijkheden hebben dat het vaak onmogelijk is de consequentie van elke zet te overzien, zodat inzicht, ervaring en moed de zetkeuze mede bepalen.

Oorsprong en geschiedenis

De oervorm van het schaakspel is duizenden jaren oud, daardoor is er niet veel bekend over het ontstaan en de vroegste geschiedenis. Het woord schaak is afkomstig van het Perzische woord shāh, dat koning betekent. De term schaakmat is een vernederlandsing van het Perzische shāh māta, hetgeen betekent: de koning zit in een hinderlaag of de koning is verslagen.

De oudste herkenbare versie van schaken stamt waarschijnlijk uit het zesde eeuwse Oost Perzië, nu Noord-India, en staat bekend als chaturanga, maar er zijn aanwijzingen dat dit spel gebaseerd is op een nog oudere variant voor vier personen die elk aan een zijde van het bord zaten. Verschillende versies van chaturanga verspreidden zich oostwaarts naar China en Japan en, in de vorm van Shatranj, westwaarts richting de Arabische wereld om via Italië en Spanje uiteindelijk tijdens de 11e eeuw in heel Europa door te dringen. Waarschijnlijk hebben de Vikingen hier een belangrijke rol in gespeeld, aangezien de oudste Europese vondsten van schaakstukken langs de kusten zijn.

De huidige vorm van het schaakspel ontstond aan het eind van de 15e eeuw in Frankrijk, toen de dame met de huidige machtige mogelijkheden haar intrede deed. Daarom wordt schaken ook wel een koninklijk spel genoemd. Tevoren was de dame of koningin een tamelijk beperkt en zwak stuk. Al halverwege de twintigste eeuw werd geopperd dat het schaakspel mogelijk uit China stamt en recentelijk gaan er weer stemmen op die de oorsprong van het schaakspel daar of in Oezbekistan plaatsen.

Spelregels

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

De officiële spelregels worden vastgesteld door de wereldschaakorganisatie FIDE en worden door de KNSB in het Nederlands vertaald. De huidige versie is vastgesteld in oktober 2004 en geldt vanaf 1 juli 2005 (zie Externe links). Hieronder enkel de belangrijkste punten.

Materiaal

Een schaakbord is vierkant met 32 lichte (witte) en 32 donkere (zwarte) velden. De horizontalen worden rijen genoemd en zijn genummerd van 1 tot en met 8; de verticalen heten lijnen en worden aangegeven met de letters a tot en met h. Zo is elk veld aan te duiden; de witte dame staat bijvoorbeeld in de beginstelling op d1. Het bord wordt zo neergelegd dat a1 en h8, de hoekvelden links van de spelers, zwart zijn.

Elke speler beschikt over zestien speelstukken. De ene speler heeft wit (de lichtgekleurde stukken), de ander heeft zwart (de donkergekleurde stukken). Bij aanvang van het spel staan de speelstukken zoals hiernaast getoond op het bord. Dit zijn voor ieder een koning, een dame, twee torens, twee lopers, twee paarden en acht pionnen. Wit begint door een stuk te verplaatsen, daarna doen beiden om beurten een zet naar keuze; het is niet mogelijk een beurt over te slaan. Het doel van het spel is het veroveren van de vijandelijke koning. Dit beëindigt onmiddellijk de partij.

Slaan

Op elk veld kan niet meer dan een stuk staan. Door een eigen stuk te spelen naar een veld waarop een stuk van de tegenstander staat kan men dat stuk slaan: het vijandelijke stuk wordt van het bord genomen. Op het diagram hiernaast wordt dit geïllustreerd met de (diagonaal bewegende) witte loper: deze kan niet naar a1, f2 of g1 gespeeld worden, maar wel de zwarte toren op b2 slaan door zelf op dat veld te gaan staan. De pion is het enige speelstuk dat bij slagzetten anders beweegt dan bij gewone zetten.

Loop van de stukken

De verschillende stukken hebben elk een verschillende loop. Dame, toren en loper kunnen in een enkele zet een onbeperkte afstand afleggen, maar ze kunnen niet over andere stukken springen. Gaat een stuk naar een veld waar een stuk van de tegenpartij staat, dan wordt dat stuk geslagen. Een veld waar een stuk van de eigen partij staat, is niet toegankelijk .

