FOX-gen

De FOX-genen of forkhead box-genen zijn een genfamilie die een cruciale rol spelen in de ontwikkeling van dieren. Enkele FOX-genen zijn ook gevonden in schimmels. Het zijn regulatorgenen, waarvan de eiwitten de expressie van andere genen beïnvloeden en zijn betrokken bij de celgroei, celstrekking, celdifferentiatie en levensduur van de cel. Veel FOX-genen beïnvloeden de embryonale ontwikkeling.

De naam FOX is een afkorting van forkhead box, genoemd naar de aard van hun werking. FOX-eiwitten bestaan uit 80 tot 100 aminozuren die zich aan het DNA hechten, waardoor de genexpressie van andere genen wordt beïnvloed.

De FOX-genen worden ingedeeld in 17 groepen, FOXA tot en met FOXS. De totale werking en functie van deze genen is nog niet in kaart gebracht, maar van veel genen is al wel bekend waar ze invloed op hebben. Omdat deze genen een grote invloed hebben op de ontwikkeling van het individu is de tolerantie voor mutaties erg laag. Daardoor zijn de genen in de loop van de evolutie over het algemeen weinig gedivergeerd en goed geconserveerd en herkenbaar in verschillende soorten. Ze zijn derhalve goed geschikt voor het opstellen van evolutionaire stambomen.

Mutaties in FOX-genen zijn verantwoordelijk voor een reeks van erfelijke ziekten die bij de mens zijn gevonden.

FOX-genen

Fox-genen

Gen	Mens
	Chromosoom	Locus
FOXA1	Chromosoom 14	14q21.1
FOXA2	Chromosoom 20	20p11.21
FOXA3	Chromosoom 19	19q13.32
FOXB1	Chromosoom 15	15q22.2
FOXB2	Chromosoom 9	9q21.2
FOXC1	Chromosoom 6	6p25.3
FOXC2	Chromosoom 16	16q24.1
FOXD1	Chromosoom 5	5q13.2
FOXD2	Chromosoom 1	1p33
FOXD3	Chromosoom 1	1p31.3
FOXD4	Chromosoom 9	9p24.3
FOXD4L1	Chromosoom 2	2q14.1
FOXD4L3	Chromosoom 9	9q21.11
FOXD4L4	Chromosoom 9	9q21.11
FOXD4L5	Chromosoom 9	9q21.11
FOXD4L6	Chromosoom 9	9p11.2
FOXE1	Chromosoom 9	9q22.33
FOXE3	Chromosoom 1	1p33
FOXF1	Chromosoom 16	16q24.1
FOXF2	Chromosoom 6	6p25.3
FOXG1	Chromosoom 14	14q12
FOXH1	Chromosoom 8	8q24.3
FOXI1	Chromosoom 5	5q35.1
FOXI2	Chromosoom 10	10q26.2
FOXI3	Chromosoom 2	2p11.2
FOXJ1	Chromosoom 17	17q25.1
FOXJ2	Chromosoom 12	12p13.31
FOXJ3	Chromosoom 1	1p34.2
FOXK1	Chromosoom 7	7p22.1
FOXK2	Chromosoom 17	17q25.3
FOXL1	Chromosoom 16	16q24.1
FOXL2	Chromosoom 3	3q22.3
FOXM1	Chromosoom 12	12p13.33
FOXN1	Chromosoom 17	17q11.2
FOXN2	Chromosoom 2	2p16.3
FOXN3	Chromosoom 14	14q31.3-q32.11
FOXN4	Chromosoom 12	12q24.11
FOXO1	Chromosoom 13	13q14.11
FOXO3	Chromosoom 6	6q21
FOXO4	X-chromosoom	Xq13.1
FOXO6	Chromosoom 1	1p34.2
FOXP1	Chromosoom 3	3p13
FOXP2	Chromosoom 7	7q31.1
FOXP3	X-chromosoom	Xp11.23
FOXP4	Chromosoom 6	6p21.1
FOXQ1	Chromosoom 6	6p25.3
FOXR1	Chromosoom 11	11q23.3
FOXR2	X-chromosoom	Xp11.21
FOXS1	Chromosoom 20	20q11.21

• FOXF2, heeft een expressie in de longen en placenta.
• FOXJ1, houdt het immuunsysteem in toom en voorkomt daarmee auto-immuunziekten.
• FOXL2, is betrokken bij de ontwikkeling van eierstoken. Een mutatie in dit gen veroorzaakt bij de mens congenitale ptosis (hangend ooglid).
• FOXM1B, van groot belang voor het verdubbelen van het DNA en de mitose, stimulatie van de expressie van dit gen stimuleert de weefselgroei, het wordt daarom ook wel het eeuwige jeugd-gen genoemd.
• FOXP2, wordt bij de mens verantwoordelijk geacht voor het spraakvermogen. Maar ook bij andere zoogdieren is gevonden dat het FOXP2-gen van belang is voor de ontwikkeling van communicatie door geluidsignalen.

Literatuur

• Jackson, B.C.; Carpenter, C.; Nebert, D.W.; Vasiliou, V. (2010): 'Update of human and mouse forkhead box (FOX) gene families' in Human Genomics, Volume 4

Externe link

• Phylogenetic relationships of the Fox (Forkhead) gene family in the Bilateria