Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Delft (1850-1888)

Tweede Kamerverkiezingen in het kiesdistrict Delft (1850-1888) geeft een overzicht van verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer in het kiesdistrict Delft in de periode 1850-1888.

Het kiesdistrict Delft was al ingesteld in 1848. De indeling van het kiesdistrict werd in 1850 gewijzigd bij de invoering van de Kieswet. Tot het kiesdistrict behoorden vanaf dat moment de volgende gemeenten: Abbenbroek, Abtsregt^[1], Ackersdijk en Vrouwenregt^[1], Biert^[1], Brielle, De Lier, Delfshaven, Delft, Geervliet, Groeneveld^[1], Heenvliet, Hekelingen, Hellevoetsluis, Hodenpijl^[1], Hof van Delft, Kethel en Spaland, Maasland, Maassluis, Naaldwijk, Naters^[1], Nieuw-Helvoet, Nieuwenhoorn, Nieuwland, Kortland en 's-Graveland^[1], Nootdorp, Oostvoorne, Oud- en Nieuw-Mathenesse, Oude en Nieuwe Struiten^[1], Oudenhoorn, Overschie,Pijnacker, Rockanje, Rozenburg, Schiebroek, Schiedam, Schipluiden, Schuddebeurs en Simonshaven^[1], Sint Maartensregt^[1], Spijkenisse, Stompwijk, Vierpolders, Vlaardingen, Vlaardingerambacht, Vrijenban, Wateringen, Zuidland, Zouteveen^[1] en Zwartewaal.

In 1858 werd de indeling van het kiesdistrict gewijzigd. Een gedeelte van de kiesdistricten Gouda (de gemeenten Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Boskoop, Moerkapelle, Zegwaard, Zevenhuizen en Zoetermeer) en 's-Gravenhage (de gemeenten 's-Gravenzande en Monster) werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

In 1864 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Delfshaven, Oud- en Nieuw-Mathenesse, Overschie, Schiebroek en Schiedam werden toegevoegd aan het kiesdistrict Rotterdam.

In 1869 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeenten Abbenbroek, Brielle, Geervliet, Heenvliet, Hekelingen, Hellevoetsluis, Nieuw-Helvoet, Nieuwenhoorn, Oostvoorne, Oudenhoorn, Rockanje, Rozenburg, Spijkenisse, Vierpolders, Zuidland en Zwartewaal werden toegevoegd aan het kiesdistrict Brielle. Tevens werd een gedeelte van de kiesdistricten 's-Gravenhage (de gemeenten Veur en Voorburg) en Rotterdam (de gemeenten Overschie, Schiebroek en Schiedam) toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

In 1878 werd de indeling van het kiesdistrict wederom gewijzigd. De gemeente Schiedam werd toegevoegd aan het kiesdistrict Rotterdam. Een gedeelte van de kiesdistricten 's-Gravenhage (de gemeenten Loosduinen en Rijswijk) en Rotterdam (de gemeente Hillegersberg) werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

Het kiesdistrict Delft was in deze periode een meervoudig^[2] kiesdistrict: het vaardigde twee leden af naar de Tweede Kamer. Om de twee jaar trad één van de leden af; er werd dan een periodieke verkiezing gehouden voor de vrijgevallen zetel. Bij algemene verkiezingen (na ontbinding van de Tweede Kamer) bracht elke kiezer twee stemmen uit. Om in de eerste verkiezingsronde gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel^[3] behalen; indien nodig werd een tweede ronde gehouden.

Legenda

cursief: in de eerste verkiezingsronde geplaatst voor de tweede ronde;
vet: gekozen als lid van de Tweede Kamer.

27 augustus 1850[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer na inwerkingtreding van de Kieswet.

	27 augustus
Kiesgerechtigden	2.548
Opkomst	1.899
Geldige stemmen	3.697
Blanco stemmen	47
Kiesdrempel	924
Kandidaten
K.A. Poortman^[4]	1.161
W. Wintgens^[5]	813
S.H. Anemaet^[6]	726
H.A.A. van Berckel	513
P. Loopuyt	35
R.J.C. Metelerkamp	31
G. Simons	31
Æ. Mackay	30
C. Hoekwater	27

19 september 1850[bewerken | brontekst bewerken]

Sebastiaan Anemaet was bij de verkiezingen van 27 augustus 1850 tevens kandidaat in het kiesdistrict Zierikzee, waar hij gekozen werd. De tweede ronde van de verkiezingen in Delft kon daarom niet plaatsvinden. Als gevolg hiervan werd in Delft voor de ontstane vacature een naverkiezing gehouden.