De koning neemt een stap tegelijk, recht of schuin, en bestrijkt dus de 3 tot 8 aangrenzende velden. Hij begint op e1 of e8. Daarnaast heeft de koning eenmaal per partij een speciale mogelijkheid, zie korte en lange rokade. Hoewel de schaakpartij om de koning draait, is hij beslist niet het sterkste stuk.
De dame mag naar keuze horizontaal of verticaal of diagonaal bewegen en beheerst 21 tot 27 velden, wat haar veruit het sterkste stuk maakt. Zij begint op d1 of 8.
De torens bestrijken 14 velden. Ze mogen naar keuze horizontaal of verticaal bewegen en zijn daardoor de enige stukken die vanaf de rand hetzelfde bereik hebben als in het centrum. Ze beginnen op a1 en h1, respectievelijk a8 en h8.
De lopers mogen diagonaal bewegen en bestrijken 7 tot 13 velden. Een loper kan nimmer op een veld van een andere kleur komen. Spreekt men van een witte of zwarte loper, dan bedoelt men vaak de loper die over de witte, respectievelijk zwarte velden beweegt. Lopers beginnen op c1 en f1, respectieveljk c8 en f8.
De paardzet is een geknikte beweging van 2 velden horizontaal of verticaal en daarna 1 veld opzij. Evenmin als andere stukken kan een paard naar een veld gaan waar al een stuk staat van de eigen partij, maar een paard kan wel over andere stukken springen. Dit is niet verrassend, want als men een rechte lijn trekt tussen het veld van vertrek en het veld van aankomst, dan gaat die lijn niet door het midden van enig ander veld. Zo mag het paard op b1 vanuit de beginstelling over de pionnen heen naar a3 of c3 springen. Een paard in het centrum beheerst een kring van 8 velden, maar vanuit de hoek slechts 2. Hoewel paarden dus weinig velden beheersen zijn ze nauwelijks zwakker dan lopers. Dit komt doordat deze stukken als enige mogen springen, en anderzijds door de 'kleurenblindheid' van de lopers. Wel heeft een paard vaak problemen als het aan de rand of zelfs in de hoek staat, wat leidt tot het gezegde: "Paard aan de rand is schakers schand." Paarden beginnen op b1 en g1, respectievelijk b8 en g8.

Pionnen

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

Voor alle hierboven genoemde stukken geldt dat ze in alle richtingen op dezelfde manier bewegen en dat ze slaan op dezelfde manier. De Pionnen hebben echter andere regels:

Pionnen bewegen één veld recht vooruit, in de richting van de tegenstander.
Vanuit de beginpositie op de tweede rij mogen pionnen naar keuze één of twee velden vooruit.
De pion slaat anders dan hij gaat. Hij slaat namelijk één veld schuin naar voren.
Een bijzonderheid is de en-passantregel die geldt als een pion twee velden tegelijk naar voren is gegaan, bijvoorbeeld van d2 naar d4. Zo'n pion mag door een vijandelijke pion geslagen worden alsof hij maar één veld opgeschoven is. De tegenstander kan dit alleen op de eerstvolgende beurt doen, daarna vervalt het en-passantrecht.
Een pion die de overkant bereikt, promoveert. De eigenaar mag dan de pion vervangen door een dame, paard, loper of toren. Meestal kiest hij een dame, kiest hij een ander stuk dan heet dat minorpromotie.

Hierboven is met stukken steeds bedoeld: elk speelgerei, maar binnen een schaakpartij worden de pionnen soms niet als stukken aangeduid. Zo is een paardoffer een stukoffer, maar wordt een pionoffer niet als stukoffer beschouwd.

Korte en lange rokade

Er is een zet waarbij in een beurt twee stukken verplaatst worden: de rokade. Hierbij wordt de koning van het beginveld twee velden zijwaarts verplaatst naar een op een hoekveld staande toren toe. Daarna wordt de toren uit die hoek verplaatst naar het veld waar de koning overheen gesprongen is. Bij de korte rokade van wit gaat de koning naar g1 en de toren van h1 naar f1; bij de lange rokade gaat de koning naar c1 en de toren van naar a1 naar d1. Voor zwart gelden de tegenoverliggende velden.

