Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Tiel (1869-1888)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Tiel (1869-1888) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Tiel in de periode 1869-1888.

Het kiesdistrict Tiel was al ingesteld in 1850. De indeling van het kiesdistrict werd in 1869 gewijzigd door een aanpassing van de Kieswet. Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Amerongen, Beusichem, Buren, Buurmalsen, Cothen, Culemborg, Deil, Dodewaard, Doorn, Dreumel, Driebergen, Echteld, Est en Opijnen, Geldermalsen, IJzendoorn, Kesteren, Langbroek, Leersum, Lienden, Maurik, Odijk, Ophemert, Rhenen, Rijsenburg, Tiel, Varik, Waardenburg, Wadenoijen, Wamel, Werkhoven, Wijk bij Duurstede en Zoelen.

In 1878 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. De gemeenten Dreumel en Wamel werden toegevoegd aan het kiesdistrict Nijmegen. Tevens werd een gedeelte van het kiesdistrict Gorinchem (de gemeente Haaften) toegevoegd aan het kiesdistrict Tiel.

Het kiesdistrict Tiel was in deze periode een meervoudig^[1] kiesdistrict: het vaardigde twee leden af naar de Tweede Kamer. Om de twee jaar trad één van de leden af; er werd dan een periodieke verkiezing gehouden voor de vrijgevallen zetel. Bij algemene verkiezingen (na ontbinding van de Tweede Kamer) bracht elke kiezer twee stemmen uit. Om gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel behalen.^[2]

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

8 juni 1869 (tussentijds)[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren tussentijdse verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de omzetting van het kiesdistrict Tiel in een meervoudig kiesdistrict waardoor een tweede zetel beschikbaar kwam.^[3]

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.840
Opkomst	2.109
Geldige stemmen	2.063
Blanco stemmen	18
Kandidaten
C.Th. van Lynden van Sandenburg	1.052
T.J. Stieltjes	873
J.J. Hasselman	80
W.J. Knoop	32

8 juni 1869 (periodiek)[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.840
Opkomst	2.109
Geldige stemmen	2.066
Blanco stemmen	14
Kandidaten
J.J. Hasselman	1.055
W.J. Knoop	759
J.J. Teding van Berkhout	119
C.T. van Lynden van Sandenburg	75
T.J. Stieltjes	41

13 juni 1871[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	2.910
Opkomst	2.244
Geldige stemmen	2.230
Blanco stemmen	12
Kandidaten
D.J. Mackay	1.121
C.T. van Lynden van Sandenburg^[4]	1.082

10 oktober 1871[bewerken | brontekst bewerken]

Johannes Hasselman, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1869, trad op 18 september 1871 af. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	10 oktober
Kiesgerechtigden	2.910
Opkomst	2.139
Geldige stemmen	2.116
Blanco stemmen	20
Kandidaten
C.Th. van Lynden van Sandenburg	1.210
L.A.J.W. van Sloet van de Beele	896

10 juni 1873[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.896
Opkomst	2.073
Geldige stemmen	2.048
Blanco stemmen	23
Kandidaten
C.Th. van Lynden van Sandenburg^[4]	1.331
L. Mulder	625

15 september 1874[bewerken | brontekst bewerken]

Theo van Lynden van Sandenburg, gekozen bij de verkiezingen van 10 juni 1873, trad op 26 augustus 1874 af vanwege zijn toetreding tot het kabinet-Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	15 september	29 september^[5]
Kiesgerechtigden	2.934	2.934
Opkomst	1.791	2.275
Geldige stemmen	1.773	2.260
Blanco stemmen	18	12
Kandidaten
H.A. van Rappard	820	1.238
H.J. Dijckmeester	817	1.022
J. Wolbers	124

8 juni 1875[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.988
Opkomst	2.275
Geldige stemmen	2.259
Blanco stemmen	15
Kandidaten
D.J. Mackay^[4]	1.350
J.W. Gefken	893

11 januari 1876[bewerken | brontekst bewerken]

Hendrik van Rappard, gekozen bij de verkiezingen van 15 september 1874, trad op 23 december 1875 af vanwege zijn benoeming als procureur-generaal van het Gerechtshof in Arnhem.^[6] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	11 januari
Kiesgerechtigden	2.988
Opkomst	1.216
Geldige stemmen	1.097
Blanco stemmen	115
Kandidaten
H.A. van Rappard^[4]	1.056

17 april 1877[bewerken | brontekst bewerken]

