Niccolò Machiavelli: verschil tussen versies
k oorlog voerende > oorlogvoerende |
→Evaluatie: Grammatica gecorrigeerd Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele app |
||
| Regel 73: | Regel 73: | ||
Biografen omschrijven Machiavelli's karakter als open en loyaal, scherpzinnig en ook cynisch, onhandig en sociaal zwak. Zijn belangrijkste werk ''Il Principe'' zorgde voor eeuwige roem en werd het meest invloedrijke en beruchte politieke [[Traktaat (verhandeling)|traktaat]] ooit. |
Biografen omschrijven Machiavelli's karakter als open en loyaal, scherpzinnig en ook cynisch, onhandig en sociaal zwak. Zijn belangrijkste werk ''Il Principe'' zorgde voor eeuwige roem en werd het meest invloedrijke en beruchte politieke [[Traktaat (verhandeling)|traktaat]] ooit. |
||
Machiavelli projecteerde als eerste het principe van regeren als [[Realpolitik]], zonder enig godsdienstige of levensbeschouwelijk voorbehoud of uitgangspunt |
Machiavelli projecteerde als eerste het principe van regeren als [[Realpolitik]], zonder enig godsdienstige of levensbeschouwelijk voorbehoud of uitgangspunt, waarbij voor hem vaststond dat hierin geen zinvolle overtuiging kan bestaan zonder strategische onderbouwing en zonder beredeneerde inschatting van de mogelijke gevolgen. |
||
== Zie ook == |
== Zie ook == |
||
Versie van 7 dec 2017 01:12
| Niccolò Machiavelli | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Niccolò Machiavelli op het portret van Santi di Tito
| ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Geboren | Florence, 3 mei 1469 | |||
| Overleden | Florence, 21 juni 1527 | |||
| Land |  Florentijnse Republiek
| |||
| Oriënterende gegevens | ||||
| Domein | Politiek en politieke filosofie, militaire theorie, geschiedenis | |||
| Tijdperk | Renaissance | |||
| Stroming | Renaissance-humanisme, politiek realisme, klassiek republicanisme | |||
| Beïnvloed door | Xenophon, Plutarchus, Tacitus, Polybios, Cicero, Sallustius, Livius, Thucydides | |||
| Beïnvloedde | Bacon, Hobbes, Harrington, Rousseau, Vico, Gibbon, Hume, Adams, Cuoco, Nietzsche, Pareto, Gramsci, Althusser, Schelling, Negri, Waltz, Spinoza, Diderot, Schmitt | |||
| Functies | ||||
| 15 juni 1498 - 7 november 1512 | Tweede kanselier van Florence | |||
| Belangrijkste werken | ||||
| 1513-1515 | Il Principe | |||
| 1519 | Discorsi | |||
| Handtekening | 
| |||
| ||||
Niccolò Machiavelli (Florence, 3 mei 1469 – aldaar, 21 juni 1527) was een Italiaanse diplomaat, politiek filosoof, militair strateeg, historicus, dichter, toneelschrijver en humanist gevestigd in Florence tijdens de Italiaanse renaissance. Hij geldt als de grondlegger van de moderne politieke wetenschappen. Hij was secretaris van de Tweede Kanselarij van de Florentijnse Republiek van 1498 tot 1512, toen de Medici hun macht respectievelijk al verloren hadden en zouden herwinnen. Hij schreef zijn bekendste werk De vorst in de periode 1513-1515 en wilde daarmee bereiken opnieuw een hoge verantwoordelijke positie in Florence te bekleden, wat uiteindelijk niet lukte.
Leven
De Italiaanse stadstaten beleefden volgens Machiavelli in die jaren een rampzalige tijd, vooral sinds in 1494 de Italiaanse Oorlogen begonnen toen Karel VIII met Franse legers over de Alpen trok en de Italiaanse staten machteloos stonden. Deze bedreiging zou tot 1559 duren. In de geschiedenis van het oude Rome, zoals die onder andere beschreven is door Titus Livius, ziet Machiavelli een stichtend tegenvoorbeeld.
Zijn leven lang probeerde Machiavelli Italië aan te sporen zich te bevrijden van de buitenlandse heersers die er de baas speelden. Hij bezat hiervoor de kennis maar niet de macht. Zij die de macht bezaten wilden zijn kennis niet gebruiken volgens zijn inzichten.