Er zijn enkele voorwaarden: de koning en de toren mogen niet eerder zijn verplaatst, en de rokade mag niet worden uitgevoerd als de koning schaak staat of over een veld moet springen dat bestreken wordt door een vijandelijk stuk. Ook kan er niet worden gerokeerd als er een stuk tussen de toren en de koning staat.

De koning

De koning heeft in het schaakspel een centrale rol. Hij kan niet geslagen worden.

Is de opstelling der stukken zo dat een speler (als hij aan zet was geweest) de koning van de tegenstander kan slaan, dan zegt men dat de koning van de tegenstander schaak staat. Het is niet geoorloofd dat een koning schaak staat terwijl de tegenstander aan zet is en het is dan ook niet mogelijk de koning te slaan.

Dit impliceert:

Een speler mag geen zet doen waardoor de eigen koning schaak komt te staan. Dit is een onreglementaire zet.
Staat de eigen koning schaak, dan moet de speler dat pareren, dat wil zeggen dat hij een zet doet waarmee het schaak wordt opgeheven. Elke andere zet is onreglementair.

Uit de spelregels volgt dat schaak op drie manieren gepareerd kan worden:

Door de koning te verplaatsen.
Door het schaakgevende stuk te slaan. Ingeval van dubbelschaak (als twee stukken tegelijk schaak geven) is dit geen optie, uiteraard tenzij er door de koning geslagen wordt.
Door een stuk tussen de koning en het schaakgevende stuk te zetten. Indien een paard of pion schaak geeft werkt dit niet, aangezien een paard over tussenstaande stukken kan springen en een pion niet op afstand werkt. Ook bij dubbelschaak is dit geen optie, omdat gelijktijdige aanvallen uit twee richtingen afgeweerd moeten worden.

Staat de eigen koning schaak en is er geen enkele mogelijkheid om het schaak te pareren, dan staat de koning mat of schaakmat en heeft hij verloren. De partij is hiermee onmiddellijk afgelopen; de koning wordt normaliter dus niet daadwerkelijk geslagen.

Staat de eigen koning niet schaak en is er geen enkele reglementaire zet voorhanden, dan is het pat en remise.

Remise

Behalve door pat, kan een partij in remise eindigen door de vijftigzettenregel, driemaal dezelfde stelling en materiaalgebrek.

Daarnaast kan een speler ook remise aanbieden, wat door de tegenstander aangenomen of geweigerd kan worden. Het aanbod kan mondeling worden verworpen, of door een zet te doen. Onredelijke of overmatige remise-aanbiedingen kunnen worden beschouwd als het hinderen van de tegenstander en kunnen door de arbiter worden bestraft, doorgaans met een tijdstraf.

Zie verder: Einde partij (schaken)

De hand van de schaker

In het competitieschaak wordt het juist uitvoeren van een zet nauwkeurig beschreven. Indien er met schaakklok gespeeld wordt, heeft een speler de beurt zolang hij zijn knop op de klok niet ingedrukt heeft. Hij mag pas drukken nadat de zet op het bord voltooid is, en voor het indrukken van de klok moet hij dezelfde hand gebruiken als waarmee hij de zet deed. Bij het spel zonder klok wordt algemeen de regel gehanteerd dat de tegenstander aan de beurt is zodra men het gespeelde stuk heeft losgelaten.

Wie een eigen stuk aanraakt moet dit spelen als dat volgens de spelregels mogelijk is; evenzo moet een stuk van de tegenstander geslagen worden als men het aangeraakt heeft, tenzij dat onmogelijk is. Zie Pièce touchée.

Schaakpartij

Wereldkampioenschap schaken in Den Haag in 1948

Een schaakpartij wordt ruwweg ingedeeld in drie fasen, de opening, het middenspel en het eindspel. Vanuit de beginpositie is een groot aantal reeksen van zetten en tegenzetten geanalyseerd waarvan bekend is of die uiteindelijk voordelig zijn voor wit, of voor zwart. Dit zijn de openingen. Na de opening, als de stukken ontwikkeld zijn, begint het middenspel, waarin de spelers proberen door het behalen van kleine voordelen de overmacht in het spel te krijgen. Het aantal zetmogelijkheden is hier zo groot dat er vooraf geen precieze analyses mogelijk zijn, alleen richtlijnen. In deze fase is de speler dus het meest op inzicht, creativiteit en intuïtie aangewezen. Als er over en weer veel stukken zijn geslagen loopt de koning minder gevaar en kan hij een actievere rol gaan spelen; daarmee is de fase van het eindspel aangebroken. Deze fase vereist kalm beraad en een vooruitziende blik, naast kennis van eindspel-analyses.

