MeToo-beweging: verschil tussen versies
diverse aanvullingen |
onderzoek en impact |
||
| Regel 10: | Regel 10: | ||
Met name op Twitter werd de hashtag #MeToo populair en vele vrouwen en enkele mannen lieten op deze manier weten dat ze ooit in hun leven een afgedwongen seksuele ervaring hadden gehad. Daarbij werd ook vaak de naam vaak genoemd van degene die hen seksueel geïntimideerd of aangerand zou hebben. Beschuldigd werden onder andere de acteurs [[Kevin Spacey]] en [[Charlie Sheen]], de komiek [[Louis C.K.]] en de Britse politicus [[Michael Fallon]]. |
Met name op Twitter werd de hashtag #MeToo populair en vele vrouwen en enkele mannen lieten op deze manier weten dat ze ooit in hun leven een afgedwongen seksuele ervaring hadden gehad. Daarbij werd ook vaak de naam vaak genoemd van degene die hen seksueel geïntimideerd of aangerand zou hebben. Beschuldigd werden onder andere de acteurs [[Kevin Spacey]] en [[Charlie Sheen]], de komiek [[Louis C.K.]] en de Britse politicus [[Michael Fallon]]. |
||
== Onderzoek en impact == |
|||
De hashtag was op 15 oktober 2017 al 200.000 keer gebruikt,<ref name="auto">{{Citeer nieuws|achternaam=Sini|voornaam=Rozina|datum=16 oktober 2017|titel=How 'MeToo' is exposing the scale of sexual abuse|uitgever=[[BBC]]|bezochtdatum=8 november 2017|url=http://www.bbc.com/news/blogs-trending-41633857}}</ref> en op 16 oktober meer dan 500.000 keer getweet. Op [[Facebook]] werd hij binnen 24 uur door meer dan 4,7 miljoen mensen in 12 miljoen posts gebruikt.<ref name=":0">{{Citeer nieuws|url=http://www.cnn.com/2017/10/17/us/me-too-tarana-burke-origin-trnd/index.html|titel=An activist, a little girl and the heartbreaking origin of 'Me too'|last=Cassandra Santiago and Doug Criss|work=CNN|datum=17 oktober 2017|bezochtdatum=8 november 2017}}</ref> Facebook maakte bekend dat 45% van zijn gebruikers in de Verenigde Staten een vriend had die de term had gepost.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://www.cbsnews.com/news/metoo-more-than-12-million-facebook-posts-comments-reactions-24-hours|werk=CBS News|datum=17 oktober 2017|titel=More than 12M "Me Too" Facebook posts, comments, reactions in 24 hours|bezochtdatum=8 november 2017}}</ref> |
|||
Tienduizenden vrouwen reageerden op Milano's tweet.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://www.eyerys.com/articles/timeline/metoo-movement-social-media|titel=The #MeToo Movement On Social Media|uitgever=Eyerys|datum=15 oktober 2017|bezochtdatum=8 november 2017}}</ref> Ook sommige mannen reageerden op de hashtag met hun eigen ervaringen met seksuele intimidatie en misbruik. Anderen reageerden door hun eerdere misdragingen tegen vrouwen te erkennen, en startten de hashtag "#IHave."<ref>{{Citeer nieuws |url=https://www.msn.com/nl-nl/nieuws/opmerkelijk/supernumberihave-mannen-bekennen-schuld-aan-seksuele-intimidatie/ar-AAtEqPq |titel=#Ihave: mannen bekennen schuld aan seksuele intimidatie |werk=RTL nieuws |datum=17 oktober 2017 |bezochtdatum=8 november 2017}}</ref><ref>{{Citeer nieuws |achternaam=Koene |voornaam=Hannah |url=http://www.cosmopolitan.com/nl/lifestyle/a13042590/mannen-bekennen-hun-schuld-aan-seksuele-intimidatie-met-ihave |titel=Mannen bekennen hun schuld aan seksuele intimidatie met #Ihave |werk=Cosmopolitan |datum=18 oktober 2017 |bezochtdatum=8 november 2017}}</ref> |
|||
== Internationale respons == |
== Internationale respons == |
||
| Regel 32: | Regel 37: | ||
== Nederland == |