In juni 1498, na de afzetting en executie van boeteprediker en stichter van de republiek Girolamo Savonarola, benoemde de raad de 29-jarige Machiavelli tot secretaris van de Tweede Kanselarij van de Florentijnse republiek. Hij werd ook secretaris van de Raad van Tien, het voornaamste militaire orgaan van de stadstaat Florence. Deze belangrijke functies met een laag salaris bekleedde hij tot 1512. Als hoofd van de Tweede Kanselarij was hij verantwoordelijk voor vraagstukken aangaande het grondgebied en de buitenlandse politiek van Florence. Florence was sinds vier jaar een republiek, nadat de burgers de laatste erfelijke Heer van Florence Pierro de' Medici hadden afgezet. Vijf dagen voor het aantreden van Machiavelli in mei 1498 was hij ooggetuige van de terechtstelling van de stichter van de republiek, Girolamo Savonarola, die opgehangen en levend verbrand werd op het Piazza della Signoria na het einde van de Eerste Italiaanse Oorlog.
Alhoewel hij in Florence bekendstond om zijn gebrek aan respect voor alles en iedereen, was hij als politicus zeer serieus. Hij was ervan overtuigd dat alleen een sterke staat zijn burgers kon beschermen. Echte oorlog en de dreiging ervan was destijds een constant gegeven. Enkel een krachtige uitgebouwde staat kon zich volgens Machiavelli opstellen tegen de oorlogvoerende partijen van die tijd: de elkaar beconcurrerende vorstendommen zoals de Kerkelijke Staat, Milaan,Venetië, Napels en de grote mogendheden zoals het Heilige Roomse Rijk, Frankrijk en Spanje.
Hoewel zijn stad rijk was, wilden haar burgers niet investeren in een eigen leger. Florence werd daarom militair niet serieus genomen door de grote mogendheden. De stad probeerde in de meeste conflicten neutraal te blijven, maar als ze dat iets te lang bleef, moest ze haar vrijheid vaak afkopen met gouden dukaten. Daardoor ging Florence door als een stadstaat waar geldelijk veel te winnen viel. Het stadsbestuur was besluiteloos en wachtte af en koos voor het compromis door de dreiging af te kopen. Machiavelli begreep dat die situatie niet kon blijven duren; het geld van de rijke maar weerloze natie zou niet voldoende zijn om haar te redden. Hij wilde een militie, geen huursoldaten, gevormd uit burgers die de republiek trouw zouden zijn.
Via een omweg kreeg hij toestemming van de Grote Raad om de nodige boeren te rekruteren, hoewel de adel zich tegen dit besluit verzette. Hij zette door en op 15 februari 1506 liet hij 400 boeren door de straten marcheren in een witte wambuis, een paar wit-rode kousen en witte baret, schoenen en een ijzeren kuras. In 1509 slaagde hij erin Pisa te heroveren.
Toen Florence betrokken raakte bij de Oorlog van de Liga van Kamerijk tussen paus Julius II en koning Lodewijk XII van Frankrijk, bleef de stad tegen het advies van Machiavelli in te lang neutraal. Toen de Fransen zich terugtrokken rekenden de troepen van de Heilige Liga met de Florentijnen af en hielpen De Medici opnieuw aan de macht. Machiavelli belandde in 1513 in de gevangenis, waar hij gemarteld werd, maar uiteindelijk werd hij vrijgelaten.
Na zijn vrijlating werd hij tijdelijk verbannen en trok zich terug op zijn boerderij Sant'Andrea in Percussina aan de weg naar Siena. Machiavelli wilde zijn ambt weer terug alsof er niets gebeurd was. Hij was de facto werkloos, uit op herstel en op zoek naar een nieuwe betrekking. Met het doel nieuwe broodheren als de nieuwe Medici-regenten te behagen, schreef hij Il Principe: als politicus wilde hij vooral een pragmaticus zijn in tegenstelling tot de toen heersende doctrine dat een machthebber altijd de weg van de deugd moest bewandelen. Daarbij speelde hij vooral zijn ervaring uit. Men moest goed zijn zolang het kon, maar anders een vos, om de vallen te kennen, en een leeuw, om de wolven af te schrikken. Machiavelli vond het woord Realpolitik niet uit, maar schreef er wel de eerste goede handleiding over.
Hij stierf zes weken na de beruchte Plundering van Rome in 1527 door de Duitse, veelal lutherse troepen van keizer Karel V tijdens de Oorlog van de Liga van Cognac. Zijn grafmonument bevindt zich in de Santa Croce-basiliek, met opschrift "Tanto nomini nullum par elogium" (geen lof is toereikend voor zo een naam).
Werken
In de periode 1513-1515 schreef hij Il Principe (in het Nederlands vertaald als De vorst maar ook als De heerser), een boek dat nog steeds gelezen wordt. De hoofdmoot van het boek wordt gekenmerkt door utilistisch denken: het doel heiligt de middelen. Dit staat ook wel bekend als consequentialistische ethiek. Dit is het tegenovergestelde van de deontologische ethiek, die naar de ethische aanvaardbaarheid van daden op zich kijkt. Centraal in Il Principe is het begrip Virtù, wat eerder op politieke daadkracht van een man (Latijn: vir) duidt dan op deugd. Prinsen werden hierin gemaand niet te zacht te zijn en steeds het belang van de staat voor ogen te houden. Gesteld voor de keuze om geliefd te zijn of gevreesd, zou een prins er steeds voor moeten kiezen om gevreesd te zijn. Als rolmodel voor een prins die Virtù bezat stelde Machiavelli de gevreesde Cesare Borgia voor. Zijn enige tijdens het leven gepubliceerde werk Dell'arte della guerra handelt over militaire wetenschap in al zijn praktische consequenties.