Dynamiek

De koning is in zekere zin het enige belangrijke stuk, maar het is zeker niet het sterkste stuk; samen met de mogelijkheid van pionpromotie bepaalt dit de dynamiek van het spel. Terwijl de schaakspeler normaal gesproken streeft naar het veroveren van vijandelijke stukken, vormen koningsaanval en promotie zulke overheersende doelen dat men die kan nastreven onder opoffering van aanzienlijk materiaal.

Vergelijking met andere spellen

Een belangrijk aspect van het schaken is dat toeval geen enkele rol speelt in het verloop. Het winnen of verliezen hangt niet af van geluk, maar evenals bij dammen en go volledig van de acties van de spelers. Heel anders is dit bij een spel met dobbelstenen of met kanskaarten zoals Monopoly, waar het toeval vaak de doorslaggevende factor is. Een tweede belangrijk verschil met veel andere spelen is dat de spelers steeds over alle informatie beschikken, dit bijvoorbeeld in tegenstelling tot bridge of Stratego waarbij aanvankelijk de positie van de vijandelijke stukken of kaarten niet volledig bekend is. Hoewel het schaakspel in principe dus volkomen uit te rekenen is, is het aantal mogelijke varianten zo groot, dat mens noch computer daartoe tot heden in staat waren.

Leren schaken

Een goede manier om te leren schaken is het volgen van de stappenmethode, die zich vooral concentreert op verdere zetten

Noteren

Zie Schaaknotatie

Strategie

Speelfases

Een schaakspel bestaat uit drie fases. De opening, middenspel en eindspel. Alle drie de fases hebben hun eigen strategieën.

Opening

De opening van het schaakspel heeft geen duidelijk eind maar is toch de belangrijkste fase uit het spel. Tijdens de opening worden de stukken in een stelling gebracht. De veel gespeelde openingen hebben een naam. Zo is er het damegambiet (1.d4 d5 2.c4) van waaruit verder kan worden voortgezet met het aangenomen damegambiet (2. ..., dxc4) of het geweigerde damegambiet (een andere zet dan 2. ..., dxc4).

Middenspel

Het middenspel komt na de opening. Men veronderstelt dat het middenspel begonnen is wanneer de eerste aanval op de stelling van de tegenstander is gedaan. Tijdens het middenspel kan er al mat gezet worden voordat het eindspel is begonnen. Het middenspel eindigt vaak wanneer het bord al voor een groot gedeelte leeg is en er nog geen mat is gezet.

Eindspel

Het eindspel is het uitspelen van de partij, de laatste fase. Vaak wordt er tijdens het eindspel gebruik gemaakt van pionnenloop (pion probeert aan de overkant te komen) en het trachten de vijandelijke koning in de hoek te drijven.

Strategieën, aanvallen

Er zijn binnen het schaken verschillende soorten aanvallen. Deze bijzondere aanvallen zijn vaak winstgevender dan normale. Een normale aanval is dat één stuk één ander stuk aanvalt.

Röntgenaanval

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

Een röntgenaanval houdt in dat een stuk een ander stuk aanvalt maar dat het aangevallen stuk niet weg kan doordat een stuk of de koning achter hem wordt aangevallen. Bijvoorbeeld: een toren valt een loper aan, maar op dezelfde lijn van de loper staat het paard. Nu kan de loper wel weg maar dan wordt het paard geslagen. in het voorbeeld hiernaast is een röntgenaanval te zien.

Dubbele aanval

Een dubbele aanval houdt in dat een stuk twee andere stukken tegelijk aanvalt, waardoor er twee aanvallen ontstaan door een stuk. Vaak worden dubbele aanvallen opgelost doordat het waardevolste stuk weg gaat en het andere aangevallen stuk verdedigt. Wanneer een paard een dubbele aanval pleegt heet dit een paardvork.