Donald Mackay, gekozen bij de verkiezingen van 8 juni 1875, trad op 22 maart 1877 af vanwege zijn emigratie naar Groot-Brittannië. Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	17 april
Kiesgerechtigden	3.108
Opkomst	1.493
Geldige stemmen	1.470
Blanco stemmen	21
Kandidaten
W.H. de Beaufort	759
P.A.C.H.T.A. Werdmüller von Elgg	586
W. van Goltstein	85

12 juni 1877[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	3.164
Opkomst	1.999
Geldige stemmen	1.976
Blanco stemmen	23
Kandidaten
H.J. Dijckmeester	1.001
W. van Goltstein	604
B.J.L. van Geer van Jutphaas	367

10 juni 1879[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	3.104
Opkomst	1.990
Geldige stemmen	1.956
Blanco stemmen	28
Kandidaten
W.H. de Beaufort^[4]	983
G.J.T. Beelaerts van Blokland	962

14 juni 1881[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	3.192
Opkomst	2.667
Geldige stemmen	2.642
Blanco stemmen	22
Kandidaten
H.J. Dijckmeester^[4]	1.354
G.J.T. Beelaerts van Blokland	1.274

12 juni 1883[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni
Kiesgerechtigden	3.230
Opkomst	2.696
Geldige stemmen	2.678
Blanco stemmen	12
Kandidaten
G.J.T. Beelaerts van Blokland	1.451
W.H. de Beaufort^[4]	1.223

28 oktober 1884[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[7]

	28 oktober
Kiesgerechtigden	3.266
Opkomst	2.825
Geldige stemmen	5.601
Blanco stemmen	49
Kiesdrempel	1.400
Kandidaten
G.J.T. Beelaerts van Blokland^[4]	1.437
F.W.J. van Aylva van Pallandt	1.429
H.J. Dijckmeester^[4]	1.395
C. Pijnacker Hordijk	1.337

15 juni 1886[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[8]

	15 juni
Kiesgerechtigden	3.401
Opkomst	3.187
Geldige stemmen	6.309
Blanco stemmen	65
Kiesdrempel	1.577
Kandidaten
G.J.T. Beelaerts van Blokland^[4]	1.609
F.W.J. van Aylva van Pallandt^[4]	1.602
H.J. Dijckmeester	1.567
P. Rink	1.521

1 september 1887[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[9]

	1 september
Kiesgerechtigden	3.377
Opkomst	2.765
Geldige stemmen	5.478
Blanco stemmen	56
Kiesdrempel	1.370
Kandidaten
F.W.J. van Aylva van Pallandt^[4]	1.606
G.J.T. Beelaerts van Blokland^[4]	1.605
P. Rink	1.143
M. Tydeman	1.104

Voortzetting[bewerken | brontekst bewerken]

Na de grondwetsherziening van 1887 werden de meervoudige kiesdistricten opgeheven; het kiesdistrict Tiel werd derhalve omgezet in een enkelvoudig kiesdistrict.^[1] De gemeente Doorn werd toegevoegd aan het al bestaande kiesdistrict Amersfoort, de gemeenten Amerongen, Leersum en Rhenen aan het nieuw ingestelde kiesdistrict Ede en de gemeenten Beusichem, Buren, Buurmalsen, Cothen, Culemborg, Driebergen, Langbroek, Odijk, Rijsenburg, Werkhoven en Wijk bij Duurstede aan het eveneens nieuw ingestelde kiesdistrict Wijk bij Duurstede. Een gedeelte van het kiesdistrict Gorinchem (de gemeente Beesd) werd toegevoegd aan het kiesdistrict Tiel.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Tiel op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ ^a ^b Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.
↑ De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
↑ In 1869 werd het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van 75 naar 80. Daarom werden op 8 juni 1869 in vijf kiesdistricten tussentijdse verkiezingen gehouden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Tiel.
↑ Omdat geen van de kandidaten er in de eerste ronde in slaagde de districtskiesdrempel te overschrijden, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee niet-direct gekozen kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[enkel-meer-1] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.

[drempel-2] De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.

[3] In 1869 werd het aantal leden van de Tweede Kamer uitgebreid van 75 naar 80. Daarom werden op 8 juni 1869 in vijf kiesdistricten tussentijdse verkiezingen gehouden.

[zittend-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Tiel.

[tweede_ronde-5] Omdat geen van de kandidaten er in de eerste ronde in slaagde de districtskiesdrempel te overschrijden, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee niet-direct gekozen kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[6] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[7] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[8] De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.

[9] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]