== Nederland == |
||
Ook in Nederland kwamen er beschuldigingen tegen enkele bekende figuren. De publicist [[Jelle Brandt Corstius]] beschuldigde, zonder diens naam te noemen, in een tv-uitzending in begin november 2017, mediaondernemer [[Gijs van Dam]] van een [[verkrachting]] in 2002. Na een reactie door Van Dam deed Brandt Corstius enkele dagen later aangifte bij de politie. Ook regisseur en producent [[Job Gosschalk]] werd door verschillende acteurs beticht van seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Hij schortte hierna zijn werkzaamheden op. De journalist [[Francisco van Jole]] werd door een anonieme vrouw beschuldigd van misbruik. Een telefoongesprek waarin Van Jole en de vrouw het incident bespraken, werd door verschillende media verspreid. Volgens de beschuldigden Van Dam, Gosschalk en Van Jole zou het in hun gevallen niet om dwang of misbruik zijn gegaan. Andere mediafiguren die werden ontslagen in de nasleep van de #metoo-beweging waren de regisseurs [[Jappe Claes]] en [[Ruut Weissman]]. |
Ook in Nederland kwamen er beschuldigingen tegen enkele bekende figuren. De publicist [[Jelle Brandt Corstius]] beschuldigde, zonder diens naam te noemen, in een tv-uitzending in begin november 2017, mediaondernemer [[Gijs van Dam]] van een [[verkrachting]] in 2002.<ref>{{Citeer nieuws |url=https://www.trouw.nl/samenleving/ik-ook-maar-ik-kan-het-niet-vertellen-~a339e6dc |titel=Ik ook. Maar ik kan het niet vertellen. |achternaam=Brandt Corstius |voornaam=Jelle |werk=Trouw |datum=23 oktober 2017 |bezochtdatum=8 november 2017}}</ref> Na een reactie door Van Dam deed Brandt Corstius enkele dagen later aangifte bij de politie. Ook regisseur en producent [[Job Gosschalk]] werd door verschillende acteurs beticht van seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Hij schortte hierna zijn werkzaamheden op. De journalist [[Francisco van Jole]] werd door een anonieme vrouw beschuldigd van misbruik. Een telefoongesprek waarin Van Jole en de vrouw het incident bespraken, werd door verschillende media verspreid. Volgens de beschuldigden Van Dam, Gosschalk en Van Jole zou het in hun gevallen niet om dwang of misbruik zijn gegaan. Andere mediafiguren die werden ontslagen in de nasleep van de #metoo-beweging waren de regisseurs [[Jappe Claes]] en [[Ruut Weissman]]. |
||
In Nederland leidde de campagne niet alleen tot vele aangiften van verkrachting of seksueel misbruik, maar ook tot meer hulpvragen. Volgens [[Slachtofferhulp Nederland]] is de drempel om seksuele intimidatie te melden door #metoo en de programma's zoals ''Verkracht of niet?'' van [[BNNVARA]] verlaagd.<ref>{{Citeer nieuws |url=https://nos.nl/artikel/2201910-na-onthullingen-ook-meer-hulpvragen-door-metoo.html |achternaam=Van de Klundert |voornaam=Michelle |werk=NOS |datum=8 november 2017 |titel=Na onthullingen ook meer hulpvragen door #metoo }}</ref> Erevoorzitter [[Pieter van Vollenhoven]] pleitte ervoor dat er een aparte instantie zou komen om de beschuldigingen van seksuele intimidatie te onderzoeken.<ref>{{Citeer nieuws |url=https://nos.nl/artikel/2201859-van-vollenhoven-wil-aparte-instantie-laten-kijken-naar-metoo-beschuldigingen.html |titel=Van Vollenhoven wil aparte instantie laten kijken naar #metoo-beschuldigingen |datum=8 november 2017 |bezochtdatum=8 november 2017 |werk=NOS }}</ref> |