Varianten van het schaakspel

Zie Varianten van het schaakspel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

Doordat het schaakspel zo veel gespeeld wordt, zijn er onnoemelijk veel varianten bedacht om het spel anders te spelen.

Soms speelt men in de huiselijke kring volgens licht afwijkende regels omdat men het eenvoudig wil houden of omdat men de spelregels niet precies kent. Veel huisschakers zijn bijvoorbeeld niet op de hoogte van pat of en passant slaan. Een sterkere speler kan een voorgift geven door bij het begin al een pion of stuk weg te laten. Soms wordt afgesproken dat degene die een partij gewonnen heeft, zijn volgende partij met een pion minder speelt.

Het probleemschaak is in principe geen variant maar een oefening, want de spelregels zijn over het algemeen niet anders. Het zijn eerder opgaven om de strategie te oefenen. Vaak echter krijgt de oplosser extra informatie die hij bij een echte partij niet krijgt. Geeft men bijvoorbeeld een opgave als "Wit aan zet wint", dan weet de oplosser vooraf dat er een winnende speelwijze is. Vaak ook is de opgave "Wit aan zet wint in drie zetten", en in dat geval weet de oplosser dat hij op de verkeerde weg is als het na drie zetten nog niet mat is, en bovendien heeft hij het probleem niet goed opgelost als hij een matvoering vindt die langer duurt.

Een opmerkelijke variant is het retrogradeprobleem, waarbij wordt gevraagd hoe een bepaalde stelling tot stand is gekomen.

Bekende schaakvarianten met het normale schaakbord

Dubbel-/doorgeefschaak

Bij dubbelschaak wordt gespeeld met twee borden en vier spelers. De borden worden zo neer gezet dat er aan allebei de kanten een witte en zwarte beginstelling staat. De twee spelers die aan de zelfde kant zitten zijn samen een team. Zodra een van hun een stuk slaat van de tegenstander geeft hij dat door aan zijn teamgenoot. Deze krijgt nu stukken van zijn eigen kleur. Hij mag deze stukken inzetten, maar deze stukken mogen niet op de plek van een ander stuk. Men mag een stuk per beurt plaatsen en daarna mag er geen stuk meer verzet worden. De pionnen mogen alleen op de tweede tot en met de zesde rij voor wit en van de zevende tot en met de derde rij voor zwart geplaatst worden. Er is nog een variant op het dubbelschaak dat bughouse heet. Bij bughouse mogen de stukken wel met schaak worden ingezet en mogen alle pionnen van de tweede tot en met de zevende rij worden ingezet.

Gekkenhuisschaak

Gekkenhuisschaak wordt gespeeld door twee personen op één bord, maar met twee sets stukken. Wanneer je een stuk slaat mag je deze inruilen voor een stuk van je eigen kleur. Dit stuk mag je vervolgens weer inzetten. Dit telt dan als beurt en het neer gezetten stuk maar niet met schaak worden ingezet. De pionen mogen van de 2de tot 6de rij worden in gezet voor zwart is dat van 7de tot 3de rij.

Weggeefschaak

Weggeefschaak wordt gespeeld door twee spelers op één bord met één set stukken. Maar het doel van het spel is om al je stukken weg te geven. Bij deze variant van schaken is slaan verplicht en mag de koning verloren gaan. Bij deze variant kan ook de klok worden gebruikt.

Computerschaak

Naast de fysieke bordvariant bestaat tegenwoordig ook de computervariant, soms in de vorm van een elektronisch bord, maar doorgaans wordt op een computerscherm een bord getoond. Computers spelen soms tegen elkaar, maar de mens kan ook tegen de computer spelen middels schaakprogrammatuur die vaak instelbaar is op speelsterkte, rekendiepte en tempo.

Zie ook: lijst van schaakmachines.

Rybka

Medio 2008 is Rybka versie 2.3.2 met afstand het sterkste schaakprogramma. De speelsterkte, uitgedrukt in de ELO-rating, overtreft ook die van de menselijke grootmeesters zodanig dat zelfs de wereldkampioen in een match weinig kans maakt. In matches tegen grootmeesters krijgen die een voorgift. Dzindzichashvili speelde in maart 2008 acht partijen met wit en kreeg in vier daarvan een pion voor; het werd 4-4. Nog slechter verging het Ehlvest: tegen een 'uitgeklede' versie uitsluitend met wit spelend eindigde zijn match in 3,5-1,5 voor Rybka.

