Hedel (Gelderland)

**Hedel**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Maasdriel
Coördinaten	51° 45′ NB, 5° 16′ OL
Algemeen
Inwoners ; (1 januari 2010)	4654
Overig
Postcode	5321
Netnummer	073
Belangrijke verkeersaders	A2, N831, Oude Rijksweg
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Maasdriel
Foto's
	Raadhuis Hedel
	Rooms-katholieke kerk Hedel
	Zicht op Hedel
Portaal	Nederland

Hedel (Hèèl in de volksmond) is een dorp in de Nederlandse provincie Gelderland, dat gelegen is aan de Maas. Het dorp telt 4654 inwoners (per 1 januari 2010). Sinds 1 januari 1999 behoort het tot de gemeente Maasdriel. Tot het dorp behoort ook de buurtschap Californië.

Geschiedenis

Hedel wordt voor het eerst in een schriftelijke bron genoemd in 815/816 ('Hatalle' en 'Hedilla'). Hiernaar is het Hedillapad vernoemd, evenals de voormalige HedillaMavo. 'He/ee' of 'Ha/aa' is een aanduiding voor water. Het tweede deel van de plaatsnaam 'lo' verwijst naar loofbos op een oeverwal.

In Hedel bevinden zich de resten van kasteel Hedel. Het kasteel was al bekend voor 1336, maar werd in 1794 door de Fransen verwoest. In 1802 kocht de katholieke gemeenschap van Hedel de resten op en sloopte alles wat er nog overeind stond. Alleen de Neerhuizinge (voorburcht) bleef overeind. In de Tweede Wereldoorlog werd ook dit gebouw verwoest. In 1981/82 werd er archeologisch onderzoek verricht en werd het kasteel geconsolideerd en gedeeltelijk opgebouwd zodat het kasteel weer te herkennen is.

Slag bij Hedel

In de nacht van 22 april 1945 trokken eenheden van de 116de Brigade Royal Marines en de Prinses Irene Brigade over de Maas om de Betuwe te bevrijden. Ook bij Kerkdriel waren troepen van de 116de Brigade overgestoken, maar die ondervonden zoveel verzet dat zij teruggeslagen werden. Er was geen contact mogelijk tussen de twee Brigades.
In Hedel kon de Irene Brigade zich handhaven. Zij trokken zich terug in de R.K. kerk, de Duitsers verscholen zich in de huizen. Op 25 april kwam het tot een straatgevecht. Twaalf Irenemannen en achttien Duitsers verloren hierbij het leven. 's Middags moest de Brigade zich terugtrekken, om geen gevaar op te leveren voor de voedseltransporten die naar West Nederland gingen.

Bezienswaardigheden

In Hedel bevindt zich ook een historisch museum in het in 1882 gebouwde raadhuis. De vaste collectie bevat veel archeologische vondsten die bij het opgraven van het kasteel zijn gevonden, waaronder een unieke collectie muntstempels van de Hedelse munt. Doordat het dorp in de Tweede Wereldoorlog voor 90% verwoest werd, zijn er weinig historische gebouwen bewaard gebleven. Hedel bezit ook een jachthaven ('t Stik), een kleindierwandelpark, en een industrieterrein (De Kampen). Ook is er een klokkenmuseum in Hedel.

Kerken

Hedel telt drie kerken:

De hervormde kerk werd gebouwd rond 1640 op de fundamenten van het koor en transept van een eerdere kerk, maar werd in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest. De kerk is na de oorlog volledig in oude luister hersteld.
De rooms-katholieke Sint-Willibrorduskerk is gebouwd in 1949 naar een ontwerp van architect C.H. de Bever ter vervanging van de Neogotische kerk die in de Tweede Wereldoorlog werd vernield. Daarmee was het de eerste kerk die in de Bommelerwaard herbouwd werd. De 19e eeuwse pastorie werd wel hersteld.
De Gereformeerde Gemeente in Nederland is te vinden in de Prins Bernhardstraat. Deze kerk heeft zich verenigd in het oude verenigingsgebouw van de Hervormde kerk.

Geografie

Het dorp Hedel ligt aan de rivier de Maas, tegenover de hoofdstad van Noord-Brabant 's-Hertogenbosch. De bebouwde kom van Hedel bestaat uit twee delen, die van elkaar worden gescheiden door de Oude Rijksweg.

De plaatsen rondom Hedel zijn:

Media

Radio en televisie

Het dorp Hedel heeft van 1994 tot 1996 een eigen lokale omroepstichting gehad, de HeLOS. De omroep heeft echter geen radio-uitzendingen kunnen doen op een eigen zender. Wel heeft HeLOS een rol gespeeld in de gezamenlijke uitzendingen van de omroepen in de andere toenmalige gemeenten in de Bommelerwaard, te weten LOSA (Ammerzoden), Transmedia (Zaltbommel) en RTM (Maasdriel). Laatstgenoemde omroep is ook de lokale omroep van de nieuwe gemeente Maasdriel, gevormd tijdens de herindeling door samenvoeging van Ammerzoden, Hedel, Maasdriel, Rossum en Heerewaarden.

Dag- en weekbladen

Het regionale dagblad in Hedel is het Brabants Dagblad. Deze krant heeft een eigen editie voor de Bommelerwaard. Dan zijn er nog vier gratis wekelijkse huis-aan-huis-bladen als De Toren, Het Carillon, Het Kontakt en de Bossche Omroep.

Verkeer en vervoer

Hedel ligt op korte afstand van de rijkswegen A2 en A59. Via de Oude Rijksweg bestaat een verbinding met 's-Hertogenbosch.

Hedel heeft twee bruggen over de Maas: de Hedelse spoorbrug uit 1870 en de Hedelse brug uit 1937. Even ten oosten van Hedel ligt een derde brug, de Maasbrug bij Empel, waarover de A2 voert.

Busvervoer

Ook rijden er vier buslijnen naar Hedel. Deze lijnen werden jarenlang door de BBA verzorgd, maar de provincie Gelderland zag daar in 2000 van af. Daarna heeft het busbedrijf Arriva drie huidige buslijnen overgenomen. Een groot aantal bussen naar Hedel werd door Arriva afgeschaft. Op 1 januari 2004 werd bekend dat de Gedeputeerde Staten van Gelderland de Arriva-lijn 166 wilden afschaffen. Door een groot bewonersprotest over de hele Bommelerwaard werd de lijn 166 behouden. De BBA verzorgt nog altijd één buurtbuslijn door Hedel.

Volledige lijst met de lijnen door Hedel:

Arriva-Lijn 164 (Zaltbommel - Kerkdriel)
Arriva-Lijn 165 ('s-Hertogenbosch - Druten)
Arriva-Lijn 166 ('s-Hertogenbosch - Well)
BBA-Lijn 266 (Eethen - Ammerzoden)

Treinstation Hedel

Tot 1950 had Hedel ook een spoorwegstation. Station Hedel was gevestigd aan de Stationsstraat, even ten noorden van de spoorbrug.

Evenementen

Hedel staat bekend om zijn paardenmarkt die elke 1e maandag na 1 november (Allerzielen) wordt gehouden. De Hedelse Paardenmarkt is een van de grootste van Europa en bestaat al sinds de 18e eeuw.

Zie ook

Foto's

Paardenmarkt Hedel
Oorlogsmonument
Zicht op de Hedelse brug

Externe links