In Nederland leidde de campagne niet alleen tot vele aangiften van verkrachting of seksueel misbruik, maar ook tot meer hulpvragen. Volgens [[Slachtofferhulp Nederland]] is de drempel om seksuele intimidatie te melden door #metoo en de programma's zoals ''Verkracht of niet?'' van [[BNNVARA]] verlaagd.<ref>{{Citeer nieuws |url=https://nos.nl/artikel/2201910-na-onthullingen-ook-meer-hulpvragen-door-metoo.html |achternaam=Van de Klundert |voornaam=Michelle |werk=NOS |datum=8 november 2017 |titel=Na onthullingen ook meer hulpvragen door #metoo }}</ref> Erevoorzitter [[Pieter van Vollenhoven]] pleitte ervoor dat er een aparte instantie zou komen om de beschuldigingen van seksuele intimidatie te onderzoeken.<ref>{{Citeer nieuws |url=https://nos.nl/artikel/2201859-van-vollenhoven-wil-aparte-instantie-laten-kijken-naar-metoo-beschuldigingen.html |titel=Van Vollenhoven wil aparte instantie laten kijken naar #metoo-beschuldigingen |datum=8 november 2017 |bezochtdatum=8 november 2017 |werk=NOS }}</ref> |
||
Versie van 10 nov 2017 18:01
Me Too (of "#MeToo") is een hashtag op Twitter en andere sociale media die in oktober 2017 viraal ging. Met de hashtag #MeToo wordt aangegeven dat degene die het plaatst te maken zou hebben gehad met seksuele intimidatie of aanranding. De hashtag kreeg enorme populariteit nadat Hollywood-producent Harvey Weinstein van seksuele intimidatie werd beticht door verschillende vrouwen.
Context
Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt, in verschillende mate, in alle landen ter wereld voor. De onthullingen sinds het einde van de twintigste eeuw van vele gevallen van seksueel misbruik binnen de Rooms-Katholieke Kerk heeft de aandacht voor dit gedrag doen opleven. In de Verenigde Staten heeft de overwinning van Donald Trump bij de presidentsverkiezingen geleid tot een beweging om de rechten van vrouwen te beschermen.[1] Uit een onderzoek van de Rutgers Stichting kwam in 2012 naar voren dat in Nederland veertig procent van de vrouwen te maken heeft gehad met ongewenst fysiek contact met mannen.[2]
Oorsprong
Oorspronkelijk is "Me Too" afkomstig van activiste Tarana Burke uit New York, die deze zinsnede in 2006 gebruikte op de website MySpace om empathie te kweken voor vrouwen die slachtoffer waren van seksueel misbruik.[3] Voor Burke was dat een gevolg van een gesprek dat zij in 1997 had met een dertienjarig meisje dat haar toevertrouwde dat zij aangerand was. Burke wou later dat ze gewoon "me too" gezegd had.
De Amerikaanse actrice Alyssa Milano populariseerde de uitspraak in 2017 door op Twitter vrouwen aan te moedigen hun ervaringen te delen door de hashtag #MeToo te gebruiken. Dit om aan te tonen dat misogyn gedrag wijdverbreid is in de samenleving. Aanleiding voor de actie waren de beschuldigingen van verschillende vrouwen, onder wie actrice Ashley Judd, aan het adres van Harvey Weinstein. The New York Times bracht de beschuldigingen aan het licht en publiceerde dat Weinstein sinds het begin van de jaren 1990 minstens acht keer tot een minnelijke schikking gekomen was met vrouwen die hem beschuldigd hadden van seksueel grensoverschrijdend gedrag.[4]
Met name op Twitter werd de hashtag #MeToo populair en vele vrouwen en enkele mannen lieten op deze manier weten dat ze ooit in hun leven een afgedwongen seksuele ervaring hadden gehad. Daarbij werd ook vaak de naam vaak genoemd van degene die hen seksueel geïntimideerd of aangerand zou hebben. Beschuldigd werden onder andere de acteurs Kevin Spacey en Charlie Sheen, de komiek Louis C.K. en de Britse politicus Michael Fallon.