Een match tussen de elektronische top en die van vlees en bloed is niet te verwachten, maar het ratingsysteem geeft houvast. Wereldkampioen Viswanathan Anand heeft medio 2008 een rating van 2803 en is daarmee de enige actieve schaker met een rating boven de 2800. De rating van Rybka wordt geschat tussen 2965 en 3104. Een laag geschat ratingverschil van 200 punten geeft aan dat Rybka dan per partij een winstkans heeft van 75%.

De nieuwe en hoogstwaarschijnlijk sterkere versie 3 van Rybka wordt in de tweede helft van 2008 verwacht. Daarentegen is een zeer veel sterkere wereldkampioen op korte termijn niet te verwachten, aangezien maar vijf spelers in de geschiedenis een rating boven de 2800 hebben gehad. Het aanstormende talent Magnus Carlsen is op zeventienjarige leeftijd verder in zijn ontwikkeling dan grote wereldkampioenen zoals Kasparov of Fischer maar het is vrijwel ondenkbaar dat hij een rating van 2900 zal bereiken.

Complexiteit

Het aantal reglementaire stellingen op het schaakbord ligt naar schatting tussen 10⁴³ en 10⁵⁰, en de speltheoretische complexiteit is bij benadering 10¹²³. De speltheoretische complexiteit van het schaakspel werd als eerste benaderd door Claude Shannon (grondlegger van de informatietheorie) zijnde 10¹²⁰, het "Shannon getal". Vanuit een 'gemiddelde' stelling (middenspel) zijn er dertig tot veertig reglementaire zetten mogelijk, maar het kunnen er ook nul zijn (bij schaakmat of pat) of maar liefst 218. Zie ook: speltheorie.

Varia

Een zeer bekend geworden leerboek in de Nederlandse taal is Oom Jan leert zijn neefje schaken, door Albert Loon en Max Euwe. Het werd voor het eerst uitgegeven in 1935 en werd vele malen herdrukt: in 2003 verscheen de 25ste editie.

Grote toernooien in Nederland

Corus-toernooi (voormalige Hoogovens-toernooi) in Wijk aan Zee
Essent-toernooi (voormalige VAM-toernooi) in Hoogeveen
AVRO-toernooi in Groningen (1938)
"Witte Kerst"Schaaktoernooi in Boxmeer zie: www.vrijpion.nl

Zie ook

Wereldkampioenschap schaken
Schaken van A tot Z
Lijst van schakers
- Bekende schakers en kampioenen.
Schaaknotatie
Schaaktoernooi, met overzicht van nationale en internationale wedstrijden
Schaakolympiade
Schaakopening
Schaakvariant
Internationale schaaktitels
Internationale correspondentieschaaktitels
Chinees schaken
Simultaan schaken
Blind schaken

Schaakorganisaties

Externe links

Schakers Informatie ~ De schakerspagina van Nederland: Nederlandstalig schaaknieuws (Nederland).
Schaakfabriek.be: Nederlandstalig schaaknieuws (Vlaanderen).
(en) (fr) (de) (it) (es) Free Internet Chess Games Server (FICGS): Correspondentieschakers
Tableaux Échecs - Chess Paintings: Schaken in de kunst.
Wildchess.org Variant Chess Database: schaakdatabank.
Computerschaak: Computerschaakvereniging Nederland (CSVN).
Schaakzone: schaakcursus en openingstrainer.
Schaakvideo's: Instructievideo's over schaken.

@@ Regel 231: / Regel 231: @@
 ==== Gekkenhuisschaak ====
-Gekkenhuisschaak wordt gespeeld door twee personen op één bord, maar met twee sets stukken. Wanneer je een stuk slaat mag je deze inruilen voor een stuk van je eigen kleur. Dit stuk mag je vervolgens weer inzetten met de zelfde regels als bij dubbelschaak.
+Gekkenhuisschaak wordt gespeeld door twee personen op één bord, maar met twee sets stukken. Wanneer je een stuk slaat mag je deze inruilen voor een stuk van je eigen kleur. Dit stuk mag je vervolgens weer inzetten. Dit telt dan als beurt en het neer gezetten stuk maar niet met schaak worden ingezet. De pionen mogen van de 2de tot 6de rij worden in gezet voor zwart is dat van 7de tot 3de rij.
 ==== Weggeefschaak ====