	19 september
Kiesgerechtigden	2.548
Opkomst	1.551
Geldige stemmen	1.543
Blanco stemmen	2
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	1.065
H.A.A. van Berckel	330
J.A. de Fremery	41
S.H. Anemaet	27

8 juni 1852[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.549
Opkomst	1.187
Geldige stemmen	1.173
Blanco stemmen	14
Kandidaten
K.A. Poortman^[5]	953
G. Groen van Prinsterer	80
H.A.A. van Berckel	47

17 mei 1853[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[7]

	17 mei
Kiesgerechtigden	2.556
Opkomst	2.123
Geldige stemmen	4.210
Blanco stemmen	18
Kiesdrempel	1.053
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	1.443
C. Hoekwater	1.148
K.A. Poortman^[5]	747
A.M. de Rouville	705
L. Metman	83

13 juni 1854[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	2.556
Opkomst	1.406
Geldige stemmen	1.399
Blanco stemmen	4
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	1.073
K.A. Poortman	268

10 juni 1856[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.722
Opkomst	1.635
Geldige stemmen	1.625
Blanco stemmen	8
Kandidaten
C. Hoekwater^[5]	906
K.A. Poortman	552
J.C. van den Honert	75

8 juni 1858[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.717
Opkomst	1.062
Geldige stemmen	1.039
Blanco stemmen	23
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	907

12 juni 1860[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni	26 juni^[8]
Kiesgerechtigden	2.859	2.859
Opkomst	1.419	2.217
Geldige stemmen	1.404	2.210
Blanco stemmen	15	9
Kandidaten
C. Hoekwater^[5]	662	1.449
H.G.C.L. Janssens	606	761
R.J.C. Metelerkamp	83

10 juni 1862[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni
Kiesgerechtigden	2.944
Opkomst	1.045
Geldige stemmen	1.028
Blanco stemmen	14
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	923
G. Groen van Prinsterer	39

14 juni 1864[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	2.763
Opkomst	1.743
Geldige stemmen	1.651
Blanco stemmen	81
Kandidaten
C. Hoekwater^[5]	971
J.L. de Bruyn Kops	369
J. de Neufville	260

12 juni 1866[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni	26 juni^[8]
Kiesgerechtigden	2.759	2.759
Opkomst	1.483	1.639
Geldige stemmen	1.464	1.630
Blanco stemmen	18	6
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	630	1.139
W.T. Gevers Deynoot	411	491
L.W.C. Keuchenius	371

30 oktober 1866[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[9]

	30 oktober	13 november^[10]
Kiesgerechtigden	2.759	2.759
Opkomst	2.169	1.949
Geldige stemmen	4.297	3.833
Blanco stemmen	42	57
Kiesdrempel	1.074	958
Kandidaten
W. Wintgens^[5]	959	1.216
C. Hoekwater^[5]	887	1.176
P.P. van Bosse	668	734
J.L. de Bruyn Kops	680	707
L.W.C. Keuchenius	357
G. Groen van Prinsterer	353
D.J. Ammerlaan	161
J. van Woerden	109

22 januari 1868[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[11]

	22 januari	4 februari^[10]
Kiesgerechtigden	2.842	2.842
Opkomst	1.969	2.213
Geldige stemmen	3.864	4.354
Blanco stemmen	68	56
Kiesdrempel	966	1.089
Kandidaten
J. van Kuyk	762	1.316
J.L. Nierstrasz	676	1.220
J.L. de Bruyn Kops	847	871
K.A. Rombach	855	762
G. Groen van Prinsterer	267
I. Esser	239
C.C.E. d' Engelbronner	41
R.J.C. Metelerkamp	40

8 juni 1869[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni
Kiesgerechtigden	2.650
Opkomst	1.951
Geldige stemmen	1.927
Blanco stemmen	21
Kandidaten
J.L. Nierstrasz^[5]	1.046
R.J.C. Metelerkamp	717
I. Esser	153

