Roofvogels: verschil tussen versies

Roofvogels
	Amerikaanse zeearend (Haliaeetus leucocephalus)
	Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Aves (Vogels)
	Orde
	Accipitriformes en Falconiformes;
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal	Biologie ; Vogels

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 14 sep 2016 09:02

Met roofvogels worden meestal twee (niet nauw aan elkaar verwante) orden van vogels bedoeld: de Accipitriformes en de Falconiformes. Het zijn over het algemeen vleesetende vogels die op een prooi jagen. Ze vangen deze prooi op de grond, in de lucht of in het water. Sommige soorten eten kadavers.

Roofvogels zijn niet de enige vogels die gewervelde dieren eten, dat doen bijvoorbeeld ook meeuwen, uilen, kraaien en klauwieren. Roofvogels hebben klauwen met scherpe nagels met drie tenen vooruit en één teen achteruit en een grote kromme snavel. Niet iedere roofvogel is een uitgesproken vleeseter, er bestaat ook een roofvogel die deels leeft van dode vis, maar ook van de pulp uit de vruchten van de (wilde) oliepalm, de palmgier (Gypohierax angolensis).
Roofvogels jagen overdag, ze worden daarom ook wel dagroofvogels genoemd. Indien men de uilen ook tot de roofvogels rekent, hebben ze de groepsnaam nachtroofvogels. Uilen vormen een eigen orde, de strigiformes en ze zijn niet verwant, noch aan de Accipitriformes of de Falconiformes. Uilen hebben overigens ook klauwen, maar dan met twee tenen naar voren en twee naar achteren en de kromme snavel is korter dan bij (dag-)roofvogels. Verder zijn uilen volledig aangepast aan jagen in het donker, hoewel er ook soorten overdag jagen.

Snavels

De snavels van de roofvogels verschillen al naargelang hun voedselkeuze. Zo heeft een slakkenwouw een dunne haaksnavel waarmee hij makkelijk slakkenhuizen kan openbreken en de slak eruit kan halen. Een gemeenschappelijk kenmerk van de meeste roofvogels is een haaksnavel met scherpe randen. Valken hebben een tandvormige uitstulping aan de onderrand van de bovensnavel.

Prooien en voedsel zoeken

De prooien van de roofvogels verschillen: gieren eten aas, buizerds eten kleine landzoogdieren (bv.konijnen), wespendieven lusten vooral insecten, visarenden eten vis en bijvoorbeeld boomvalk en slechtvalk vangen vogels in de vlucht. Hoe ze hun voedsel zoeken verschilt ook: gieren kunnen uren in de lucht zweven op zoek naar aas, terwijl visarenden op een vast punt blijven zitten tot ze iets zien. De torenvalk doet het op een heel andere manier, hij "bidt". Dit betekent dat hij al wiekelend stilstaand boven een veld naar prooien (muizen, etc.) speurt.

Palmgieren zijn ook roofvogels, maar hun voornaamste voedsel bestaat naast dode vis uit vruchten van de oliepalm.

Bescherming

Veel roofvogels worden met uitsterven bedreigd. De meest bedreigde roofvogel is de Californische condor waarvan de totale populatie in 2002 slechts 170 dieren telde. Ook de Spaanse keizerarend en de apenarend lopen gevaar. Roofvogels worden bejaagd omdat sommige mensen denken dat ze gevaarlijk zijn. Ze staan bovenaan de voedselpiramide waardoor ze aan dezelfde risico's blootstaan als hun prooien.

Roofvogels in Nederland en België

In Nederland en België broeden de volgende soorten roofvogels: havik, sperwer, wespendief, buizerd, zeearend, rode wouw, bruine kiekendief, blauwe kiekendief en grauwe kiekendief (behorend tot de Accipitridae), en torenvalk, boomvalk en slechtvalk (behorend tot de Falconidae). Daarnaast zijn er nog een aantal soorten die als wintergast of dwaalgast de Lage Landen aandoen. De bekendste zijn zwarte wouw (in 2011 gebroed in Nederland^[1]), smelleken, ruigpootbuizerd, slangenarend, dwergarend en vale gier.

Taxonomisch DNA-onderzoek

De familie Falconidae (valken) behoorde heel lang tot een grote orde (die ook Falconiformes heette) waarin diverse families van andere roofvogels zoals arenden, buizerds, haviken en gieren werden verenigd. In de jaren 1980 bleek uit DNA-onderzoek naar de taxonomie van de vogels dat de Cathartidae (gieren van de Nieuwe Wereld) niet tot deze orde behoorden maar tot de Ciconiiformes.^[2]

Landvogels volgens Hackett *et al* 2008.