Onderzoek en impact
De hashtag was op 15 oktober 2017 al 200.000 keer gebruikt,[5] en op 16 oktober meer dan 500.000 keer getweet. Op Facebook werd hij binnen 24 uur door meer dan 4,7 miljoen mensen in 12 miljoen posts gebruikt.[6] Facebook maakte bekend dat 45% van zijn gebruikers in de Verenigde Staten een vriend had die de term had gepost.[7]
Tienduizenden vrouwen reageerden op Milano's tweet.[8] Ook sommige mannen reageerden op de hashtag met hun eigen ervaringen met seksuele intimidatie en misbruik. Anderen reageerden door hun eerdere misdragingen tegen vrouwen te erkennen, en startten de hashtag "#IHave."[9][10]
Internationale respons
De hashtag was trending topic op de sociale media in tenminste 85 landen,[11] waaronder India, Pakistan, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.[12] Varianten waren onder meer trending in Frankrijk, met het gebruik van "BalanceTonPorc" (KlaagJeZwijnAan), dat gebruikers aanmoedigde de namen van hun vermeende misbruiker bekend te maken.[13] In Italië postten vrouwen verhalen over aanranding en seksuele intimidatie onder de hashtag #QuellaVoltaChe, letterlijk "#DeTijdDat."[14] De Spaanse tegenhanger is "#YoTambién". In Franstalige gebieden in Canada wordt de campagne gevoerd onder de hashtag "#MoiAussi". In Israël begon de Hebreeuwse hashtag "גםאנחנו#" (#WijOok) trending topic te worden op 18 oktober, met een artikel op de voorpagina van de krant Yediot Aharonot.[15]
Het Europese parlement hield een zitting in reactie op de MeToo-campagne, nadat deze aanleiding had gegeven tot beschuldigingen van misbruik in het parlement en in de kantoren van de Europese Unie in Brussel. Cecilia Malmström, de Europese commissaris voor handel, noemde de hashtag specifiek als reden waarom de bijeenkomst was belegd.[16] In het Verenigd Koninkrijk startte het kabinet een onderzoek naar beweringen dat parlementslid Mark Garnier een secretaresse opdracht gaf seksspeeltjes voor zijn echtgenote en minnares te kopen.[17]
In China reageerden internetgebruikers boos op de beweringen van de media dat aanranding een buitenlands probleem was, omdat Chinese mannen door hun opvoeding beschermend zouden zijn.[18]
Lokale alternatieve hashtags
- Arabisch: أنا_كمان#
- Franstalig Canada : #MoiAussi
- China: #我也是
- Engelssprekende landen: #MeToo
- Frankrijk : #balanceTonPorc
- Italië : #QuellaVoltaChe
- Israël: גםאנחנו#
- Japan: #meToo
- Spanje : #YoTambién
- Vietnam: #TôiCũngVậy
- Zuid-Korea: #나도
Nederland
Ook in Nederland kwamen er beschuldigingen tegen enkele bekende figuren. De publicist Jelle Brandt Corstius beschuldigde, zonder diens naam te noemen, in een tv-uitzending in begin november 2017, mediaondernemer Gijs van Dam van een verkrachting in 2002.[19] Na een reactie door Van Dam deed Brandt Corstius enkele dagen later aangifte bij de politie. Ook regisseur en producent Job Gosschalk werd door verschillende acteurs beticht van seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Hij schortte hierna zijn werkzaamheden op. De journalist Francisco van Jole werd door een anonieme vrouw beschuldigd van misbruik. Een telefoongesprek waarin Van Jole en de vrouw het incident bespraken, werd door verschillende media verspreid. Volgens de beschuldigden Van Dam, Gosschalk en Van Jole zou het in hun gevallen niet om dwang of misbruik zijn gegaan. Andere mediafiguren die werden ontslagen in de nasleep van de #metoo-beweging waren de regisseurs Jappe Claes en Ruut Weissman.