13 juni 1871[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	13 juni
Kiesgerechtigden	2.746
Opkomst	1.810
Geldige stemmen	1.786
Blanco stemmen	23
Kandidaten
J. van Kuyk^[5]	1.108
R.J.C. Metelerkamp	425
A. Kuyper	238

10 juni 1873[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni	24 juni^[8]
Kiesgerechtigden	2.874	2.874
Opkomst	1.958	2.199
Geldige stemmen	1.942	2.173
Blanco stemmen	12	21
Kandidaten
J.L. Nierstrasz^[5]	900	1.187
C.J. Vaillant	690	986
L.W.C. Keuchenius	327

8 juni 1875[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	8 juni	22 juni^[8]
Kiesgerechtigden	2.995	2.995
Opkomst	2.551	2.532
Geldige stemmen	2.541	2.498
Blanco stemmen	7	27
Kandidaten
F. de Casembroot	1.116	1.381
C.J. Vaillant	926	1.117
W. von Wrangel auf Lindenberg	491

12 juni 1877[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni	26 juni^[8]
Kiesgerechtigden	3.175	3.175
Opkomst	2.333	2.503
Geldige stemmen	2.311	2.476
Blanco stemmen	21	26
Kandidaten
A.M. Schagen van Leeuwen	964	1.416
S. Gille Heringa	893	1.060
W. von Wrangel auf Lindenberg	397
O.W. Star Numan	45

10 juni 1879[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	10 juni	24 juni^[8]
Kiesgerechtigden	3.174	3.174
Opkomst	2.327	2.178
Geldige stemmen	2.309	2.117
Blanco stemmen	15	43
Kandidaten
F. de Casembroot^[5]	1.059	1.279
H. Seret	689	838
H.D. Levyssohn Norman	535

14 juni 1881[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	14 juni
Kiesgerechtigden	3.263
Opkomst	2.575
Geldige stemmen	2.558
Blanco stemmen	12
Kandidaten
J.C. Fabius	1.675
A.M. Schagen van Leeuwen^[5]	871

12 juni 1883[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren periodieke verkiezingen; zij werden gehouden vanwege de afloop van de zittingstermijn van een gekozen lid.

	12 juni	26 juni^[8]
Kiesgerechtigden	3.386	3.386
Opkomst	2.694	2.896
Geldige stemmen	2.684	2.853
Blanco stemmen	9	39
Kandidaten
A.H.M. van Berckel	1.031	1.468
A.E.J. Modderman	918	1.385
G.J.T. Beelaerts van Blokland	730

28 oktober 1884[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[12]

	28 oktober	11 november^[10]
Kiesgerechtigden	3.383	3.383
Opkomst	2.844	3.052
Geldige stemmen	^[13]4.567	5.945
Blanco stemmen	^[13]1.113	119
Kiesdrempel	^[13]1.142	1.486
Kandidaten
J.C. Fabius^[5]	728	1.932
A.H.M. van Berckel^[5]	1.172	1.854
W.T.C. van Doorn	1.028	1.123
A.J.W. Farncombe Sanders	984	1.036
S. van Velzen	627

15 juni 1886[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[14]

	15 juni
Kiesgerechtigden	3.622
Opkomst	3.258
Geldige stemmen	6.398
Blanco stemmen	106
Kiesdrempel	1.600
Kandidaten
J.C. Fabius^[5]	1.960
A.H.M. van Berckel^[5]	1.822
W.T.C. van Doorn	1.311
A.M. Maas Geesteranus	1.279

12 april 1887[bewerken | brontekst bewerken]

Jan Fabius, gekozen bij de verkiezingen van 15 juni 1886, trad op 23 maart 1887 af vanwege zijn bevordering tot kapitein.^[15] Om in de ontstane vacature te voorzien werd een tussentijdse verkiezing gehouden.