Inmiddels is dit onderzoek van Sibley & Ahlquist alweer achterhaald. Uit onderzoek samengevat door Hackett^[3] bleek echter dat de gieren van de Nieuwe wereld (Cathartidae) wel, maar de valken (Falconidae) juist niet tot deze groep te behoren. De valken staan veel dichter bij de zangvogels dan bij de andere roofvogels (zie afbeelding). Maar ze blijken allemaal tot de grote groep landvogels te behoren. De termen Accipitridae en Falconidae zijn nu namen voor twee totaal verschillende roofvogelfamilies die ieder in een andere orde thuishoren.
In deze stamboom is ook te zien dat de uilen niet verwant zijn aan de valken, buizerds, arenden en gieren.

Trivia

Het nest van een roofvogel wordt een horst genoemd.
Het personage Chil uit Jungle Book is een wouw.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Zwarte wouw broedt in Oost-Brabant (ED.nl)
↑ (en) Sibley, C. G., & J. Ahlquist. 1990. Phylogeny and classification of birds. Yale University Press, New Haven, Conn. The Early History of Modern Birds Inferred from DNA Sequences of Nuclear and Mitochondrial Ribosomal Genes. Marcel van Tuinen, Charles G. Sibley, and S. Blair Hedges Department of Biology, Institute of Molecular Evolutionary Genetics and Astrobiology Research Center, Pennsylvania State University.
↑ (en) Hackett, S. et al. 2008. A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History. Science 320 (5884): 1763 - 1768.

Benny Génsbøl, Bjarne Bertel (2007) Roofvogels van Nederland, KNNV Uitgeverij. Vertaling en bewerking: Ger Meesters. Bevat een cd met geluidsopnamen. ISBN 978-90-5011-246-8

Externe links

[1] Zwarte wouw broedt in Oost-Brabant (ED.nl)

[SIB-2] (en) Sibley, C. G., & J. Ahlquist. 1990. Phylogeny and classification of birds. Yale University Press, New Haven, Conn. The Early History of Modern Birds Inferred from DNA Sequences of Nuclear and Mitochondrial Ribosomal Genes. Marcel van Tuinen, Charles G. Sibley, and S. Blair Hedges Department of Biology, Institute of Molecular Evolutionary Genetics and Astrobiology Research Center, Pennsylvania State University.

[Hackett-3] (en) Hackett, S. et al. 2008. A Phylogenomic Study of Birds Reveals Their Evolutionary History. Science 320 (5884): 1763 - 1768.

[1]

[2]

[3]

@@ Regel 15: / Regel 15: @@
 == Prooien en voedsel zoeken ==
-De prooien van de roofvogels verschillen: [[gyps|gieren]] eten aas, [[buteo|buizerds]] eten kleine landzoogdieren (bv.konijnen), [[wespendief|wespendieven]] lusten vooral insecten, [[visarend]]en eten vis en bijvoorbeeld [[boomvalk]] en [[slechtvalk]] vangen vogels in de vlucht. Hoe ze hun voedsel zoeken verschilt ook: gieren kunnen uren in de lucht zweven op zoek naar aas, terwijl visarenden op een vast punt blijven zitten tot ze iets zien. De [[torenvalk]] doet het op een heel andere manier, hij "bidt". Dit betekent dat hij al wiekelend ''stilstaat'' boven een veld naar prooien (muizen, etc.) speurt.
+De prooien van de roofvogels verschillen: [[gyps|gieren]] eten aas, [[buteo|buizerds]] eten kleine landzoogdieren (bv.konijnen), [[wespendief|wespendieven]] lusten vooral insecten, [[visarend]]en eten vis en bijvoorbeeld [[boomvalk]] en [[slechtvalk]] vangen vogels in de vlucht. Hoe ze hun voedsel zoeken verschilt ook: gieren kunnen uren in de lucht zweven op zoek naar aas, terwijl visarenden op een vast punt blijven zitten tot ze iets zien. De [[torenvalk]] doet het op een heel andere manier, hij "bidt". Dit betekent dat hij al wiekelend ''stilstaand'' boven een veld naar prooien (muizen, etc.) speurt.
 [[Palmgier]]en zijn ook roofvogels, maar hun voornaamste voedsel bestaat naast dode vis uit vruchten van de [[oliepalm]].