Garst: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Zie artikel|Voor de graansoort, zie [[gerst]].}} |
{{Zie artikel|Voor de graansoort, zie [[gerst]].}} |
||
{{Zie artikel|zie ook [[ |
{{Zie artikel|zie ook [[geestgrond]].}} |
||
[[File:Netherlands, Winschoten, map, around 1865-1870.jpg|thumb|252px|Ook in Winschoten ligt een garst, aangegeven op deze kaart uit ca. 1865. Huidige straatnamen herinneren daaraan, zoals de "Garst", "Garstestraat" en de "Heuvelstraat".]] |
[[File:Netherlands, Winschoten, map, around 1865-1870.jpg|thumb|252px|Ook in Winschoten ligt een garst, aangegeven op deze kaart uit ca. 1865. Huidige straatnamen herinneren daaraan, zoals de "Garst", "Garstestraat" en de "Heuvelstraat".]] |
||
Een '''garst''' of '''gast''' is een [[dekzandrug]] of [[grondmorene|grondmorenerug]] in het landschap, waarop [[es (geografie)|akkercomplexen]] of [[brink (dorpsplein)|dorpsweiden]] te vinden waren. Het woord is is afgeleid van het Oudfriese ''gāst'', Nederlands ''[[geestgrond|geest]]'', waarmee hoger gelegen [[zand]]gronden werden aangeduid. Voorbeelden hiervan vinden we vooral in provincies [[Friesland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]] en in [[Oost-Friesland]], met name in het [[Dollard]]gebied. Het verspreidingsgebied is groter en niet beperkt tot de Friese streken. Het oudste voorbeelden stammen uit Westfalen in 890.(Geist, Geisthövel).. |
Een '''garst''' of '''gast''' is een [[dekzandrug]] of [[grondmorene|grondmorenerug]] in het landschap, waarop [[es (geografie)|akkercomplexen]] of [[brink (dorpsplein)|dorpsweiden]] te vinden waren. Het woord is is afgeleid van het Oudfriese ''gāst'', Nederlands ''[[geestgrond|geest]]'', waarmee hoger gelegen [[zand]]gronden werden aangeduid. Voorbeelden hiervan vinden we vooral in provincies [[Friesland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]] en in [[Oost-Friesland]], met name in het [[Dollard]]gebied. Het verspreidingsgebied is groter en niet beperkt tot de Friese streken. Het oudste voorbeelden stammen uit Westfalen in 890.(Geist, Geisthövel).. |
||
Versie van 2 nov 2021 22:25
Voor de graansoort, zie gerst.
zie ook geestgrond.
Een garst of gast is een dekzandrug of grondmorenerug in het landschap, waarop akkercomplexen of dorpsweiden te vinden waren. Het woord is is afgeleid van het Oudfriese gāst, Nederlands geest, waarmee hoger gelegen zandgronden werden aangeduid. Voorbeelden hiervan vinden we vooral in provincies Friesland, Groningen en in Oost-Friesland, met name in het Dollardgebied. Het verspreidingsgebied is groter en niet beperkt tot de Friese streken. Het oudste voorbeelden stammen uit Westfalen in 890.(Geist, Geisthövel)..
Ga(r)sten vinden we bijvoorbeeld in Noord- en Zuidhorn, Wagenborgen, Noordbroek, Zuidbroek, Westerlee, Winschoten, Blijham, Wedde, Vriescheloo, Bellingwolde, Jemgum (Jemgumgaste) en Weener (Ems) (Bingumgaste, Jelsgaste). Bij Noordbroek ligt de buurtschap Korengarst, parallel gelegen aan de N33, tussen Zuidbroek en Appingedam, op een dekzandrug die boven de Dollardklei uitsteekt. Ook Ganzedijk ontleent zijn naam mogelijk aan een ga(r)st. De oudste bewoning langs het noordelijke deel van de Westerwoldse Aa vond plaats op rivierduinen die eveneens als ga(r)sten werden aangeduid.
Plaatsnamen met deze uitgang zijn onder andere Oestgeest, Geestdorp, Uitgeest, Gaast, Westergeest, Rinsumageest, Grootegast, Lutjegast, Holtgaste, Grotegaste, Tergast, Holtgast, Hohegaste, Arngast en Dangast. Voorbeelden uit andere streken zijn Noordgeest en Zuidgeest bij Bergen op Zoom, Geesteren in Gelderland, Gasteren en Gees in Drenthe, Geesthacht bij Hamburg en Gesten in Jutland. Verder komt de het naambestanddeel terug in de streeknamen Geestmerambacht en Gaasterland.
In Oost-Vlaanderen en Zuidwest-Jutland is het toponiem vooral bij perceelsnamen verspreid. Sinds de late middeleeuwen werd de term geest iin het hele Noord-Duitse kustgebied gebruikelijk om hoge en droge zandgronden aan te duiden, waarbij een tegenstelling werd gesuggereerd met de vruchtbare kleingronden of marschen.