	12 april
Kiesgerechtigden	3.622
Opkomst	1.278
Geldige stemmen	1.202
Blanco stemmen	76
Kandidaten
J.C. Fabius^[5]	1.185

1 september 1887[bewerken | brontekst bewerken]

De verkiezingen waren algemene verkiezingen; zij werden gehouden na ontbinding van de Tweede Kamer.^[16]

	1 september
Kiesgerechtigden	3.583
Opkomst	2.306
Geldige stemmen	4.544
Blanco stemmen	58
Kiesdrempel	1.136
Kandidaten
J.C. Fabius^[5]	1.568
A.H.M. van Berckel^[5]	1.509
H. Goeman Borgesius	698
W. van der Kaay	692

Voortzetting[bewerken | brontekst bewerken]

Na de grondwetsherziening van 1887 werden de meervoudige kiesdistricten opgeheven; het kiesdistrict Delft werd derhalve omgezet in een enkelvoudig kiesdistrict.^[2] De gemeenten Boskoop en Moerkapelle werden toegevoegd aan het kiesdistrict Gouda, de gemeente Veur aan het kiesdistrict Katwijk, de gemeenten 's-Gravenzande, De Lier, Loosduinen, Maasland, Maassluis, Monster, Naaldwijk, Nootdorp, Rijswijk, Schipluiden, Stompwijk, Voorburg, Wateringen, Zegwaard en Zoetermeer aan het kiesdistrict Loosduinen en de gemeenten Kethel, Overschie, Schiebroek, Vlaardingen en Vlaardingerambacht aan het kiesdistrict Schiedam. Een gedeelte van het kiesdistrict Gouda (de gemeente Bergschenhoek) werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen

Tweede Kamerverkiezingen kiesdistrict Delft op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl

Noten

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k De gemeente is opgeheven in 1855.
↑ ^a ^b Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.
↑ De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
↑ De Man was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Schiedam, dat gedeeltelijk werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Delft.
↑ Anemaet was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Brielle, dat gedeeltelijk werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.
↑ ^a ^b ^c Omdat geen van de kandidaten na de eerste ronde gekozen werd verklaard, was een tweede verkiezingsronde nodig voor beide vacante zetels. Deze werd gehouden tussen de vier kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.
↑ Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.
↑ ^a ^b ^c De door de Kiesraad vermelde resultaten lijken niet correct, omdat in dat geval Van Berckel in de eerste ronde gekozen zou zijn.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.
↑ De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.
↑ De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[opheffing-1855-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k De gemeente is opgeheven in 1855.

[enkel-meer-2] Een enkelvoudig district vaardigde per zittingsperiode één lid af naar de Tweede Kamer, een meervoudig kiesdistrict twee of meer leden.

[drempel-3] De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.

[4] De Man was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Schiedam, dat gedeeltelijk werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

[zittend-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z Aftredend en herkiesbaar Tweede Kamerlid voor Delft.

[6] Anemaet was aftredend Kamerlid voor het in 1850 opgeheven kiesdistrict Brielle, dat gedeeltelijk werd toegevoegd aan het kiesdistrict Delft.

[7] De Tweede Kamer was ontbonden in verband met een regeringscrisis over het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.

[tweede_ronde-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Omdat geen van de kandidaten in de eerste ronde de absolute meerderheid van de uitgebrachte geldige stemmen behaalde, was een tweede verkiezingsronde nodig. Deze werd gehouden tussen de twee kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[9] De Tweede Kamer was ontbonden nadat deze een motie had aangenomen waarin het kabinetsbeleid op het gebied van Koloniën werd afgekeurd.

[herstemming-vier-10] Omdat geen van de kandidaten na de eerste ronde gekozen werd verklaard, was een tweede verkiezingsronde nodig voor beide vacante zetels. Deze werd gehouden tussen de vier kandidaten die in de eerste ronde de meeste stemmen behaald hadden.

[11] Nadat de begroting voor Buitenlandse Zaken door de Tweede Kamer verworpen was, bood het kabinet-Van Zuylen van Nijevelt zijn ontslag aan. Hierop ontbond de Koning de Tweede Kamer.

[12] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[delft-13] De door de Kiesraad vermelde resultaten lijken niet correct, omdat in dat geval Van Berckel in de eerste ronde gekozen zou zijn.

[14] De Tweede Kamer was ontbonden nadat het kabinet-Heemskerk Azn.zijn functie ter beschikking had gesteld.

[vigerend-15] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[16] De Tweede Kamer was ontbonden na aanvaarding van een voorstel tot grondwetsherziening in eerste lezing.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]