Omvangrijker en misschien ook belangrijker dan Il Principe zijn de Discorsi, voluit de Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio (Verhandelingen over de eerste tien boeken van Titus Livius). Het is niet precies bekend wanneer deze geschreven zijn, maar Machiavelli's eigen verwijzing ernaar in zijn Il Principe (hoofdstuk II) geeft aan dat de Discorsi reeds voor 1513 geschreven moeten zijn. Zijn denkbeelden over macht en politiek gaan door als het voorbeeld van de cynisch-realistische benadering van politieke macht.
Het enige traktaat dat bij Machiavelli's leven in druk verscheen is De krijgskunst (Dell'arte della guerra) uit 1521, waarvan tot op heden geen Nederlandse vertaling voorhanden is.
Machiavelli schreef niet in het Latijn maar in het Italiaans, meer bepaald het Florentijns of het Toscaans van Dante, Petrarca en Boccaccio.
Evaluatie
Als diplomaat bewees Machiavelli goede diensten aan zijn meesters, als militair deskundige speelde hij een beslissende rol in de (tijdelijke) onderwerping van Pisa, de opstandige vazalstad van Florence. Desondanks kon hij het verval van Florence niet verhinderen. Vijf jaar na Machiavelli's dood hield Florence op als soevereine stadstaat te bestaan.
Biografen omschrijven Machiavelli's karakter als open en loyaal, scherpzinnig en ook cynisch, onhandig en sociaal zwak. Zijn belangrijkste werk Il Principe zorgde voor eeuwige roem en werd het meest invloedrijke en beruchte politieke traktaat ooit.
Machiavelli projecteerde als eerste het principe van regeren als Realpolitik, zonder enig godsdienstige of levensbeschouwelijk voorbehoud of uitgangspunt, waarbij voor hem vaststond dat hierin geen zinvolle overtuiging kan bestaan zonder strategische onderbouwing en zonder beredeneerde inschatting van de mogelijke gevolgen.
Zie ook
Literatuur
Recente Nederlandse vertalingen:
- Niccolò Machiavelli, De heerser, vertaald door Frans van Dooren. Amsterdam, Polak & Van Gennep, 1975 (vele herdrukken).
- Niccolò Machiavelli, "Discorsi. Gedachten over Staat en Politiek". Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Paul van Heck. Amsterdam, Ambo, 1997 (5e dr. 2007).
- Niccolò Machiavelli, "Il Principe en andere politieke geschriften". Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Paul van Heck. Amsterdam, Ambo, 2006 (5e dr. 2009).
- Niccolò Machiavelli, De heerser (geïllustreerde editie), Nederlandse vertaling van Gert-Jan Kramer en Chris Mouwen. Kerkdriel: Librero, 2007. ISBN 978-90-5764-867-0
- Niccolò Machiavelli, "Toneel en verhalend proza. Mandragola, Clizia, Belfagor". Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Paul van Heck. Leiden, Primavera Pers, 2010.
Bibliografie
- Maurizio Viroli, Il Sorriso di Niccolò: Storia di Machiavelli, Editori Laterza, 1998/2002 (Ned. editie 'De glimlach van Niccolo': Een biografie van Machiavelli, Mets & Schilt, 2002)
- Steven Kreis, Niccolo Machiavelli, 1469-1527, Lectures on Early Modern European History/historyguide.org.
- Cary Nederman, Niccolò Machiavelli, Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2005.
- Miles J. Unger, Machiavelli. A Biography, Simon&Schuster, 513 blz, 2011
- Niccolò Capponi, An Unlikely Prince. The Life and Times of Machiavelli, Da Capo Press, 2010
- John M. Najemy (ed.), Cambridge Companion to Machiavelli, Cambridge University Press
- Paul Oppenheimer, Machiavelli: A Life beyond Ideology, Continuum, 2011
- Herfried Münkler, Machiavelli - Die Begründung des politischen Denkens der Neuzeit aus der Krise der Republik Florenz, Europäische Verlagsanstalt, 1982)
Niccolò Machiavelli in de hedendaagse cultuur
Literatuur
Hij speelt een grote rol in de boeken van Michael Scott in de reeks van de onsterfelijke Nicolas Flamel. Hij is daarin het onsterfelijke hoofd van de Assemblé Nationale. In het begin van de reeks dient hij de duistere Alouden, maar later gaat hij twijfelen over zijn rol.
Externe link
· 
· 
· ·