Freie Demokratische Partei

Freie Demokratische Partei
Personen
Partijleider	Guido Westerwelle
Algemene gegevens
Actief in	{{{actief in}}}
Richting	Centrumrechts
Ideologie	Liberalisme Conservatief liberalisme Sociaal-liberalisme
Motto	Die Liberalen
Kleuren	Blauw en geel
Internationale organisatie	Liberale Internationale
Website	www.fdp.de
Portaal    Politiek

De Freie Demokratische Partei (FDP, Vrije Democratische Partij) is een Duitse liberale politieke partij. Zij verenigt linkse en rechtse liberalen, nadat in de Weimarrepubliek nog twee liberale partijen hadden bestaan. In de jaren 1949-1956, 1961-1966 en 1969-1998 (met een korte onderbreking) was de partij vertegenwoordigd in de Duitse bondsregering.

De partij is te vergelijken met .... uit België en VVD uit Nederland.

Geschiedenis 1945-1969

FDP-Bondspresident Theodor Heuss in 1953 (links) met CDU-Bondskanselier Konrad Adenauer

In 1945, na de Duitse capitulatie, werden er in alle bezettingszones van Duitsland liberale partijen opgericht. Deze hadden allemaal verschillende namen. Op 11 december 1948 werden de verschillende partijen - met uitzondering van de Oost-Duitse LDPD - samengevoegd tot de Freie Demokratische Partei (FDP). Theodor Heuss, later de eerste bondspresident van de Bondsrepubliek Duitsland, werd de eerste partijvoorzitter.

De FDP groeide uit tot een middelgrote (in vergelijking tot de CDU en SPD), centrumpartij, economisch rechts, cultureel links. In 1949-1956 en 1961-1966 vormde de FDP een coalitie met de CDU/CSU van Konrad Adenauer en later Ludwig Erhard. De langst zittende FDP-voorzitter in die tijd was de nationaalliberale Erich Mende, van 1960 tot 1968.

In 1966-1969 vormden de CDU/CSU en de SPD een grote Coalitie, waarin er voor de FDP geen plaats was. Sedertdien begon de FDP zich te oriënteren op samenwerking met de sociaaldemocratische SPD.

Geschiedenis 1969-1990

Partijcongres in 1976, rechts Hans-Dietrich Genscher, bondsminister 1969-1992 en partijvoorzitter 1974-1985

De voorzitter sinds 1968, Walter Scheel, hoorde tot een centristische groep die de partij vooral als liberaal en pas dan als coalitiepartner van een andere partij zag. Onder de SPD-kanseliers Willy Brandt en Helmut Schmidt vormde ze een sociaal-liberale coalitie, van 1969 tot 1982. FDP-voorzitter, vicekanselier en minister van Buitenlandse Zaken was eerst Walter Scheel, die in 1974 Bondspresident werd, en vanaf dan Hans-Dietrich Genscher. De coalitie met de SPD werd door sommige rechtse FDP-politici afgekeurd, zij gingen tot 1972 over naar de CDU. Er was ook voor een korte tijd de poging om een nieuwe, rechtsliberale partij te stichten (Nationalliberale Aktion van Siegfried Zoglmann).

In de toenmalige FDP was er een rechtse, nationale en op de economie gerichte vleugel, een eigenlijk midden van de partij en een linkse vleugel. De laatste lukte het om in 1971 de partij de zogeheten Freiburger Thesen te laten aanvaarden. Daarin werd een vergaande democratisering van de samenleving en een reform van het kapitalisme geëist. Die sociaalliberale oriëntering was echter van korte duur en stond ook niet voor de gehele partij.

In 1982 ruilde de FDP haar coalitiepartner in voor de CDU/CSU onder kanselier Helmut Kohl (zogenaamde Bonner Wende). Dit leidde tot kortstondige onrust binnen de partij, maar de linksliberale afsplitsing Liberale Demokraten bleef zonder succes. Genscher bleef minister tot 1992, de coalitie met Kohl ging door tot 1998.

In 1990 gingen in totaal vier Oost-Duitse partijen (onder meer de LDPD en de NDPD) in de FDP op.

Geschiedenis in het herenigde Duitsland

Bij de Bondsdagverkiezingen van 1990 kwam de FDP nog op 11 procent, ook dankzij de steun in het oosten. Daar had de FDP zelfs veel meer leden dan in het westen: eind 1989 telden alleen LDPD en NDPD al samen 190.000 leden, de west-FDP 66.000. Tien jaar later had de FDP in het oosten 12.400 leden en 52.000 leden in het westen.

