Francisco Goya: verschil tussen versies

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 21: Regel 21:


== Levensbeschrijving ==
== Levensbeschrijving ==
Goya werd geboren in [[Fuendetodos]] in Spanje, maar leefde later voornamelijk in [[Madrid (stad)|Madrid]]. Hij groeide op in [[Zaragoza (stad)|Zaragoza]] en werd op 13-jarige leeftijd [[leerling]] van een kunstenaar, [[José Luzán]], die een vriend van zijn vader was. Goya trouwde in 1773 met [[Josefa Bayeu]], de zus van [[Francisco Bayeu]], die inmiddels zijn leermeester was geworden.
Goya werd geboren in [[Fuendetodos]] in Spanje, maar verbleef later voornamelijk in [[Madrid (stad)|Madrid]]. Hij groeide op in [[Zaragoza (stad)|Zaragoza]] en werd op 13-jarige leeftijd [[leerling]] van een kunstenaar, [[José Luzán]], die een vriend van zijn vader was. Goya trouwde in 1773 met [[Josefa Bayeu]], de zus van [[Francisco Bayeu]], die inmiddels zijn leermeester was geworden.


Goya was vooral portretschilder van de Spaanse koninklijke familie. Zo was hij hofschilder van [[Karel IV van Spanje]] en schilderde hij ook [[Ferdinand VII van Spanje]]. De [[Spaanse Inquisitie]] was in die tijd machtig en bemoeide zich ook met Goya's werk. Goya maakte naast de schilderijen van hoge geestelijken ook etsen die hij in grote oplagen drukte en die verhandeld werden in vele steden, ook buiten Spanje. Onder andere in zijn serie [[ets]]en ''Los Caprichos'' liet hij zijn afschuw zien voor de corrupte heerschappij van met name de [[Rooms-katholieke Kerk|Kerk]], waar hij niettemin veel voor werkte.
Goya was vooral portretschilder van de Spaanse koninklijke familie. Zo was hij hofschilder van [[Karel IV van Spanje]] en schilderde hij ook [[Ferdinand VII van Spanje]]. De [[Spaanse Inquisitie]] was in die tijd machtig en bemoeide zich ook met Goya's werk. Goya maakte naast de schilderijen van hoge geestelijken ook etsen die hij in grote oplagen drukte en die verhandeld werden in vele steden, ook buiten Spanje. Onder andere in zijn serie [[ets]]en ''Los Caprichos'' liet hij zijn afschuw zien voor de corrupte heerschappij van met name de [[Rooms-katholieke Kerk|Kerk]], waar hij niettemin veel voor werkte.

Versie van 6 sep 2018 10:44

Francisco Goya
Zelfportret van Goya uit zijn serie Los Caprichos
Persoonsgegevens
Volledige naam Francisco José De Goya y Lucientes
Geboren 30 maart 1746
Overleden 16 april 1828
Geboorteland Spanje
Beroep(en) Kunstschilder
Graveur
RKD-profiel
Portaal  Portaalicoon   Kunst & Cultuur
'Begraaf ze en wees stil' uit de serie Los desastres de la guerra
'De naakte Maja' (La maja desnuda)
'De geklede Maja' (La maja vestida) in Museo del Prado
'De derde mei van 1808 in Madrid' (El tres de mayo de 1808 en Madrid) in Museo del Prado

Francisco José De Goya y Lucientes (Fuendetodos, in de provincie Zaragoza, Aragón, 30 maart 1746 - Bordeaux, 16 april 1828) was een Spaanse kunstschilder en graveur.

Levensbeschrijving

Goya werd geboren in Fuendetodos in Spanje, maar verbleef later voornamelijk in Madrid. Hij groeide op in Zaragoza en werd op 13-jarige leeftijd leerling van een kunstenaar, José Luzán, die een vriend van zijn vader was. Goya trouwde in 1773 met Josefa Bayeu, de zus van Francisco Bayeu, die inmiddels zijn leermeester was geworden.