In Nederland leidde de campagne niet alleen tot vele aangiften van verkrachting of seksueel misbruik, maar ook tot meer hulpvragen. Volgens Slachtofferhulp Nederland is de drempel om seksuele intimidatie te melden door #metoo en de programma's zoals Verkracht of niet? van BNNVARA verlaagd.[20] Erevoorzitter Pieter van Vollenhoven pleitte ervoor dat er een aparte instantie zou komen om de beschuldigingen van seksuele intimidatie te onderzoeken.[21]
Vlaanderen
Ook in Vlaanderen is de #MeToo-discussie levendig. Duizenden vrouwen reageerden op social media over hun ervaringen. Getuigenissen kwamen uit de politiek, media, muziek en filmwereld. De Vlaamse overheid werkt nu aan een meldpunt voor de cultuursector waar misbruik gemeld kan worden. Vanuit de filmwereld deelde Hilde Van Mieghem aanrandingen door regisseurs en zangeres Nikkie Van Lierop vertelde dat een producer haar werk aanbood voor seks. Chef Weekend Kirsten Bertrand van De Morgen noemde haar ervaringen. Anders dan in Nederland hebben zij geen van allen namen naar buitengebracht.[22] Bij wijze van protest houden vier Brusselse studentes medio november 2017 een naaktprotest om te tonen dat ze na hun ervaringen niet opgehouden zijn met leven.[23]
Op 9 november 2017 werd bekend dat verschillende vrouwen die voor de VRT met televisiemaker Bart De Pauw werkten, naar de vertrouwenspersoon van de VRT stapten met verschillende klachten over grensoverschrijdend gedrag van De Pauw.[24] Naar aanleiding van de klachten besliste de VRT de samenwerking met De Pauw onmiddellijk stop te zetten.[25]
Suriname
In Surinaamse kranten is er aandacht voor de #MeToo-discussie, met name voor wat er in het buitenland gebeurt. In een column in De Ware Tijd deelde Philomena Bijlhout haar ervaringen over misbruik op jonge leeftijd. Ze legt deze naast andere grote problemen in het land, dat volgens haar ook een #StopCrime nodig zou hebben. Een week voor haar column kwam ze nog terecht in een roofoverval.[26]
Kritiek
Kritiek op de campagne houdt in dat de verantwoordelijkheid voor het naar buiten brengen van seksuele intimidatie wordt gelegd bij degenen die er slachtoffer van waren, wat hertraumatisering kan veroorzaken.[27][28][29][30] Sommigen vinden dat de hashtag tot vermoeidheid en woede kan leiden, in plaats van tot oprechte communicatie.[31][32] Burke heeft de beweging aanvankelijk gekritiseerd omdat deze geen aandacht besteedde aan het werk van zwarte vrouwen bij het voeren van een dialoog over seksuele intimidatie. Zij huldigde echter degenen die aan de beweging deelnamen en gaf Milano krediet voor het erkennen van Burkes eigen, vergelijkbare beweging.
Anderzijds wordt ook gewaarschuwd voor trial by media, een heksenjacht waarbij vermeende daders worden veroordeeld voordat bewezen is dat ze iets hebben misdaan.[33]
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Me too (hashtag) op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Website van de Me too Movement
- ↑ Corine Lesnes, "Harcèlement sexuel: aux Etats-Unis, un déferlement de témoignages", lemonde.fr, 21 oktober 2017. Geraadpleegd op 6 november 2017.
- ↑ Jeroen van Raalte en Maaike Vos, "#MeToo haalt seksueel geweld uit de taboesfeer, maar lost het het probleem ook op?", De Volkskrant, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 9 november 2017.
- ↑ Ohlheiser, Abby, "The woman behind ‘Me Too’ knew the power of the phrase when she created it — 10 years ago", Washington Post, 19 oktober 2017. Geraadpleegd op 20 oktober 2017.