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h

8	[[Bestand:chess_{{{a8}}}l45.svg\|30px\|{{{a8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b8}}}d45.svg\|30px\|{{{b8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c8}}}l45.svg\|30px\|{{{c8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d8}}}d45.svg\|30px\|{{{d8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e8}}}l45.svg\|30px\|{{{e8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f8}}}d45.svg\|30px\|{{{f8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g8}}}l45.svg\|30px\|{{{g8}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h8}}}d45.svg\|30px\|{{{h8}}}]]
7	[[Bestand:chess_{{{a7}}}d45.svg\|30px\|{{{a7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b7}}}l45.svg\|30px\|{{{b7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c7}}}d45.svg\|30px\|{{{c7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d7}}}l45.svg\|30px\|{{{d7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e7}}}d45.svg\|30px\|{{{e7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f7}}}l45.svg\|30px\|{{{f7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g7}}}d45.svg\|30px\|{{{g7}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h7}}}l45.svg\|30px\|{{{h7}}}]]
6	[[Bestand:chess_{{{a6}}}l45.svg\|30px\|{{{a6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b6}}}d45.svg\|30px\|{{{b6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c6}}}l45.svg\|30px\|{{{c6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d6}}}d45.svg\|30px\|{{{d6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e6}}}l45.svg\|30px\|{{{e6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f6}}}d45.svg\|30px\|{{{f6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g6}}}l45.svg\|30px\|{{{g6}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h6}}}d45.svg\|30px\|{{{h6}}}]]
5	[[Bestand:chess_{{{a5}}}d45.svg\|30px\|{{{a5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b5}}}l45.svg\|30px\|{{{b5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c5}}}d45.svg\|30px\|{{{c5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d5}}}l45.svg\|30px\|{{{d5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e5}}}d45.svg\|30px\|{{{e5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f5}}}l45.svg\|30px\|{{{f5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g5}}}d45.svg\|30px\|{{{g5}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h5}}}l45.svg\|30px\|{{{h5}}}]]
4	[[Bestand:chess_{{{a4}}}l45.svg\|30px\|{{{a4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b4}}}d45.svg\|30px\|{{{b4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c4}}}l45.svg\|30px\|{{{c4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d4}}}d45.svg\|30px\|{{{d4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e4}}}l45.svg\|30px\|{{{e4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f4}}}d45.svg\|30px\|{{{f4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g4}}}l45.svg\|30px\|{{{g4}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h4}}}d45.svg\|30px\|{{{h4}}}]]
3	[[Bestand:chess_{{{a3}}}d45.svg\|30px\|{{{a3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b3}}}l45.svg\|30px\|{{{b3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c3}}}d45.svg\|30px\|{{{c3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d3}}}l45.svg\|30px\|{{{d3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e3}}}d45.svg\|30px\|{{{e3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f3}}}l45.svg\|30px\|{{{f3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g3}}}d45.svg\|30px\|{{{g3}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h3}}}l45.svg\|30px\|{{{h3}}}]]
2	[[Bestand:chess_{{{a2}}}l45.svg\|30px\|{{{a2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b2}}}d45.svg\|30px\|{{{b2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c2}}}l45.svg\|30px\|{{{c2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d2}}}d45.svg\|30px\|{{{d2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e2}}}l45.svg\|30px\|{{{e2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f2}}}d45.svg\|30px\|{{{f2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g2}}}l45.svg\|30px\|{{{g2}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h2}}}d45.svg\|30px\|{{{h2}}}]]
1	[[Bestand:chess_{{{a1}}}d45.svg\|30px\|{{{a1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{b1}}}l45.svg\|30px\|{{{b1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{c1}}}d45.svg\|30px\|{{{c1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{d1}}}l45.svg\|30px\|{{{d1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{e1}}}d45.svg\|30px\|{{{e1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{f1}}}l45.svg\|30px\|{{{f1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{g1}}}d45.svg\|30px\|{{{g1}}}]]	[[Bestand:chess_{{{h1}}}l45.svg\|30px\|{{{h1}}}]]
	a	b	c	d	e	f	g	h