Goya was vooral portretschilder van de Spaanse koninklijke familie. Zo was hij hofschilder van Karel IV van Spanje en schilderde hij ook Ferdinand VII van Spanje. De Spaanse Inquisitie was in die tijd machtig en bemoeide zich ook met Goya's werk. Goya maakte naast de schilderijen van hoge geestelijken ook etsen die hij in grote oplagen drukte en die verhandeld werden in vele steden, ook buiten Spanje. Onder andere in zijn serie etsen Los Caprichos liet hij zijn afschuw zien voor de corrupte heerschappij van met name de Kerk, waar hij niettemin veel voor werkte.

Nadat het leger van Napoleon Spanje bezette, trok hij zich terug in zijn Quinta del Sordo (De villa van de dove). Ook de bloedige napoleontische invasie vanaf 1808 is terug te zien in de werken van Goya: van 1810-1814 maakte hij een serie etsen, Los desastres de la guerra (De gruwelen van de oorlog), waarin hij de gruwelen weergaf die aan beide kanten werden begaan.
Na het vertrek van de Fransen, die tevergeefs hadden getracht de verworvenheden van hun revolutie te exporteren, kwam het repressieve Spaanse koninklijke regime weer terug. Hij keerde zich daarvan af, ging in Frankrijk in vrijwillige ballingschap en stierf uiteindelijk in Bordeaux.

In 1901 werd zijn stoffelijk overschot naar Spanje overgebracht, waarna het in 1919 werd bijgezet in de Ermita de San Antonio de la Florida, een kerk even buiten het centrum van Madrid waarvan Goya de koepel van fresco's had voorzien.

Werken

Veel van het werk van Goya hangt in het Museo del Prado in Madrid. Goya werd sterk beïnvloed door de Verlichting. Goya schilderde echter ook historische gebeurtenissen en ontwierp vrolijke scènes in rococostijl voor wandtapijten (gobelins).

Maja

Twee van Goya's meest beroemde schilderijen zijn De Naakte Maja (La maja desnuda) en De Geklede Maja (La maja vestida).[1]. Maja was de benaming voor een knap volksmeisje. Deze twee schilderijen beelden dezelfde vrouw uit, in dezelfde pose, maar respectievelijk naakt en gekleed. De twee schilderijen waren wellicht bedoeld om buiten respectievelijk binnen de deuren van een slaapkamer te hangen. Een andere theorie is dat het schilderij met de aangeklede Maja bedoeld was om de naakte Maja te bedekken.[2]

Het feit dat de naakte vrouw geen Griekse godin of een dergelijke grootheid is terwijl ze bovendien de kijker recht aankijkt, was bijzonder schokkend voor die periode. Goya moest vanwege deze schilderijen voor de Spaanse Inquisitie verschijnen.[2]

Schilderstijl

Het werk van Francisco Goya behoort qua stijl bij de Romantiek, maar hij was tevens beïnvloed door het Verlichtingsdenken.

De invloed van Goya op latere kunst is van belang omdat zijn kunst de tradities van destijds ondermijnde. Hij liep vooruit richting het expressionisme en het surrealisme. Bovendien schilderde hij subjectief. Zijn nadruk op een scherpe voorgrond en een vagere achtergrond loopt vooruit op de kunst van Manet. Door de werken uit zijn latere periode wordt Goya gezien als een voorloper van de moderne kunst.

De bijzondere stijl waarin hij aan het eind van zijn leven schilderde, was grotendeels te wijten aan zijn steeds erger wordende slechthorigheid en aan zijn depressies. Die stijl wordt vaak apart benoemd: de benaming Zwarte Schilderijen slaat niet alleen op de kleurloosheid van veertien oorspronkelijk als muurschilderingen opgevatte werken uit die tijd maar eveneens op de duistere en soms wrede onderwerpen zoals Saturnus die zijn zoon verslindt en Twee mannen die vechten met een stok.

Musea

Goya's schilderijen zijn in vele musea te zien onder andere:

Goya was ook een voorloper van het realisme. Hij stelde immers het eigentijdse kwaad aan de kaak. Hij is een van de eerste kunstenaars die eigentijdse verschrikkingen als onderwerp koos. In andere opzichten behoort hij echter wel nog tot de romantische stroming.

Werken van Francisco Goya

Zie Lijst van werken van Francisco Goya voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Biografieën

Films

Het leven van Goya is in verscheidene films geportretteerd:

Externe links

Commons heeft mediabestanden op de pagina Francisco de Goya y Lucientes.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Francisco_Goya&oldid=52202514"