Duin-struisgras-associatie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Duin-struisgras-associatie
Duin-struisgras-associatie met onderaardse klaver
Duin-struisgras-associatie met onderaardse klaver
Syntaxonomische indeling
Klasse:Koelerio-Corynephoretea
(klasse van droge graslanden op zandgrond)
Orde:Trifolio-Festucetalia ovinae
(struigras-orde)
Verbond:Plantagini-Festucion
(verbond van gewoon struisgras)
Associatie
Festuco-Galietum veri
Onno (1933) Br.-Bl. & De Leeuw 1936

De duin-struisgras-associatie (Festuco-Galietum veri) is een associatie uit het verbond van gewoon struisgras (Plantagini-Festucion). De associatie is typisch voor zeer oude, (bijna) volledig ontkalkte en verzuurde binnenduinen van de kuststreek. Ze komt echter ook nog voor op duinen in het binnenland.

Deze plantengemeenschap is meestal weinig soorten- en bloemenrijk. Ze bestaat vooral uit grassen, zoals het algemeen voorkomende struisgras en grasachtige planten, aangevuld met enkele overblijvende kruiden als het geel walstro en kleine klaversoorten als het hazenpootje en de onderaardse klaver.

Naamgeving en codering[bewerken | brontekst bewerken]

De wetenschappelijke naam Festuco-Galietum veri is afgeleid van de botanische namen van fijn schapengras (Festuca ovina subsp. tenuifolia, synoniem: Festuca filiformis) en van de klasse-kensoort geel walstro (Galium verum).

Fysiognomie[bewerken | brontekst bewerken]

De duin-struisgras-associatie wordt gekenmerkt door een lage vegetatie zonder boom- en struiklaag. De kruidlaag is min of meer gesloten, grazig, meestal weinig soorten- en bloemenrijk.

De moslaag is al dan niet goed ontwikkeld, met overwegend bladmossen.

Ecologie[bewerken | brontekst bewerken]

Deze plantengemeenschap is gebonden aan vastgelegd duinzand dat bijna volledig ontkalkt is, en de bodem ten gevolge daarvan verzuurd. Deze zijn vooral te vinden op ontkalkte, uitgeloogde binnenduinen, maar kunnen ook in het binnenland op landduinen worden aangetroffen.

Vaak zijn dit duinen die grenzen aan de polders, en die reeds eeuwenlang in gebruik zijn als weidegronden.

Subassociaties in Nederland en Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

In Nederland en Vlaanderen komen van de duin-struisgras-associatie twee subassociaties voor.

Typische subassociatie[bewerken | brontekst bewerken]

De typische subassociatie (Festuco-Galietum typicum) heeft geen specifieke kensoorten en bevat voornamelijk grassen en grasachtige planten op volledig ontkalkte, oude zeeduinen op de overgang naar de polders. De syntaxoncode voor Nederland is 14Bb02a.

Subassociatie met klavers[bewerken | brontekst bewerken]

De subassociatie met klavers (Festuco-Galietum trifolietosum) is typerend voor binnenlandse duinen met iets kalkrijkere bodem, en wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van verscheidene kleine klavers als onderaardse klaver, ruwe klaver, kleine rupsklaver, vogelpootklaver en gestreepte klaver. De syntaxoncode voor Nederland is 14Bb02b.

Verspreiding[bewerken | brontekst bewerken]

De duin-struisgras-associatie komt voor langs de kusten van de Noordzee van Noord-Duitsland tot Noord-Frankrijk. Vergelijkbare vegetatie vint men ook langs de Oostzee.

In Nederland ligt het zwaartepunt in de duinen van het Waddengebied, in de oude binnenduinen en langs de kusten van de voormalige Zuiderzee.

In Vlaanderen vindt men de duin-struisgras-associatie verspreid langs de overgang van de binnenduinen en de polders. De subassociatie trifolietosum vindt men slechts op enkele plaatsen in West-Vlaanderen en in Limburg.

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

Gewoon biggenkruid
Hazenpootje
Zandzegge
Geel walstro
Schapenzuring
Gewoon struisgras
Gewone veldbies
Ruwe klaver
Onderaardse klaver
Gewoon purpersteeltje

Deze typische vorm van deze associatie heeft geen eigen kenmerkende 'soorten', maar in Vlaanderen wordt Agrostis capillaris forma pinifolia als zodanig beschouwd. Deze dwergvorm van het gewoon struisgras wordt slechts 5 cm hoog en wordt enkel in dergelijke vegetatie gevonden.

Verder zijn vooral grassen (de 'gewone' vorm van gewoon struisgras, veldbeemdgras, gewoon reukgras en rood zwenkgras) en grasachtige planten (zandzegge, gewone veldbies) kenmerkend voor deze gemeenschap, aangevuld met kruiden als schapenzuring, geel walstro, gewoon biggenkruid en smalle weegbree.

De subassociatie met klavers heeft daarentegen wel een kensoort, onderaardse klaver, en een aantal soorten die als differentiërend kunnen worden beschouwd, zoals ruwe klaver, kleine rupsklaver, vogelpootklaver en gestreepte klaver.

In de moslaag treft men een aantal bladmossen als het gewoon klauwtjesmos, gewoon purpersteeltje en gewoon gaffeltandmos.

Kruidlaag
Kentaxon Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam Opmerking
kA gewoon struisgras Agrostis capillaris f. pinifolia dwergvorm
kA onderaardse klaver Trifolium subterraneum subassociatie met klavers
kO > 70% gewoon biggenkruid Hypochaeris radicata
kO > 20% hazenpootje Trifolium arvense
kO > 10% liggende klaver Trifolium campestre
kO < 10% klein timoteegras Phleum pratense subsp. serotinum
kO < 10% viltganzerik Potentilla argentea
kK > 70% zandzegge Carex arenaria
kK > 70% geel walstro Galium verum
kK > 30% vroege haver Aira praecox
kK > 30% zandhoornbloem Cerastium semidecandrum
kK > 20% kleine leeuwentand Leontodon saxatilis
> 70% gewoon struisgras Agrostis capillaris
> 70% schapenzuring Rumex acetosella
> 60% gewone veldbies Luzula campestris
> 50% veldbeemdgras Poa pratensis
> 50% smalle weegbree Plantago lanceolata
> 30% duizendblad Achillea millefolium
> 30% gewoon reukgras Anthoxanthum odoratum
> 30% muizenoor Pilosella officinarum
> 30% rood zwenkgras Festuca rubra
fijn schapengras Festuca ovina subsp. tenuifolia
ruwe klaver Trifolium scabrum subassociatie met klavers
kleine rupsklaver Medicago minima subassociatie met klavers
vogelpootklaver Trifolium ornithopodioides subassociatie met klavers
gestreepte klaver Trifolium striatum subassociatie met klavers
Moslaag
Kensoort Diff.soort Presentie Triviale naam Botanische naam
kK > 40% gewoon klauwtjesmos Hypnum cupressiforme
kK > 20% gewoon purpersteeltje Ceratodon purpureus
kK < 10% grijze bisschopsmuts Racomitrium canescens
kK < 10% klein leermos Peltigera rufescens
> 40% gewoon gaffeltandmos Dicranum scoparium

Biologische Waarderingskaart[bewerken | brontekst bewerken]

In de Biologische Waarderingskaart (BWK) van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is deze associatie samen met de duin-buntgras-associatie en de duin-paardenbloem-associatie opgenomen als droog duingrasland van kalkarme milieus (had).

Dit vegetatietype staan alle gewaardeerd als 'Biologisch zeer waardevol'.