Bij de Bondsdagverkiezingen van 1994 viel de FDP terug op 6,9 procent; toen zeiden 63 procent van de FDP-kiezers dat ze eigenlijk de CDU/CSU beter vonden. Zulke stemmen noemt men geleende stemmen, deze kiezers wilden waarschijnlijk voorkomen dat de FDP onder de vijf procent viel en dan geen CDU/CSU-FDP-coalitie niet meer mogelijk was. Dankzij overhangmandaten voor de CDU kon de coalitie onder Helmut Kohl wel door gaan. Vanwege ruzies binnen de FDP na het vertrek van Genscher in 1992 en misschien ook ontevredenheid over de belastingsverhogingen na de hereniging verloor de FDP in bijna alle deelstaatsverkiezingen in de jaren 1990 en was niet eens meer in het merendeel van de deelstaatsparlementen vertegenwoordigd.

De Bondsdagverkiezingen van 1998 betekenden dat de FDP, die alleen iets verloor, en de CDU/CSU geen meerderheid meer kregen. Voor het eerst sinds 1982 was de kanselier weer een sociaaldemocraat, namelijk Gerhard Schröder met zijn rood-groene coalitie. Voor het eerst sinds 1969 zat de FDP weer in de oppositie.

De ommekeer kwam in 1999/2000: De CDU werd door een schandaal geteisterd. Kohl en Schäuble hadden grote donaties voor de partij aangenomen zonder de namen van de donateurs te vermelden (wat de partijenwet wel vereist). De FDP won weer in een rij van deelstaatsverkiezingen. Na de weinig gelukkige voorzitters Klaus Kinkel (vanaf 1992) en Wolfgang Gerhardt (vanaf 1995) nam in 2001 de jonge Guido Westerwelle het roer over.

Jürgen Möllemann in 2002

Na het jaar 2000 had Jürgen Möllemann grote invloed in de partij. Toen heeft hij de partij weer het parlement van Noordrijn-Westfalen in gekregen. Möllemann, ooit een politiek protegé van Genscher en diens staatssecretaris, was bondsminister van economie tot 1993, toen hij in verband met nepotisme moest terugtreden. Möllemann had zich nu rehabiliteerd en dwong de aarzelende partijleiding het concept Strategie 18 op. Volgens hem moest de FDP zelfstandig (zonder aankondiging van een gewenste coalitie) de Bondsdagverkiezingen van 2002 in, een kanselierskandidaat hebben en op 18 procent van de stemmen mikken. Westerwelle reed met een geel Guidomobil door het landschap en was op bezoek bij Big Brother toen de stemming in het land kenterde vanwege de aanloop van de Irak-oorlog en een vloedramp in Oost-Duitsland. Omstreden was ook een flyer die Möllemann zonder afspraak met de partij kort voor de verkiezingszondag aan de huishoudens in Noordrijn-Westfalen had gestuurd; in de flyer becritiseerde Möllemann de Israëlische ministerpresident en ook de vicevoorzitter van de Raad van Joden in Duitsland fel.

Guido Westerwelle in 2009, FDP-voorzitter sinds 2001

Het resultaat van de verkiezingen was nauwelijks beter dan dat in 1998, en Schröder bleef kanselier. In verbond onder meer met open vragen over de financering van de FDP in Noordrijn-Westfalen trad Möllemann in 2003 uit de FDP uit, enkele maanden later stierf hij bij een parachute-sprong (vermoedelijk was het zelfdoding).

In 2005 en 2009 noemde de FDP in de verkiezingscampagnes weer de CDU als haar gewenste partner en sloot coalities met de SPD uit. In 2005 bereikte ze met 9,8 procent een goed resultaat, maar had geen meerderheid met de CDU/CSU. Angela Merkel, de CDU-voorzitster, ging een coalitie met de SPD aan. Na een recordresultaat in 2009, namelijk 14,6 procent, zijn FDP en CDU/CSU weer sterk genoeg voor een coalitie samen.

Voorzitters van de FDP

Theodor Heuss	1948-1949
Franz Blücher	1949-1954
Thomas Dehler	1954-1957
Reinhold Maier	1957-1960
Erich Mende	1960-1968
Walter Scheel	1968-1974
Hans-Dietrich Genscher	1974-1985
Martin Bangemann	1985-1988
Otto Graf Lambsdorff	1988-1993
Klaus Kinkel	1993-1995
Wolfgang Gerhardt	1995-2001
Guido Westerwelle	2001-heden

Zie ook

• Lijst van Duitse politieke partijen

Externe link

• Officiële website

Voetnoten

· ·

Politieke partijen in Duitsland