- ↑ Jodi Kantor, Megan Twohey Decades of Sexual Harassment Accusations Against Harvey Weinstein The New York Times, 5 oktober 2017
- ↑ Sini, Rozina, "How 'MeToo' is exposing the scale of sexual abuse", BBC, 16 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Cassandra Santiago and Doug Criss, "An activist, a little girl and the heartbreaking origin of 'Me too'", CNN, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ "More than 12M "Me Too" Facebook posts, comments, reactions in 24 hours", CBS News, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ "The #MeToo Movement On Social Media", Eyerys, 15 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ "#Ihave: mannen bekennen schuld aan seksuele intimidatie", RTL nieuws, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Koene, Hannah, "Mannen bekennen hun schuld aan seksuele intimidatie met #Ihave", Cosmopolitan, 18 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Strum, Laura, "Twitter chat: What #MeToo says about sexual abuse in society", PBS News Hour, 25 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ "#MeToo haalt seksueel geweld uit de taboesfeer, maar lost het het probleem ook op?", De Volkskrant, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Donadio, Rachel, "#BalanceTonPorc Is France's #MeToo", 18 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Montini, Beatrice, "Weinstein, Giulia Blasi e le storie su #quellavoltache: «Se c’è squilibrio di potere non c’è mai consenso. Basta processare le vittime»", Corriere della Sera, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Etehad, Melissa, "A global primal scream: #MeToo (#YoTambien #QuellaVoltaChe #גםאנחנו أنا_كمان#)", Los Angeles Times, 18 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Schreuer, Milan, "A #MeToo Moment for the European Parliament", The New York Times, New York Times, 25 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Wootson Jr, Cleve R., "A British minister admits he made his secretary buy sex toys as #MeToo hits Parliament", Washington Post, Washington Post, 29 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Haas, Benjamin, "Anger as Chinese media claim harassment is just a western problem", The Guardian, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Brandt Corstius, Jelle, "Ik ook. Maar ik kan het niet vertellen.", Trouw, 23 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Van de Klundert, Michelle, "Na onthullingen ook meer hulpvragen door #metoo", NOS, 8 november 2017.
- ↑ "Van Vollenhoven wil aparte instantie laten kijken naar #metoo-beschuldigingen", NOS, 8 november 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ De Volkskrant, Zo verloopt de #MeToo-discussie in de rest van Europa, 8 november 2017
- ↑ Het Nieuwsblad, Studentes doorbreken taboe rond seksueel geweld. “We zijn geen zielige slachtoffers van wie het leven is gestopt”, 9 november 2017
- ↑ VRT breekt volledig met Bart De Pauw na beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag en seksuele intimidatie, Standaard.be (geraadpleegd op 9 november 2017)
- ↑ VRT zet samenwerking met Bart De Pauw stop na klachten van grensoverschrijdend gedrag Nieuwsblad.be (geraadpleegd op 9 november 2017)
- ↑ De Ware Tijd, Column: #Hashtag, Philomena Bijlhout, 3 november 2017
- ↑ Schlack, Julie, "#MeToo Flared But Won't Endure", National Public Radio, 18 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Maltby, Kate, "What Mayim Bialik reveals about #MeToo", 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Gerson, Jen, "Jen Gerson: I mean no disrespect when I say that I have a problem with #MeToo", 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ LaMotte, Sandee, "#MeToo sexual assault stories trigger trauma for some", CNN, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Hempel, Jessi, "The Problem with #MeToo and Viral Outrage", Backchannel, 18 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Charleston, Libby-Jane, "Why I'm Not Joining The #MeToo Hashtag Even Though I Was Sexually Harassed", Huffington post, 17 oktober 2017. Geraadpleegd op 8 november 2017.
- ↑ Truijens, Aleid, "Trial by media richt alleen maar schade aan - het volksgericht oordeelt voordat de misdaad bewezen is", De Volkskrant, 4 november 2017. Geraadpleegd op 4 november 2017.